Το έργο τέχνης μπορεί πιο εύκολα να επιδράσει στα συναισθήματα του κοινού, λέει στο ΚΥΠΕ η Κλίτσα Αντωνίου, εικαστικός, ερευνήτρια και καθηγήτρια Καλών Τεχνών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), η οποία παρουσίασε την έκθεσή της με τίτλο ‘Hydor_is_Land’ στο Θέατρο Πόλης/Nimac, στη Λευκωσία. Η παρουσίαση του έργου αποτελούσε μέρος της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Μεσογειακών Νησιών και του Marlands Project, το οποίο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Creative Europe της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Απαντώντας σε ερώτηση για τη συμμετοχή της στο Marlands Project, η Κλίτσα Αντωνίου εξηγεί ότι ως ακαδημαϊκός συμπράττει συχνά με άλλα πανεπιστήμια της Ευρώπης, προσθέτοντας ότι μια από τις συνεργασίες της είναι με το πρόγραμμα Creative Europe. Μέσω αυτής της συνεργασίας, αναφέρει, ξεκίνησε και η συνεργασία της με το Marlands Project και επιλέχθηκε ως καλλιτέχνις για να λάβει μέρος σε αυτήν την έκθεση. Σε αυτήν τη διοργάνωση, εκτός από την Κλίτσα Αντωνίου, επιλεγμένοι καλλιτέχνες είναι οι Edgar Sarin, Lucy Orta, Max Fouchy και Olga Sabko.
Η κ. Αντωνίου λέει στο ΚΥΠΕ ότι έπειτα από ανοιχτές προσκλήσεις, υβριδικές φιλοξενίες καλλιτεχνών και διεπιστημονικές συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων, καλλιτεχνών, τεχνικών και πολιτιστικών δημιουργών, τα αποτελέσματα εκτίθενται στη νεοσύστατη Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Μεσογειακών Νησιών σε παράλληλες εκθέσεις σε επιλεγμένα νησιά της Μεσογείου. Παράλληλα, σημειώνει ότι τρέχουν οι εκθέσεις στη Spazju Kreattiv, στη Βαλέτα της Μάλτας, στην Isola Catania, στην Κατάνια της Σικελίας, στο TACA Studio, στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα της Ισπανίας και στο Es Baluard Museu, επίσης στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα. Ταυτόχρονα θα γίνονται και άλλες δράσεις, συνέδρια, ομιλίες και εργαστήρια.
Μιλώντας για τη δημιουργία του έργου της ‘Hydor_is_Land’, όπου το υδάτινο στοιχείο έχει τον κύριο λόγο, η Κύπρια εικαστικός αναφέρει ότι «ακολουθώντας τις θεματικές παραμέτρους που μας έδωσε το Marlands Project και την περιβαλλοντική εστίαση του προγράμματος Creative Europe, το έργο πραγματεύεται θέματα που σχετίζονται με το θαλάσσιο οικοσύστημα της Κύπρου και πιο συγκεκριμένα την εισβολή αλλόχθονων θαλασσίων ειδών στις ακτές της, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής αλλά και των επεμβάσεων του ανθρώπου στη γεωγραφία της Μεσογείου αναδεικνύοντας την ευάλωτη ισορροπία της».
Ακόμη, η Κλίτσα Αντωνίου επισημαίνει ότι η Κύπρος είναι ένα από τα πρώτα κράτη της Ε.Ε. που πλήττονται από τη «λεσσεψιανή μετανάστευση», δηλαδή τη μετακίνηση θαλασσίων ειδών από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Προσθέτει ότι το φαινόμενο αυτό πήρε το όνομά του από τον Γάλλο διπλωμάτη Φερντινάν ντε Λεσσέψ (1805-1894), ο οποίος συνδέθηκε με την κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ.
Η Κύπρια εικαστικός υπογραμμίζει ότι «η αύξηση των θερμοκρασιών που παρατηρούνται στη Μεσόγειο και πιο συγκεκριμένα στο ανατολικό της τμήμα ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, προσφέρει πλέον ένα ευνοϊκό περιβάλλον για εποικισμό της, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό το θαλάσσιο οικοσύστημα προκαλώντας την παρακμή των τοπικών ειδών και της βιοποικιλότητας».
