Ο Ανδρέας Βύρας για το νομοσχέδιο μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Σχετικά με τη διαβούλευση για το νομοσχέδιο μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τις διαφωνίες που προκύπτουν μεταξύ δήμων, και κοινοτήτων με τον Υπουργό Εσωτερικών κ. Νουρή, το Limassol Today, συζητά με τον Πρόεδρο της Ένωσης Δήμων Κύπρου και Δήμαρχο Λάρνακας Ανδρέα Βύρα.

Η διαφορά σας εστιάζει στον αριθμό των δήμων;

Κατ’ ουδένα λόγο. Από την αρχή της διαβούλευσης με την Κυβέρνηση για τη Μεταρρύθμιση, η Ένωση Δήμων είχε δηλώσει ότι δεν θα εμπλακεί και δεν θα λάβει θέση για το θέμα των συνενώσεων / συγχωνεύσεων Δήμων και Κοινοτήτων, θέση την οποία τηρήσαμε ευλαβικά μέχρι και σήμερα.

Αντιλαμβανόμαστε ότι η δημιουργία μεγαλύτερων οντοτήτων με ενισχυμένες εξουσίες και αρμοδιότητες είναι απαραίτητο συστατικό για τη λειτουργικότητα και τη βιωσιμότητα των νέων Δήμων και αυτό βασίζεται σε εκτενείς τεχνοοικονομικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν. Εάν υπάρχει μια ανησυχία εκ μέρους της Ένωσης Δήμων για το εν λόγω θέμα, είναι ο κίνδυνος να μην είναι βιώσιμες οι νέες οντότητες που θα δημιουργηθούν και αυτό λόγω κομματικών και τοπικιστικών συμφερόντων. Με άλλα λόγια, η θέση της Ένωσης Δήμων είναι να γίνουν οι απαραίτητες συνενώσεις/συγχωνεύσεις που θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα της Μεταρρύθμισης και όχι το ποιος πάει με ποιον ή το ποιος θα είναι ο τελικός αριθμός.

Έχετε διαφορές σε σχέση με τις αρμοδιότητες που εκχωρούνται;

Η Ένωση Δήμων από την αρχή της διαδικασίας της διαβούλευσης παρουσίασε δέσμη με αρμοδιότητες που θεωρούμε ότι πρέπει να εκχωρηθούν στους Δήμους. Μερικές από αυτές, όπως οι Σχολικές εφορίες και η αρμοδιότητα έκδοσης Πολεοδομικών και Οικοδομικών αδειών, στηρίζονται στον Χάρτη Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συγκεκριμένες συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλες, όπως η διαχείριση των βιομηχανικών περιοχών, είναι αρμοδιότητες τις οποίες σε πρακτικό επίπεδο ήδη έχουν αναλάβει οι Δήμοι.

Αν και μας έχουν παραχωρηθεί αρκετές από τις αρμοδιότητες που ζητήσαμε, όπως θέματα που αφορούν την κοινωνική πολιτική και τους υγειονομικούς ελέγχους, εντούτοις υπάρχουν ορισμένες αρμοδιότητες, τις οποίες θεωρούμε ιδιαιτέρως σημαντικές, που δεν μας έχουν εκχωρηθεί. Ενδεικτικά αναφέρω την αρμοδιότητα έκδοσης πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών, καθώς επίσης και τη διαχείριση των βιομηχανικών περιοχών. Σε κάθε περίπτωση, η Ένωση Δήμων συνεχίζει να προωθεί τις θέσεις της με επιχειρήματα τόσο προς την Κυβέρνηση όσο και προς τη Βουλή.

