Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους
Μετά από διαβούλευση που ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο και ολοκληρώθηκε τον Μάιο, με την συμμετοχή των επηρεαζόμενων τοπικών Αρχών και όλων των άλλων εμπλεκόμενων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, διαμορφώθηκε το τελικό προσχέδιο του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου το οποίο καθορίζει την κατανομή των χρήσεων και των δραστηριοτήτων στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου.
Στόχος του Σχεδίου είναι να συμβάλει η συμβολή στη στήριξη και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης στη θάλασσα, εφαρμόζοντας μια οικοσυστηματική προσέγγιση και λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές πτυχές.
Η βιώσιμη ανάπτυξη των ενεργειακών τομέων στη θάλασσα, οι θαλάσσιες μεταφορές, οι τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, ο τουρισμός και η προστασία των ενάλιων αρχαιοτήτων αλλά και η διατήρηση, προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, αποτελούν τους βασικούς τομείς μελέτης του Σχεδίου.
Για την τελική διαμόρφωση του Σχέδιου, έγινε επεξεργασίας των απόψεων και των εισηγήσεων που είχαν υποβληθεί στην διαβούλευση και έγιναν οι ανάλογες αλλαγές και προσαρμογές. Αυτή την περίοδο έχει υποβληθεί στο Τμήμα Περιβάλλοντος η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και όταν θα δοθεί η περιβαλλοντική έγκριση, θα τεθεί ενώπιον υπουργικής επιτροπής η οποία έχει συσταθεί για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και στη συνέχεια το Σχέδιο θα περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο για την τελική έγκριση.
Ο Θαλάσσιο Χωροταξικός Σχεδιασμός, όπως ανέφερε μιλώντας στο Limassol today, αρμόδιος λειτουργός του Τμήματος Ναυτιλίας, είναι κάτι αντίστοιχο της χωροταξίας που γίνεται στην στεριά, μόνο που σε αυτή την περίπτωση αποκλειστικό αντικείμενο μελέτης και δράσης είναι η θάλασσα. Αφορά, δηλαδή, στην κατανομή των χρήσεων ή των δραστηριοτήτων, υπαρχουσών ή μελλοντικών στον θαλάσσιο χώρο. Η διαφορά με την στεριά είναι ότι ο θαλάσσιος χώρος έχει δυναμική, υπάρχει δηλαδή η επιφάνεια του νερού, ο βυθός και το ενδιάμεσο, η στήλη ύδατος όπως ονομάζεται. Λαμβάνεται επίσης υπόψη το θέμα του χρόνου, το γεγονός δηλαδή ότι κάποιες δραστηριότητες γίνονται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπως πχ κάποια είδη ψαρέματος.
Στόχος, όπως επισημαίνει, είναι να μπει μια τάξη στο τι υπάρχει στην θάλασσα, διευκρινίζοντας ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα ο οποίος βασίζεται στην βιώσιμη ανάπτυξη και τον σχεδιασμό με βάση το οικοσύστημα. Πρέπει δηλαδή να διασφαλιστεί η αειφορία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχει χώρος για ανάπτυξη.
Σημειώνεται ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός γίνεται στα πλαίσια του έργου στρατηγικού χαρακτήρα «Διασυνοριακή Συνεργασία για Εφαρμογή Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού» με ακρωνύμιο «ΘΑΛ-ΧΩΡ 2» που υλοποιείται στα πλαίσια του Προγράμματος Συνεργασίας Interreg V-A «Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από εθνικούς πόρους της Κύπρου και της Ελλάδας.
