Η αλλαγή σελίδας στα ελληνοτουρκικά έφερε ένα μορατόριουμ, έκλεισε τις πόρτες των απειλών και άνοιξε τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Αγκύρας.
Η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στο Βίλνιους τον Ιούλιο ήταν η πρώτη από τις τρεις συναντήσεις που προγραμματίζονται να γίνουν σε διάστημα το πολύ έξι μηνών, με τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας να δείχνουν να αναζητούν τη χαμένη τους κανονικότητα, μετά από τρία και πλέον χρόνια έντασης και ακραίας ρητορικής. Μητσοτάκης – Ερντογάν θα τα ξαναπούν στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, αλλά και στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, στη Θεσσαλονίκη.
Μετά το ραντεβού των δύο ηγετών και πριν απ’ το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας προγραμματίζεται στις 13 Οκτωβρίου – σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» – ραντεβού του Έλληνα υφυπουργού Εξωτερικών για την Οικονομική Διπλωματία, Κώστα Φραγκογιάννη και του τούρκου ομόλογου του Μπουράκ Ακτσαπάρ, στην Αθήνα. Επισημαίνεται ότι η προηγούμενη συνάντηση είχε πραγματοποιηθεί στην Άγκυρα στις 22 Μαρτίου και αποτελούσε την πρώτη κίνηση για να ανοίξουν οι δίαυλοι στον άξονα Ελλάδας – Τουρκίας, μετά και τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό στη γείτονα.
Αποκατάσταση εμπιστοσύνης
Στόχος καταρχήν η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης με τη λεγόμενη «θετική ατζέντα» που αφορά ζητήματα «χαμηλής πολιτικής», στους τομείς της οικονομίας, των υποδομών και των μεταφορών, αλλά και της συνεργασίας σε πεδία όπως η αντιμετώπιση καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής είναι αυτά που θεωρείται ότι μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την οικοδόμηση ενός σταθερού διαλόγου. Ενός διαλόγου που θα οικοδομήσει στον διπλωματικό χώρο που δημιούργησαν η αλληλεγγύη που επιδείχθηκε από τις δύο χώρες τόσο μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία όσο και τις πυρκαγιές στην Ελλάδα.
Στο χρονοδιάγραμμα των επαφών θα μπουν και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία διεξάγονται από τα υπουργεία Άμυνας των δύο χωρών, ακόμα και αν επί του παρόντος δεν υπάρχει κλειδωμένη ημερομηνία. Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί προς τον Νοέμβριο, μέχρι και τέλος του χρόνου, με τον Ερντογάν και σειρά τούρκων υπουργών να επισκέπτονται αυτή τη φορά την Ελλάδα.
Τον Σεπτέμβριο στην Άγκυρα
Στις 5 Σεπτεμβρίου έχει ήδη προγραμματισθεί να συναντηθούν στην Άγκυρα, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης με τον τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν προκειμένου να καταρτίσουν την ατζέντα της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, όπου θα βρίσκονται επίσης οι ΥΠΕΞ και οι υπουργοί Αμυνας των δύο χωρών.
Στόχος της Αθήνας, όπως έχει επανειλημμένα αναφέρει και ο Πρωθυπουργός, είναι η συμφωνία για κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τη μία διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα και σε αυτόν προσανατολίζονται και οι επαφές, με τους διπλωμάτες ωστόσο να υπογραμμίζουν ότι η διαδρομή θα είναι μακρά και δύσκολη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αναγνωρίσει ότι για να υπάρξουν λύσεις θα πρέπει να γίνουν αμοιβαίες «υποχωρήσεις», σημειώνοντας ωστόσο τις κόκκινες γραμμές της Αθήνας και ξεκαθαρίζοντας ότι αυτές δεν θα αφορούν θέματα εθνικής κυριαρχίας.
Την ίδια στιγμή η Άγκυρα επίσης εμμένει στις θέσεις της όσον αφορά – μεταξύ άλλων – τη «Γαλάζια Πατρίδα», το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ επιχειρεί και νέα τετελεσμένα στην Κύπρο, με τα επεισόδια στην Πύλα που στράφηκαν κατά των δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών να προβληματίζουν ιδιαιτέρως αν οι εξελίξεις στο Κυπριακό θα μπορούσαν να επηρεάσουν το κλίμα και στα ελληνοτουρκικά.
Πάντως, ο διπλωματικός σύμβουλος του Ερντογάν, Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς, επανέλαβε ότι η Τουρκία θέλει διάλογο με την Ελλάδα χωρίς… μεσάζοντες. Σημείωσε ότι οι δύο χώρες έχουν σοβαρές διαφορές σε Αιγαίο, νησιά, Ανατολική Μεσόγειο και Κύπρο, αλλά αυτά δεν μπορούν να λυθούν με παρέμβαση της ΕΕ, αντίθετα εάν η προσέγγιση είναι σε διμερές επίπεδο μπορεί να υπάρξει πρόοδος.