Υπάρχει οικονομικό ζήτημα στις διαφορές;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως, για την Ένωση Δήμων αποτελεί προτεραιότητα η λειτουργικότητα και η βιωσιμότητα του νέου μοντέλου που θα θεσμοθετηθεί με τη Μεταρρύθμιση. Για το λόγο αυτό, από την αρχή της διαβούλευσης με την Κυβέρνηση μέχρι και σήμερα, παραμένει πάγιο το αίτημά μας για ρητή αναφορά εντός του νομοσχεδίου για την κοστολόγηση των νέων αρμοδιοτήτων που θα αναλάβουν οι Δήμοι με τη ψήφιση του νομοσχεδίου για τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων από το Κράτος προς τους Δήμους, ιδιαίτερα όσον αφορά τα θέματα των Σχολικών Εφοριών, της Κοινωνικής πολιτικής (θέματα ανέργων, μεταναστών, κλπ.), Πολεοδομικές Άδειες, συντήρηση δρόμων, κ.α..

Ο στόχος δεν είναι απλά η νομοθετική παραχώρηση των εξουσιών από το κεντρικό Κράτος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά η παραχώρηση αυτή να γίνει με τρόπο με τον οποίο οι Δήμοι θα είναι σε θέση να εξασκούν αποτελεσματικά αυτές τις αρμοδιότητες. Ας μην ξεχνάμε ότι ο τελικός αποδέκτης αυτών των υπηρεσιών είναι ο πολίτης και ο κεντρικός στόχος της Μεταρρύθμισης είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Ως εκ τούτου, θέλουμε όχι μόνο να φέρουμε μερικές από τις πιο ουσιώδεις υπηρεσίες πιο κοντά του, εξαλείφοντας τον γραφειοκρατικό κυκεώνα του κεντρικού Κράτους και αυξάνοντας τους μηχανισμούς διαφάνειας, αλλά και να διασφαλίσουμε ότι η Τοπική Αρχή που θα τις αναλάβει, θα είναι σε θέση να τις παρέχει με τον βέλτιστο τρόπο.

Σχετικά με την ενιαία πολεοδομική αρχή και την αδειοδότηση αναπτύξεων, τι θέλει η ΕΔΚ; Μιλάτε για αυτονομία κι οικονομική αυτοτέλεια των δήμων.

Δεν είμαι σε θέση να σας εξηγήσω όλες τις διαφορετικές θέσεις που προκύπτουν αναφορικά με το εν λόγω ζήτημα, όμως μπορώ να σας αναπτύξω τη θέση και την επιχειρηματολογία της Ένωσης Δήμων. Πρώτον, να σας διευκρινίσω ότι η θέση της Ένωσης Δήμων είναι ότι η αρμοδιότητα έκδοσης τόσο των πολεοδομικών όσο και των οικοδομικών αδειών, πρέπει να εκχωρηθεί στους Δήμους. Για το θέμα αυτό, υπήρχε απόλυτη σύγκληση απόψεων με το Υπουργείο Εσωτερικών μέχρι και την κατάθεση του Νομοσχεδίου στη Βουλή. Στην πορεία έχουν επέλθει τροποποιήσεις επί του Νομοσχεδίου, με τις οποίες αφαιρούνται από τους Δήμους οι αρμοδιότητες αυτές.

Η Ένωση Δήμων διαφωνεί έντονα με τις εν λόγω τροποποιήσεις για τους πιο κάτω λόγους:

1) Η τροποποίηση αυτή αντιτίθεται στο πνεύμα της Μεταρρύθμισης, όπως αυτή είχε αρχικά συμφωνηθεί με το Υπουργείο Εσωτερικών και συγκεκριμένα στον πυλώνα της Διοικητικής Αυτοτέλειας. Εξάλλου, στα αρχικά στάδια της διαβούλευσης, ήταν πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών η ανάληψη των πολεοδομικών αδειών από τους Δήμους, η οποία ικανοποιούσε ένα πάγιο διαχρονικό αίτημα των Δήμων.

2) Η τροποποίηση αυτή αντιτίθεται στο πνεύμα του Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Συμβουλίου της Ευρώπης.

3) Ο Πολεοδομικός σχεδιασμός αφορά πρωτίστως πολιτική απόφαση και δεν μπορεί να περιορίζεται σε τεχνοκρατική αντίληψη. Είναι απαραίτητο να δίδεται ο λόγος στον πολίτη. Για να μπορούμε να αναφερόμαστε σε Διοικητική Αυτοτέλεια πρέπει να μετατεθούν ουσιώδεις αρμοδιότητες στους Δήμους με τρόπο που να μπορούν να ασκούν πραγματική πολιτική για την τοπική κοινωνία και όχι το αντίστροφο.