Επιπλέον, αναφέρει στο ΚΥΠΕ ότι το έργο της υπαινίσσεται τη θέση ενός παράκτιου ή θαλάσσιου τοπίου και αποκαλύπτει την απεραντοσύνη του υποθαλάσσιου χώρου ο οποίος χαρακτηρίζεται από εναλλασσόμενη διαφάνεια και υλική ένταση, αλλά ταυτόχρονα είναι ορατή και η πάλη των διαφόρων ειδών μέσα από τη βιντεοπροβολή που περιλαμβάνει το έργο. Για το έργο αυτό, η Κλίτσα Αντωνίου σημειώνει ότι συνεργάστηκε με τους Dr José Rafael García March (Επιστημονικό Σύμβουλο), Γιώργο Λάζογλου (που ανέλαβε τον τεχνολογικό σχεδιασμό), Ruben Solar Ru (που ανέλαβε την ηχητική σύνθεση) και Κυριάκο Κουσουλίδη (που έκανε την επιμέλεια του βίντεο). Επίσης, το έργο στηρίχθηκε από την Art Seen Gallery και το CYENS Centre of Excellence.
Αναφερόμενη στη μεγαλύτερη πρόκληση που διαχειρίστηκε στη διαδικασία δημιουργίας του έργου της, η κ. Αντωνίου επισημαίνει ότι «είναι πάρα πολύ δύσκολο να χειριστείς οικολογικά και κοινωνικοπολιτικά θέματα γιατί πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να γίνεις πολύ διδακτικός μέσα από το έργο σου». Εξηγεί στο ΚΥΠΕ ότι η πρόκληση που αντιμετώπισε ήταν να καταφέρει να δημιουργήσει έναν χώρο όπου ο θεατής μπορεί να εμβυθιστεί αλλά χωρίς η ίδια να του δίνει την αίσθηση ότι τον διδάσκει ταυτόχρονα. «Το ζητούμενο ήταν να πάρει ο θεατής μέσα από την εμπειρία του αυτό που ήθελα, χωρίς να του κουνάω το δάχτυλο και χωρίς να τον νουθετώ. Αν το κάνεις αυτό, πιστεύω ότι χάνεις τη μαγεία του έργου τέχνης», υπογραμμίζει.
Ερωτώμενη για τους τρόπους με τους οποίους η τέχνη μπορεί να αναδείξει κρίσιμα περιβαλλοντικά θέματα και να πετύχει την ευαισθητοποίηση του κοινού, η Κύπρια εικαστικός αναφέρει τα περιβάλλοντα στα οποία ο θεατής μπορεί να ενταχθεί, να εμβυθιστεί και να σκεφτεί. Ένα τέτοιο παράδειγμα, εξηγεί, αποτελεί το έργο όπερας στην Μπιενάλε της Βενετίας πριν από τέσσερα χρόνια, στο οποίο ο θεατής λάμβανε μέρος και μπορούσε να σκεφτεί το μέλλον του πλανήτη.
«Αυτό προσπάθησα να κάνω κι εγώ στην παρούσα έκθεση, χωρίς να γίνομαι διδακτική ή περιγραφική», λέει στο ΚΥΠΕ η Κλίτσα Αντωνίου, προσθέτοντας ότι ήθελε να δώσει στον θεατή μια θέση στο έργο τέχνης, ούτως ώστε φεύγοντας να μπορέσει να αναλογιστεί τα θέματα που πραγματεύεται το έργο.
«Υπάρχει πληθώρα πληροφοριών για την κλιματική αλλαγή, αλλά πολλές φορές αυτός ο όγκος πληροφοριών περνάει αδιάφορος», επισημαίνει η κ. Αντωνίου. «Νομίζω ότι το έργο τέχνης μπορεί πιο εύκολα και πιο άμεσα να επιδράσει στα συναισθήματα του κοινού. Ο θεατής ζει ένα έργο τέχνης που είναι εμπειρικό, το αισθάνεται. Φεύγοντας από την έκθεση, κουβαλάει μαζί του αυτήν την εμπειρία», καταλήγει.