Περιοχή και για ΑΠΕ
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο Σχέδιο έχει ενταχθεί και μια περιοχή για περαιτέρω διερεύνηση, με σκοπό την τοποθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας όπως είναι οι ανεμογεννήτριες. Όπως διευκρινίζεται, πρόκειται για μια «θαλάσσια περιοχή προς το τέρμα των χωρικών υδάτων της Κύπρου η οποία είναι βαθιά αλλά εκ πρώτης όψεων φαίνεται ότι υπάρχει εκεί αρκετό αιολικό δυναμικό, όπως προκύπτει και μέσα από μια μελέτη που έγινε από την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Μια άλλη καινοτομία που έχει ενταχθεί στο Σχέδιο, με βάση και τις εμπειρίες από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, είναι η δημιουργία μιας περιοχής ανοικτά του αεροδρομίου της Λάρνακας η οποία είναι ζώνη για τεχνολογικές δοκιμές και έρευνα. Ένας χώρος δηλαδή όπου θα μπορούν να δοκιμάζονται διάφορες τεχνολογίες που έχουν σχέση με την θάλασσα κι αυτό είναι κάτι που έχει ζητηθεί από τα πανεπιστήμια.
Ζώνες και γεωγραφικές ενότητες
Όπως σημειώνει ο λειτουργός του Τμήματος Ναυτιλίας, ο ολοκληρωμένος Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός είναι ενιαίος για όλη την Κύπρο και φτάνει μέχρι τα όρια της Κυπριακής ΑΟΖ , με εξαίρεση την θάλασσα που περιβάλλει τις Βρετανικές Βάσεις και τις κατεχόμενες περιοχές, μετά από υπόδειξη του Υπουργείου Εξωτερικών.
Αφού λήφθηκαν υπόψη όλα τα δεδομένα και οι παράμετροι, ο Σχεδιασμός έγινε στην βάση κάποιων ζωνών. Υπάρχει ζώνη υδατοκαλλιέργειας που σημαίνει ότι όλες οι νέες υδατοκαλλιέργειες που θα αδειοδοτηθούν θα πρέπει να βρίσκονται στην συγκεκριμένη ζώνη. Αντίστοιχα έχει ορισθεί ζώνη στρατιωτικών ασκήσεων, ζώνες υποδοχής καλωδίων και αγωγών και λιμενικών δραστηριοτήτων ενώ όπου υπάρχουν παραλίες έχουν οριστεί και ζώνες κολύμβησης και αναψυχής
Για σκοπούς εύκολης παρουσίασης του Σχεδιασμού, έγινε διαχωρισμός σε γεωγραφικές ενότητες οι οποίες δεν έχουν να κάνουν με τις επαρχίες αλλά ορίστηκαν για πρακτικούς λόγους.
Η 1η Ενότητα ξεκινά από την Πράσινη Γραμμή στον Πύργο Τυλληρίας και φτάνει μέχρι την Πέγεια, στην περιοχή όπου τελειώνει περίπου ο Ακάμας.
Η 2η συνεχίζει από την Πέγεια και εκτείνεται μέχρι και την Πέτρα του Ρωμιού.
Η 3η αφορά την απόσταση από την Πέτρα του Ρωμιού μέχρι τον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό στην Μονή.
Η 4η εκτείνεται από την Μονή και φτάνει μέχρι το δυτικό όριο της κοινότητας Μαζωτού στην Λάρνακα.
Η 5η ξεκινά από το Μαζωτό και φτάνει μέχρι την γραμμή κατάπαυσης του πυρός στην Δερύνεια.
Η 6η η οποία αφορά την απόσταση από την Δερύνεια μέχρι τον Πύργο Τηλλυρίας, περιλαμβάνει τα χωρικά ύδατα.
Η 7η Ενότητα καλύπτει τα υπόλοιπα χωρικά ύδατα της Δημοκρατίας μέχρι το εξωτερικό όριο της Κυπριακής ΑΟΖ.
Αποτύπωση των ιδιαιτεροτήτων της Λεμεσού
Σε ερώτηση αν στα πλαίσια του Σχεδιασμού και σε ότι αφορά την περιοχή της Λεμεσού, λήφθηκε υπόψη η λειτουργία του λιμανιού αλλά και οι μεγάλες παραλιακές αναπτύξεις και κάποιες άλλες ιδιαιτερότητες, μας αναφέρθηκε ότι λήφθηκαν υπόψη όλες οι υφιστάμενες αναπτύξεις και βέβαια δεν αποκλείσθηκε οτιδήποτε που ήδη υπάρχει.