4) Η μεταφορά της αρμοδιότητας στους Επαρχιακούς Οργανισμούς καθιερώνει μια απρόσωπη διαδικασία, η οποία πιθανόν να μην ανταποκρίνεται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και να δημιουργεί πρόβλημα στην επικοινωνία με τους πολίτες (π.χ. παράπονα, ανταπόκριση από τον αρμόδιο οργανισμό) ιδιαίτερα για ένα θέμα που επηρεάζει τόσο άμεσα την ποιότητα ζωής.

5) Η απόφαση για την εκχώρηση ή όχι αρμοδιοτήτων στους Δήμους δεν πρέπει να γίνεται με μοναδικό κριτήριο την οικονομική πτυχή. Εάν λαμβάναμε υπόψη μόνο το οικονομικό σκέλος, δεν θα έπρεπε να εκχωρηθεί καμιά αρμοδιότητα στους Δήμους αλλά να γίνονται όλα κεντρικά. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη το ευρωπαϊκό μοντέλο Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τα κριτήριά του για αποκέντρωση εξουσιών, αμεσότητα στη λήψη αποφάσεων, συμμετοχικότητα, διαφάλιση της διαφάνειας, κλπ., η εκχώρηση εξουσιών στους Δήμους κρίνεται αναγκαία για τη δημοκρατικότητα και την ουσιώδη ύπαρξη του θεσμού.

6) Η εμπειρία που αποκτήθηκε τα τελευταία 30 χρόνια στους Δήμους που είναι και πολεοδομικές αρχές δείχνει ότι η όλη διαδικασία αδειοδότησης διεκπεραιώνεται πολύ πιο αποτελεσματικά όταν η αρχή αδειοδότησης είναι η ίδια, διότι τυχόν προβλήματα επιλύονται από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας. Ταυτόχρονα, υπάρχει καλύτερη ποιότητα απόφασης διότι λαμβάνονται υπόψη όλοι οι ουσιώδεις παράγοντες.

7) Τα όποια προβλήματα παρατηρούνται κατά την αδειοδότηση με το υφιστάμενο σύστημα (καθυστερήσεις, αδιαφάνεια, κλπ.) δεν έχουν να κάνουν με το όργανο αλλά με την έλλειψη ορθής και επαρκούς στελέχωσης, της ορθής νομικής διαδικασίας για αξιολόγηση και έγκριση της άδειας και την έλλειψη δικλείδων ελέγχου. Αυτά τα προβλήματα υφίστανται και στις τοπικές και στις κεντρικές αρχές.

8) Άλλα τυχόν προβλήματα που σχετίζονται με την ανομοιομορφία στη λήψη αποφάσεων από τις αρμόδιες αρχές δεν είναι αποτέλεσμα αυθαιρεσίας, αλλά προκύπτουν από τη διαφορετική ερμηνεία νομοθετικών διατάξεων, κάτι που μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί κεντρικά, μέσω ερμηνευτικών εγκυκλίων της νομοθεσίας από το Υπουργείο Εσωτερικών.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω, η Ένωση Δήμων εμμένει στη θέση της για ανάληψη της αρμοδιότητας έκδοσης Πολεοδομικών Αδειών από όλους τους Δήμους. Επιπρόσθετα, επαναφέρουμε την εισήγησή μας για καθορισμό κριτηρίων λειτουργίας και ελέγχου των υπηρεσιών  όπως π.χ. η αναγκαία στελέχωση και η τεχνογνωσία, με σκοπό την αποδοτικότητα, τη λειτουργικότητα και την οικονομική βιωσιμότητα της υπηρεσίας. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίζει ένα λειτουργικό σύστημα αποφάσεων, το οποίο θα εγγυάται τη διαφάνεια και θα αποτρέπει την υπερβολική γραφειοκρατία.

