Οι Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης, Οικονομολόγος Πανεπιστημιακός Καθηγητής, Χρήστος Π. Παναγιωτίδης, Εγκεκριμένος Λογιστής-Ελεγκτής και ο Νίκος Γ. Συρίμης, Εγκεκριμένος Λογιστής-Ελεγκτής απέστηλαν επιστολή στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής για το θέμα του Πόθεν Έσχες σε σχέση με τους Υποψήφιους για την Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το θέμα του «Πόθεν Έσχες» αναμφίβολα είναι ένα θέμα ύψιστης εθνικής σημασίας, όπως αναφέρουν. Αυτούσια η επιστολή πιο κάτω:
ΔΙΑΙΩΝΙΖΕΤΑΙ Η ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΠΛΟΚΗ
Πιθανολογούμε ότι γνωρίζετε ότι οι εξής εννέα (9) υποψήφιοι στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, οι Αβέρωφ Νεοφύτου, Ανδρέας Μαυρογιάννης, Αχιλλέας Δημητριάδης, Γεώργιος Κολοκασίδης, Κωνσταντίνος Χριστοφίδης, Μάριος Ηλιάδης, Νίκος Χριστοδουλίδης, Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς και Χρίστος Χρίστου ενυπόγραφα δεσμεύθηκαν ότι, εάν εκλεγούν, θα προωθήσουν άμεσα την υλοποίηση της πρότασης ΠΙΣΣΑΡΙΔΗ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ-ΣΥΡΙΜΗ επί του «πόθεν έσχες», με αφετηρία εφαρμογής την 1 Ιανουαρίου 2023, και διακήρυξαν τη θέση τους ότι όποιος ουσιαστικά αρνείται τη διαφάνεια δεν έχει θέση στον πολιτικό χώρο της Κύπρου.
Κάτω από αυτές τις εξελίξεις, μας προκάλεσε εντύπωση η είδηση ότι ταυτόχρονα προωθείται στη Βουλή σχέδιο νόμου το οποίο, όχι μόνο δεν στοχεύει στην πάταξη της διαφθοράς, αλλά στην πραγματικότητα την υποθάλπει. Έχοντας μελετήσει το σχέδιο νόμου, το οποίο έχει τεθεί στη διαδικασία ψήφισής του ως νόμου του κράτους, διαπιστώσαμε ότι το εν λόγω σχέδιο νόμου περιέχει διατάξεις που εξασφαλίζουν τη διαιώνιση της διαφθοράς, της διαπλοκής και της αδιαφάνειας. Σας παρακαλούμε να αντιληφθείτε ότι με την ψήφιση ενός τέτοιου νομοθετήματος θα καταστήσετε τους εαυτούς σας συνυπεύθυνους για την παρεμπόδιση της εξυγίανσης της πολιτικής σκηνής στην Κύπρο.
Οι εξής διατάξεις του προωθούμενου προς ψήφιση σχεδίου νόμου είναι χαρακτηριστικά δείγματα των ρυθμίσεων, η απουσία των οποίων μας οδήγησε στο προαναφερόμενο συμπέρασμα.
Η πεμπτουσία του «Πόθεν Έσχες»
Όπως πολλές φορές έχουμε επεξηγήσει, η πεμπτουσία του «από πού τα βρήκες;» είναι μια απλή μαθηματική εξίσωση, η εξής: καθαρή περιουσία κατά την έναρξη του ημερολογιακού έτους, πλέον δηλωθέντα ετήσια έσοδα, μείον ετήσια έξοδα διαβίωσης, ίσον καθαρή περιουσία κατά τη λήξη του ημερολογιακού έτους. Αυτή η εξίσωση πρέπει να απεικονίζεται αριθμητικά και να βεβαιώνεται ως ορθή από το πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο στη δήλωση, την οποία θα πρέπει να έχει υποχρέωση να υποβάλλει κάθε χρόνο, κάθε πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο, εντός προκαθορισμένης τακτής προθεσμίας.
Η απεικόνιση των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων σε «τιμή κτήσεως»
Η «τιμή κτήσεως» ενός περιουσιακού στοιχείου είναι το ποσό που πραγματικά έδωσε το πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο για να το αποκτήσει, και ΟΧΙ η εκτιμώμενη σημερινή του αξία, η οποία ΔΕΝ έχει οποιαδήποτε επίπτωση επί του προσδιορισμού των εσόδων που πρέπει να είχε το πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αυξήσει την περιουσία της οικογένειάς του (του ιδίου, του/της συζύγου του και των ανήλικων τέκνων του), όπως φαίνεται ότι την αύξησε. Η παράθεση των τρεχουσών αξιών των περιουσιακών στοιχείων θα έχει ως αποτέλεσμα να «θολώσει τα νερά» και να καταστήσει αδύνατη την εξαγωγή οποιουδήποτε ασφαλούς συμπεράσματος. Είναι κάτι ανάλογο με το να αθροίζουμε μήλα με πατάτες.
Οι δηλώσεις του «πόθεν έσχες» πρέπει να είναι ετήσιες
Οι δηλώσεις του «πόθεν έσχες» πρέπει να είναι ετήσιες, να ταυτίζονται χρονικά και να διασυνδέονται με τις δηλώσεις φόρου εισοδήματος των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων, ώστε να είναι εφικτό το «γεφύρωμα» που συνθέτει, όπως προαναφέραμε, την πεμπτουσία του «πόθεν έσχες», διαφορετικά το όλο γύμνασμα καταλήγει να είναι μια ατελέσφορη και αναποτελεσματική διαδικασία, που έχει στόχο να ρίξει στάχτη στα μάτια του κόσμου, όπως γίνεται εδώ και 18 χρόνια, από τότε που πρωτοψηφίστηκε το «πόθεν έσχες».
