Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους
Κι όμως, το κράτος έχει την υποχρέωση να διατηρεί στα δημόσια κτήρια, όχι μόνο μια ευπρεπή εικόνα αλλά να τα διακοσμεί με έργα τέχνης. Μια υποχρέωση όχι απλώς ηθική αλλά οποία επιβάλλεται μέσα από σχετική νομοθεσία που ισχύει εδώ και 13 χρόνια, η οποία όμως κάθε άλλο παρά εφαρμόζεται.
Η λαϊκή ρήση «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις…», βρίσκει στην προκειμένη περίπτωση την απόλυτη εφαρμογή της. Το κράτος απαιτεί από τους πολίτες να τηρούν κατά γράμμα τους νόμους κι όταν τους παραβαίνουν τιμωρούνται, ενώ το ίδιο το κράτος, οι θεματοφύλακες και οι αξιωματούχοι του, διαπιστώνεται ότι έχουν γραμμένες στα παλιά τους τα παπούτσια τις δικές τους υποχρεώσεις που προβλέπονται από κανονισμούς και νομοθεσίες.
Στην προκειμένη περίπτωση, η αναφορά μας έχει να κάνει με τον περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτιρίων με Έργα Τέχνης νόμο του 2009, ο οποίος καθόλου ή ελάχιστα έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Ο όρος «δημόσιο κτίριο» περιλαμβάνει «κάθε κτίριο του οποίου η κυριότητα ανήκει στη Δημοκρατία ή σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και το οποίο χρησιμοποιείται για τη μόνιμη στέγαση ή προσφορά υπηρεσιών»·
Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτή τη νομοθεσία «Kατά το στάδιο της ετοιμασίας προϋπολογισμού για την ανέγερση οποιουδήποτε δημόσιου κτιρίου λαμβάνεται από το φορέα πρόνοια ώστε ποσοστό τουλάχιστον ίσο προς το ένα τοις εκατό (1%) του συνολικού κόστους ανέγερσης του κτιρίου να διατίθεται για τον εμπλουτισμό του με έργο τέχνης». Και «Φορέας που χρησιμοποιεί δημόσιο κτίριο για το οποίο υπήρχε υποχρέωση εμπλουτισμού του με έργο τέχνης, και το οποίο δεν εμπλουτίστηκε με τέτοιο έργο τέχνης μέχρι την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του παρόντος Νόμου, δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση αυτή, αλλά υπέχει ευθύνη συμμόρφωσής του».
Η ευθύνη στον Υπουργό Παιδείας
Την ευθύνη παρακολούθησης εφαρμογής του νόμου, έχει ο Υπουργός Παιδείας και μέχρι πρότινος και Πολιτισμού ο οποίος «δύναται, οποτεδήποτε κρίνει σκόπιμο και στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του για παρακολούθηση της εφαρμογής του Νόμου, να απευθύνεται σε φορείς και Πολεοδομικές Αρχές και να ζητά ενημέρωση για θέματα που αφορούν την πορεία εφαρμογής του Νόμου και τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις του».
Αλήθεια, πόσα δημόσια κτήρια κατασκευάστηκαν από το 2009 που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος και μάλιστα με δαπάνες πολλών εκατομμυρίων, αλλά κανένας Υπουργός Παιδείας δεν μερίμνησε για την εφαρμογή του;
Σίγουρα είναι πάρα πολλά. Και για να μιλήσουμε ειδικότερα για την Λεμεσό, θυμίζουμε τη νέα Αίθουσα Επιβατών στο λιμάνι, την ανάπλαση του παλιού λιμανιού, τα κτήρια του ΤΕΠΑΚ, κάποια νέα κτήρια που στεγάζουν δημόσια εκπαιδευτήρια, το Παττίχειο Δημοτικό Θέατρο και βέβαια το νέο Γήπεδο της Λεμεσού που, όπως μας λένε, σύντομα ολοκληρώνεται η κατασκευή του αλλά είναι βέβαιο ότι και σε αυτή την περίπτωση, εκτός όλων των άλλων παραλείψεων και παρατυπιών που έχουν καταγραφεί, δεν αναλήφθηκε ευθύνη ούτε και για την εφαρμογή της συγκεκριμένης νομοθεσίας.