Με το νομοσχέδιο «καταργείται» ή υπάρχει μια «ανασφάλεια» σχετικά με την κρατική χορηγία;

Το νομοσχέδιο πράγματι καταργεί την κρατική χορηγία με τη σημερινή της μορφή αλλά ταυτόχρονα την αντικαθιστά με ένα νέο σύστημα χορηγίας, το οποίο βασίζεται στα κρατικά έσοδα από τις άδειες κυκλοφορίας οχημάτων. Το Υπουργείο Εσωτερικών μας παρουσίασε κατά το στάδιο της διαβούλευσης ικανοποιητικά στοιχεία για να αποδεχθούμε το νέο σύστημα. Το αίτημα της Ένωσης Δήμων είναι η εισαγωγή ενός μηχανισμού ασφαλείας, με τον οποία θα διασφαλίζεται επαρκώς η σταθερότητα της κρατικής χορηγίας προς τους Δήμους και κατ’ επέκταση η οικονομική αυτοτέλεια των Δήμων, η οποία αποτελεί και έναν από τους βασικούς πυλώνες της Μεταρρύθμισης.

Τι θέση κρατούν οι Βουλευτές της κοινοβουλευτικής επιτροπής εσωτερικών;

Υπάρχει πολυφωνία απόψεων σε σχέση με το θέμα της Μεταρρύθμισης στη Βουλή. Δεν σας κρύβω ότι μετά την τελευταία συνεδρία της κοινοβουλευτικής επιτροπής εσωτερικών, στην οποία παρέστηκα μαζί με αντιπροσωπεία της Ένωσης Δήμων, νιώθω ανησυχία και κάποια απογοήτευση για την πορεία της Μεταρρύθμισης, η οποία φαίνεται να έχει εκτροχιαστεί και να έχει παρεκκλίνει από τους αρχικούς της στόχους. Πολύ φοβούμαι ότι με τους διάφορους κομματικούς συμβιβασμούς που προσπαθούν να πετύχουν, η όλη προσπάθεια θα οδηγηθεί σε ναυάγιο. Η διαπίστωση αυτή με λυπεί ιδιαιτέρως γιατί εντός της Ένωσης Δήμων καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, έχουμε επιδείξει πρωτοφανή ωριμότητα, παραμερίζοντας τις όποιες κομματικές και τοπικιστικές εξαρτήσεις και παραμένοντας απόλυτα προσηλωμένοι στον στόχο επίτευξης μιας ουσιαστικής και ποιοτικής μεταρρύθμισης.

Τι σημαίνει αν αποσυρθεί το νομοσχέδιο από τη Βουλή;

Σημαίνει ότι φτάσαμε στην πηγή αλλά δεν ήπιαμε νερό. Η Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο εγχείρημα εκσυγχρονισμού του δημοκρατικού μας συστήματος σε ευρωπαϊκά πρότυπα. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί ζωτικό κομμάτι της δημοκρατίας μας και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται, αντί ως κομπάρσος. Εάν η Μεταρρύθμιση αυτή αποτύχει, ο μεγάλος χαμένος δεν θα είναι ούτε το κεντρικό Κράτος, ούτε καν οι Δήμοι. Ο μεγάλος χαμένος θα είναι ο πολίτης, του οποίου η ποιότητα ζωής και το συμφέρον βρίσκονται στο κέντρο της φιλοσοφίας του εγχειρήματος. Η Ένωση Δήμων, κινήθηκε και συνεχίζει να κινείται γύρω από αυτό τον άξονα σε ότι αφορά τις θέσεις και τα επιχειρήματα που προτάσσει όσον αφορά τη Μεταρρύθμιση. Γι’ αυτό, θα ήθελα να απευθύνω έκκληση τόσο προς την Κυβέρνηση όσο και προς τα κόμματα να επανεξετάσουν το θέμα αυτό με βάση το πνεύμα και τη φιλοσοφία μιας Μεταρρύθμισης προς όφελος του πολίτη και μόνο.

Διαβάστε περισσότερα για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τη σχετική σειρά άρθρων του Limassol Today: