Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Εγγραφή στο Newsletter

Limassol Today - Asset 10
ΑΡΧΙΚΗΑΝΑΠΤΥΞΗDESIGNΠώς ήταν το δωμάτιο ψυχανάλυσης του Φρόυντ;

Πώς ήταν το δωμάτιο ψυχανάλυσης του Φρόυντ;

Ο Φρόυντ σπουδάζει ιατρική και γίνεται βιολόγος με ειδίκευση στη μελέτη του νευρικού συστήματος. Από τις λαμπρές σπουδές του στο λύκειο κρατάει την αγάπη για την αρχαιοελληνική παιδεία και τα κλασικά έργα. Τελειώνοντας τις σπουδές εντάσσεται στο Εργαστήριο Φυσιολογίας του Νευρικού Συστήματος του Μπρύκε, ερευνητή για τον οποίο εκφράζει πάντοτε μεγάλο σεβασμό. Ο Φρόυντ ασπάζεται το επιστημονικό ιδεώδες του καιρού του, το ιδεώδες του θετικισμού με αποχρώσεις επιστημονισμού.

Στην κοσμοπολίτικη Βιέννη της δεκαετίας του 1890, πόλη με λάμψη αλλά και έντονο κλίμα αντισημιτισμού, το πανεπιστήμιο παραμένει κλειστό στους ταλαντούχους νέους, ιδιαίτερα αν είναι Εβραίοι. Ο Φρόυντ μπορεί, επομένως, να κερδίσει τα προς το ζην και να δημιουργήσει οικογένεια μόνο αν ανοίξει ιατρείο ως ειδικός για τις “νευρικές παθήσεις”. Έτσι, συναντάει το φαινόμενο της υστερίας.
Ένα σεμινάριο στο Παρίσι, δίπλα στον Σαρκό, θα του προσφέρει πολλά.

Εκεί, ο Φρόυντ έχει παράλληλα επαφές με την ιατροδικαστική επιστήμη και τις έρευνες για τις θεραπευτικές δυνατότητες της υποβολής μέσω ύπνωσης. Βρίσκεται λοιπόν, λόγω της κατάρτισής του, στο σημείο όπου η γερμανική έρευνα για τη βιολογία του νευρικού συστήματος διασταυρώνεται με τις προωθημένες έρευνες της γαλλικής ψυχιατρικής.

Εξηγεί αργότερα, πώς το ασυνείδητο, το αντικείμενο της ψυχανάλυσης, μπορεί να διαταράσσει τη σκέψη και να την ξεστρατίζει, ανοίγοντας ταυτόχρονα απρόσμενους και ανέλπιστους ορίζοντες που συναντώνται με μια πτυχή της εμπειρίας, μύχια και ουσιαστική, και την επεξηγούν.

Limassol Today - Image 31 5
Το γραφείο του Σίγκμουντ Φρόιντ στο Λονδίνο διατηρείται ακριβώς όπως ήταν όταν ζούσε εκεί (freud.org.uk)

Περιδιαβάζοντας το σπίτι του Sigmund Freud, The Freud Museum London

Φωτογραφίες εσωτερικών χώρων και αντικειμένων από το σπίτι του Sigmund Freud στο Λονδίνο. 

χοντας ζήσει στη Βιέννη από το 1860, το καλοκαίρι του 1938 ο Sigmund Freud με την οικογένειά του μετακόμισαν στο Λονδίνο, διωγμένοι από το ναζιστικό καθεστώς της Αυστρίας. Μολονότι το ταξίδι έγινε σε οδυνηρές συνθήκες, η μετακόμιση στην Αγγλία αποτελούσε παιδικό του όνειρο. Χάρη στη βοήθεια της Ελληνίδας πριγκίπισσας Μαρίας Βοναπάρτη, η οποία υπήρξε και φίλη του Άγγελου Κατακουζηνού, κατάφερε να μεταφέρει στη νέα του πατρίδα το σύνολο της κινητής περιουσίας του. Ο ένας χρόνος που έζησε στο σπίτι της οδού Maresfield Gardens στο Hampstead του βόρειου Λονδίνου με τη συντροφιά της οικογένειας και των φίλων του υπήρξε ευτυχισμένος. Η ηλικία και ευαίσθητη υγεία του δεν τον εμπόδισαν από το να στήσει ξανά το γραφείο του με τα ίδια έπιπλα, βιβλία και μικροαντικείμενα που είχε στο διαμέρισμα του Bergasee, να δέχεται επισκέπτες και μερικές περιπτώσεις ασθενών και να εργάζεται στο τελευταίο του βιβλίο.

Μετά το θάνατό του τον Σεπτέμβρη του 1939, η σύζυγός του Martha και η κόρη του Anna, επίσης ψυχαναλύτρια, συνέχισαν να ζουν στο σπίτι. Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, το 1986, το Μουσείο Φρόυντ (Freud Museum) άνοιξε τις πύλες του στο κοινό με στόχο να διαιωνίσει τη μνήμη του Sigmund και της Anna Freud μέσα από δημοσιεύσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και εκθέσεις στο διατηρημένο χώρο όπου έζησε και εργάσθηκε ο μεγάλος ψυχαναλυτής τον τελευταίο χρόνο της ζωής του.

Το Μουσείο Φρόυντ είναι ένας συναρπαστικός χώρος λατρείας, ένας τόπος μυθικής μνήμης, ένα ιερό, ένα μνημείο, ένα στοιχειωμένο σπίτι. Μέσα από τις συλλογές του, το ζωντανό του πρόγραμμα έρευνας και διαλέξεων και τη γεμάτη πρωτοτυπία σύγχρονη τέχνη που υποστηρίζει συνεχίζει την παράδοση με νέες ιστορίες, ερωτήματα και ιδέες που λειτουργούν ως σημεία αναφοράς.

Limassol Today - Image 32

Οι ομοιότητες της ιστορίας του σπιτιού στο Hampstead με το διαμέρισμα της λεωφόρου Αμαλίας είναι συγκινητικές.

Limassol Today - Image 33

Υπήρξαν κατοικίες δύο επιφανών ερευνητών, του πατέρα της ψυχανάλυσης και του σημαντικότερου Έλληνα ψυχιάτρου της γενιάς του, εκπαιδευμένων και των δύο στην Salpetriere του Παρισιού, εμπνευσμένων από τις θεωρίες του καθηγητή Jean-Martin Charcot και αφιερωμένων στην ερμηνεία των μυστηρίων της ανθρώπινης ψυχής.

Limassol Today - Image 34

Μολονότι ο Freud υπήρξε ιδρυτής της ψυχαναλυτικής σχολής, είχε πειραματιστεί και με τη ναρκοανάλυση, την οποία εφήρμοζε ο Κατακουζηνός.

Limassol Today - Image 33

Τα γραφεία τους, διακοσμημένα με έπιπλα μεσοπολεμικά (το γραφείο του καθηγητή Κατακουζηνού είχε δημιουργηθεί στο πρώτο του σπίτι στην οδό Πινδάρου τη δεκαετία του 1930) και με έργα και βιβλία τέχνης δωρισμένα από φίλους και ασθενείς, διατηρήθηκαν ως είχαν μέχρι τις ημέρες μας χάρις στις ευλαβικές φροντίδες αγαπημένων τους προσώπων.

Limassol Today - Image 31

Και τα δύο σπίτια αποτέλεσαν καταφύγια για τους κατοίκους και τους επισκέπτες τους σε στιγμές χαρούμενες και δύσκολες.

Limassol Today - Image 32

Το σπίτι ενός μεγάλου ανθρώπου μας ελκύει γιατί επιζητούμε να έρθουμε σε επαφή με την πραγματικότητα των ιδεών του. Αλλά η πραγματικότητα των ιδεών του Freud μας οδηγεί στην εξωπραγματικότητα των δικών μας αντιλήψεων, σκέψεων και ονείρων.

Limassol Today - Image 31 9

Η μικρή αυτή φωτογραφική έκθεση ξεναγεί στους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού και στη συλλογή του Sigmund Freud, όπως διατηρούνται στο Μουσείο Φρόυντ, τον κοντινότερο συγγενή της Οικίας Κατακουζηνού.


Limassol Today - Image 31 8

Το γραφείο του Sigmund Freud

Κέντρο του δωματίου αποτελεί αναμφισβήτητα το περίφημο ντιβάνι του πατέρα της ψυχανάλυσης, καλυμμένο με ανατολίτικα χαλιά κάτω από μια λιθογραφία από τον πίνακα του Pierre-Andre Brouillet Un lecon clinique a la Salpetriere (1887).

Limassol Today - σπιτι φρουντ

Η αφθονία αντικειμένων που γεμίζουν το τραπέζι και τις βιβλιοθήκες του δωματίου ήταν δώρα φίλων και ασθενών και μερικά προσωπικές αγορές του Φρόυντ, ο οποίος ήταν φανατικός συλλέκτης αρχαιοτήτων.

Limassol Today - Image 31 7

Τόσο ο Freud όσο και ο Κατακουζηνός πίστευαν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να επιτύχουν ψυχική γαλήνη, έμπνευση και ανάταση μέσα από την επαφή με την τέχνη και την ενατένιση αντικειμένων με ιδιαίτερη δύναμη, όπως οι αρχαιότητες. 

Limassol Today - Image 31 6

O Sigmund Freud σε ώρα εργασίας

Ο Sigmund Freud σκύβει πάνω από το γραφείο του στο Λονδίνο εργαζόμενος ίσως στο τελευταίο του σύγγραμμα “Ο Μωυσής και ο μονοθεϊσμός”. Η ιδιόμορφη καρέκλα είχε σχεδιαστεί για εκείνον το 1930 από τον αρχιτέκτονα Felix Augenfeld.

Limassol Today - φρουντ δουλευει

Η επιφάνεια του γραφείου κατάσπαρτη με ανθρώπινες μορφές από χαλκό, πηλό και πέτρα που προέρχονται από την Κίνα, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη. Η προτίμηση του Freud σε αυτές τις αρχαιότητες δεν ήταν ασυνήθιστη για την εποχή του, όταν ακόμη και απωανατολικά έργα τέχνης συλλέγονταν ευρέως. Αρκετά κινεζικά αγαλματίδια, ίσως τα εικονιζόμενα της περιόδου Σουέι (581-618 μ.Χ.), προσφέρθηκαν στον Freud από την πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη κατά τη στάση του στο Παρίσι καθ΄οδόν προς το Λονδίνο.

Limassol Today - αγαλματα φρουντ

Η Ελλάδα και ο Freud

Το έργο του Sigmund Freud είναι διάσπαρτο από αναφορές στη ελληνική μυθολογία. Η δύναμη της λίμπιντο, της ερωτικής ορμής, προσωποποιούνταν στην ελληνική μυθολογία από το θεό Έρωτα, αρκετά αγαλματίδια του οποίου είχε συλλέξει ο Freud.

Limassol Today - αγαλμα ελληνικο φρουντ
Limassol Today - πορτραιτα συλλογης φρουντ

Το ταξίδι στην Ελλάδα

Το 1904 ο Sigmund Freud ταξίδεψε για πρώτη και τελευταία φορά στην Ελλάδα. Δε σώζονται φωτογραφίες από αυτό το ταξίδι παρά μόνο επιστολικά δελτάρια, όπως το εικονιζόμενο με τη φωτογραφία του ισθμού της Κορίνθου που έστειλε στη γυναίκα του Martha, και κάποια γράμματα.

Limassol Today - επιστολες φρουντ απο ελλαδα

Την εμπειρία του κατά την άνοδό του στον ιερό βράχο με τον αδελφό του Alexander διηγήθηκε σε κείμενο που απηύθυνε στον Romain Rolland με τίτλο Μια διαταραχή της μνήμης στην Ακρόπολη. Μπροστά στον Παρθενώνα κυριεύθηκε από ένα αλλόκοτο αίσθημα (Erlebnis) πως ό,τι έβλεπε παραήταν καλό για να ναι αληθινό, πως ήταν ένα μήνυμα και παράλληλα ένας διαλογισμός πάνω στον θάνατο και την αθανασία.

Limassol Today - χαρακτικο ακροπολης του φρουντ

Το αίσθημα αυτό φώλιασε στην ψυχή του Freud και το ανακάλεσε γράφοντας το 1936, στο αποκορύφωμα της ζωής και της καριέρας του. Η ίδια θέα που συντάραξε τον πατέρα της ψυχανάλυσης συντρόφευε και γαλήνευε τον Άγγελο Κατακουζηνό στα χρόνια του δικού του αγώνα στο γραφείο της οδού Όθωνος.

Μην το χάσεις

Journal

Δείτε επίσης