Πρόταση για τροποποίηση της νομοθεσίας ώστε να μην αποφεύγεται η εφαρμογή της
Δεδομένου ότι στην διάρκεια των 13 ετών αφότου βρίσκεται σε ισχύ αυτή η νομοθεσία, έχει διαπιστωθεί ότι έχει εφαρμοστεί μόνο στο ένα τρίτο των νέων δημόσιων κτηρίων που δημιουργήθηκαν, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΑΚΕΛ, επαναφέρει το θέμα και με σχετική επιστολή της προς την Διευθύντρια Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, ζητάόπως ετοιμαστεί Πρόταση Νόμου με την οποία να τροποποιείται ο « Ο περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτιρίων με Έργα Τέχνης Νόμος του 2009».
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, προτείνονται και οι ακόλουθες βασικές τροποποιήσεις:
🔳 Να μεταφερθούν όλες οι αρμοδιότητες της νομοθεσίας από το Υπουργείο Παιδείας στο Υφυπουργείο Πολιτισμού.
🔳 Ο ορισμός του δημοσίου κτιρίου να διευρυνθεί ώστε να καλύπτει και κτίρια που ενοικιάζονται από τη Δημοκρατία ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τα οποία χρησιμοποιούνται για σκοπούς στέγασης ή παροχής υπηρεσιών.
🔳 Στον ορισμό του έργου τέχνης να προστεθεί πέραν της τοποθέτησης και η δημιουργία έργου τέχνης σε δημόσιο κτίριο. Ο σκοπός είναι να μην υπάρχει η δυνατότητα να αποκλείονται έργα που δημιουργούνται πάνω στο κτίριο όπως τοιχογραφίες, ψηφιδωτά κ.α.
🔳 Να προστεθεί πρόνοια ώστε κατά το στάδιο προετοιμασίας του προϋπολογισμού για την αγορά, ανέγερση, μετατροπή, ανακαίνιση ή μίσθωση κτιρίου να ενημερώνεται το Υφυπουργείο Πολιτισμού.
🔳 Να προστεθεί πρόνοια ώστε να απαγορεύεται η διαδικασία προκήρυξης διαγωνισμού για την ανέγερση, αγορά, ανακαίνιση ή μετατροπή δημόσιου κτιρίου ή η υπογραφή μίσθωσης κτιρίου εάν και εφόσον δεν έχει ενημερωθεί πρώτα το Υφυπουργείο Πολιτισμού για την πρόθεση του φορέα και το ποσό που αντιστοιχεί για τον εμπλουτισμό του κτιρίου με έργα τέχνης.
🔳 Στην Επιτροπή που συστήνεται να περιληφθεί εκπρόσωπος του Υφυπουργείου Πολιτισμού και ταυτόχρονα να ρυθμιστεί ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπής έχει νικώσα ψήφο.
🔳 Να προστεθεί πρόνοια ώστε το Υφυπουργείο Πολιτισμού να έχει αρμοδιότητα την παρακολούθηση του διαγωνισμού για την επιλογή του έργου που θα εμπλουτίσει ένα κτίριο.
🔳 Να προστεθεί πρόνοια ώστε το Υφυπουργείο Πολιτισμού να έχει ευθύνη ετοιμασίας ετήσιας έκθεσης κάθε Δεκέμβρη με την οποία να ενημερώνει για όλα τα έργα ( ενοικιάσεις, αγορές, ανεγέρσεις, μετατροπές ) που έχουν προκηρυχθεί εντός του έτους και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η διαδικασία εμπλουτισμού τους με έργα τέχνης.
Οι προτεινόμενες τροπολογίες, όπως μας ανέφερε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς, στόχο έχουν να καταστήσουν πιο αποτελεσματική τη νομοθεσία εμπλέκοντας ουσιαστικά το Υφυπουργείο Πολιτισμού και κατά δεύτερο να καλυφθούν περιπτώσεις αγοράς, ανακαίνισης, μετατροπής και ενοικίασης κτιρίων από την Κυβέρνηση ή από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Το σύνολο των προτάσεων, όπως υποδεικνύει, θα οδηγήσουν στην επίτευξη του σκοπού της νομοθεσίας για προαγωγή του πολιτισμού και ταυτόχρονα τη στήριξη των καλλιτεχνών.