Ειδικότερα «έχουμε αποτυπώσει τον χώρο των λιμενικών δραστηριοτήτων, το λιμάνι δηλαδή αλλά και μια ευρύτερη έκταση την οποία διαχειρίζεται η Αρχή Λιμένων, τις μαρίνες και τα αλιευτικά καταφύγια, την περιοχής της Αμαθούντας με το αρχαίο λιμάνι και τους τεχνητούς ύφαλους, η οποία έχει ανακηρυχθεί από το Τμήμα Αλιείας ως ζώνη προστασίας».
Στην ίδια Ενότητα που καλύπτει την περιοχή της Λεμεσού έχει αποτυπωθεί και η ζώνη υδατοκαλλιέργειας αλλά και η περιοχή του Ενεργειακού Κέντρου που ένα τμήμα του περιλαμβάνεται στα όρια της Λεμεσού. Επισημαίνεται, δε, ότι οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες σχετίζονται με τον θαλάσσιο και παράκτιο τουρισμό, την αναψυχή αλλά και τις θαλάσσιες μεταφορές.
Επισημαίνεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι στην περιοχή της Λεμεσού παρατηρούνται μεγάλες πιέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον από αναπτύξεις κυρίως κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, με την ύπαρξη γραμμικής τουριστικής ανάπτυξης, την λειτουργία του μεγαλύτερου λιμανιού της Κύπρου, την μαρίνα Λεμεσού και την αναπτυξιακή επέκταση του αστικού ιστού με την δημιουργία ψηλών κτιρίων κατά μήκος της περιοχής.
Οι συγκρούσεις του τουρισμού και των θαλασσίων μεταφορών με το περιβάλλον δεν δύναται να ρυθμιστούν χωροταξικά, όπως αναφέρεται, γι’ αυτό οι αρμόδιες Αρχές θα πρέπει να λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης και πρόληψης, όπως για την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης, οι επιπτώσεις ανθρωπογενών επεμβάσεων και φυσικών διεργασιών, όπως η κλιματική αλλαγή, επηρεάζουν αρνητικά την δραστηριότητα του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού, όπως για παράδειγμα η διάβρωση των ακτών η οποία γίνεται προσπάθεια μετρίασης της με την κατασκευή θαλάσσιων έργων (π.χ. κυματοθραύστες).
Σημειώνεται ακόμα ότι υπάρχει περιοχή εναπόθεσης υλικού βυθοκόρησης από λιμενικά έργα καθώς και δύο περιοχές στις οποίες απορρίφθηκαν πυρομαχικά στο παρελθόν.
Τουρισμός και θαλάσσιες μεταφορές, τα μεγάλα ατού
Στην Ενότητα που αφορά την Λεμεσό , δίδεται προτεραιότητα στην τουριστική δραστηριότητα με παράλληλη ενίσχυση των θαλάσσιων μεταφορών, που δρουν και υποστηρικτικά ως προς τον τουρισμό (π.χ. τουρισμός κρουαζιέρας) και στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, με την αποτύπωση των διαδρόμων θαλάσσιας κυκλοφορίας στην περιοχή.
Υποδεικνύεται, δε, ότι μπορούν να αναδειχθούν ειδικές μορφές τουρισμού, όπως ο καταδυτικός τουρισμός, λόγω της ύπαρξης περιοχών με καταδυτικό ενδιαφέρον και προτείνεται η δημιουργία ζωνών για την προστασία και ασφαλή διαχείριση των ενάλιων αρχαιοτήτων, μέσα στις οποίες πιθανόν να απαγορεύονται συγκεκριμένες δραστηριότητες και χρήσεις σύμφωνα με σχετικό διάταγμα της Αρμόδιας Αρχής, όπως το αγκυροβόλιο σκαφών και η αλιεία.
Επίσης, προτείνεται ο χωρικός περιορισμός της δραστηριότητας της υδατοκαλλιέργειας στην περιοχή στην οποία βρίσκονται οι υφιστάμενες μονάδες, όπου γίνεται πρόβλεψη για μελλοντική επέκταση τους, προς αποφυγή υποβάθμισης του θαλάσσιου μετώπου και παράκτιου τοπίου και αποφυγής μελλοντικών συγκρούσεων με τον τουρισμό, τη ναυτιλία και το φυσικό περιβάλλον.