Πυρετώδεις προετοιμασίες στην Αθήνα για τη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν
Στο υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας γίνονται συνεχείς συσκέψεις υπό τον Γιώργο Γεραπετρίτη, που επέστρεψε από το Τολέδο, έτσι ώστε η ελληνική πλευρά ένα είναι πανέτοιμη για τις επαφές που θα ξεκινήσουν επί τουρκικού εδάφους.
Εκτός από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όμως, έχει ενεργοποιηθεί και το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας προκειμένου ο κ. Γεραπετρίτης να ταξιδέψει στη Τουρκία γνωρίζοντας αναλυτικά όλα τα θέματα που μπορεί οι Τούρκοι να θέσουν στο τραπέζι του διαλόγου.
Σύμφωνα με πληροφορίες από στρατιωτικές και διπλωματικές πηγές, την Παρασκευή πρόκειται να γίνει στο υπουργείο Εξωτερικών σύσκεψη με τον Γιώργο Γεραπετρίτη, τον Νίκο Δένδια και τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο.
Ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδας Νίκος Δένδιας, διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών τα τέσσερα πιο κρίσιμα χρόνια για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά την κρίση των Ίμιων, όπου η Ελλάδα έφτασε στα όρια του πολέμου με την Τουρκία. Ο κ. Δένδιας έχει διαχειριστεί πλήθος δύσκολων καταστάσεων τη περασμένη τετραετία και κρίθηκε απαραίτητο να μεταδώσει τις γνώσεις του και όλα αυτά που αποκόμισε ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας. Δεν μπορεί να λησμονηθεί η επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου τον Απρίλιο του 2021 στην Άγκυρα, όπου ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επιχείρησε να τον παγιδεύσει δημοσίως.
Ο Ν. Δένδιας τότε δεν άφησε καμία πρόκληση αναπάντητη, βγήκε στην αντεπίθεση και αποδόμησε μια προς μια τις τουρκικές αιτιάσεις, προτάσσοντας παράλληλα τις πάγιες ελληνικές θέσεις.
Στόχος της ελληνικής πλευράς είναι να μην διαταραχθεί το βελτιωμένο κλίμα που δημιουργήθηκε με τη «διπλωματία των σεισμών» για να μπορέσει να μείνει ανοιχτός ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Σε αυτή τη σύσκεψη λοιπόν, αναμένεται να συζητηθούν αναλυτικά όλα τα ζητήματα που αναμένεται να θέσει η Άγκυρα και ταυτόχρονα να αναζητηθεί ο τρόπος που η Αθήνα θα επικοινωνήσει τις θέσεις της.
Η εμπειρία του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ
Η συμμετοχή του Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου, κρίθηκε απαραίτητη μετά από τέσσερα χρόνια εμπειρίας στον ανώτατο βαθμό της ιεραρχίας των Ενόπλων Δυνάμεων και έχοντας διαχειριστεί όλες τις εξάρσεις της τουρκικής επιθετικότητας με αποκορύφωμα την κρίση στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο, την έξοδο του Oruç Reis το καλοκαίρι του ’20, όπου οι Στόλοι Ελλάδας και Τουρκίας ήρθαν αντιμέτωποι, όπως και την άγρια νύχτα της 28ης Απριλίου 2022 στους ουρανούς του Αιγαίου όπου καταγράφηκαν 41 τουρκικές υπερπτήσεις στα νησιά μας και 126 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου.
Στη σύσκεψη λοιπόν, αναμένεται να καταθέσει τις απόψεις του για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και τα βήματα που πρέπει να γίνουν, για να μπορέσει να εκκινήσει η διαδικασία.
Ο κ. Δένδιας, μάλιστα, αναμένεται να ταξιδέψει εκτός απροόπτου μέσα στον Οκτώβριο στην Άγκυρα, ύστερα από πρόσκληση του Τούρκου ομολόγου του Γιασάρ Γκιουλέρ, για να συζητήσει την εκκίνηση των ΜΟΕ, η οποία χρονικά τοποθετείται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2024.
Όσον αφορά στην ατζέντα της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, δεν έχει στενό πλαίσιο και η κάθε πλευρά θα θέσει τα θέματα που επιθυμεί ώστε τελικά να υπάρξει συμφωνία για τα ζητήματα που θα μπουν στο τραπέζι σε δεύτερο χρόνο.
Οι κύριοι Γεραπετρίτης και Φιντάν θα προσπαθήσουν, ώστε να διαμορφωθεί το κατάλληλο περιβάλλον χαμηλών τόνων και αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών και να καθορίσουν την ατζέντα των θεμάτων της συνάντησης του Κυριακου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που θα γίνει στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ, στα μέσα Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, ενώ το Νοέμβριο αναμένεται να συνεδριάσει στη Θεσσαλονίκη το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στο οποία θα συμμετέχουν και πολλοί υπουργοί από τις δύο πλευρές.
Το αν θα υπάρξει γρήγορη πρόοδος στη προσέγγιση Αθήνας και Αγκύρας, αυτό θα φανεί μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών. Πάντως όσο τα νερά στο Αιγαίο παραμένουν ήρεμα και απειλές εκλείπουν ο διάλογος μπορεί να συνεχιστεί.