Οι βουλευτές δεν μπορεί να είναι και ελεγκτές και ελεγχόμενοι
Το προς ψήφιση σχέδιο νόμου προβλέπει ότι το σύστημα του «πόθεν έσχες» θα το διαχειρίζονται οι ίδιοι οι ελεγχόμενοι, δηλαδή προβλέπεται μια διαδικασία «σελφ σέρβις». Αυτά δεν είναι πράγματα σοβαρά, όταν μάλιστα υπάρχουν τα στοιχεία που έφερε στο φως της δημοσιότητας το Αλ Τζαζίρα και διάφοροι άλλοι δημοσιογράφοι. Το «πόθεν έσχες» είναι βέβαιο ότι ΔΕΝ θα φέρει κανένα αποτέλεσμα, αν η διαχείριση του συστήματος παραμείνει στα χέρια ανθρώπων που συνθέτουν το αντικείμενο του ελέγχου. Είναι πράγματι εντυπωσιακό το γεγονός ότι η προφανής αυτή αλήθεια φαίνεται ότι διαχρονικά παραγνωρίζεται από εκείνους που επιφορτίσθηκαν από τον Κυπριακό λαό να νομοθετούν. Μόνο αν το έργο της διαχείρισης του συστήματος αναληφθεί από μια απόλυτα ανεξάρτητη αρχή, μπορεί να ελπίζουμε ότι θα δουλέψει. Η πρότασή σας συνθέτει μια κραυγαλέα περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων, που υποτίθεται ότι ο προς ψήφιση νόμος στοχεύει να πατάξει.
Ούτε είναι εφικτό να ελέγχονται οι δηλώσεις «πόθεν έσχες» από κατά νόμον ελεγκτές
Οι δηλώσεις του «πόθεν έσχες» είναι ανέφικτο να υποβάλλονται στον προβλεπόμενο έλεγχο του σχεδίου νόμου, που ετοιμάζεται η Επιτροπή Θεσμών να εγκρίνει, για τους λόγους που παρατέθηκαν στο παρελθόν από τους ίδιους τους κατά νόμον ελεγκτές, το ελεγκτικό έργο των οποίων διέπεται από τα Διεθνή Ελεγκτικά Πρότυπα. Εν πάση περιπτώσει, ο προτεινόμενος στο σχέδιο νόμου αναποτελεσματικός έλεγχος θα συνεπάγεται μια σημαντική δαπάνη εις βάρος του Δημοσίου, που – όπως γνωρίζετε – δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί σε σχέδιο νόμου, αφού – στις περιπτώσεις αυτές – απαιτείται κυβερνητικό νομοσχέδιο.
Στο νομοσχέδιο που προωθείτε προς ψήφιση δεν προβλέπεται η δημοσιοποίηση των στοιχείων
Στο νομοσχέδιο που προωθείτε προς ψήφιση δεν προβλέπεται η δημοσιοποίηση των στοιχείων της δήλωσης του «πόθεν έσχες» (και τονίζουμε ότι δεν αναφερόμαστε στα καθαρώς προσωπικά στοιχεία, όπως οι αριθμοί τραπεζικών λογαριασμών, οι αριθμοί κυκλοφορίας αυτοκινήτων ή σκαφών, οι αριθμοί ταυτοτήτων κλπ.). Παγκοσμίως είναι γνωστό ότι ο πλέον αποτελεσματικός μηχανισμός ελέγχου της καλής λειτουργίας του «πόθεν έσχες» είναι η δημόσια παράθεση των στοιχείων και η υποβολή τους στη δοκιμασία εκείνων που πληρώνουν τις συνέπειες της διαφθοράς και της διαπλοκής στον δημόσιο βίο. Μέχρι σήμερα, το τίμημα αυτό ήταν βαρύ, με συνέπειες όχι μόνο οικονομικές αλλά και πολιτικές, όπως ο παγκόσμιος διασυρμός της Κύπρου και η υπόσκαψη της αξιοπιστίας του κυπριακού κράτους.
Η δημοσιοποίηση στοιχείων για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος επιτρέπεται
Όπως γνωρίζετε, η δημοσιοποίηση στοιχείων για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, και δη για σκοπούς πάταξης της διαφθοράς και της διαπλοκής, είναι από τον ευρωπαϊκό νόμο επιτρεπτή, γιατί, εφόσον προβλέπεται από τη νομοθεσία, δεν συνθέτει παραβίαση προσωπικών δεδομένων. Έπεται ότι ο ισχυρισμός ότι η δημοσιοποίηση των στοιχείων των δηλώσεων των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων δεν είναι εφικτή λόγω της υποχρέωσης σεβασμού της νομοθεσίας περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων, ΔΕΝ ευσταθεί. Νοείται ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να αιτιολογηθεί δεόντως η ανάγκη της δημοσιοποίησης, ώστε να μην κηρυχθεί αντισυνταγματικός ο σχετικός νόμος για τεχνικούς λόγους (δηλαδή λόγω της ανεπαρκούς αιτιολόγησης της διάταξης), όπως, δυστυχώς, έγινε στο παρελθόν.
Εν κατακλείδι, εμείς δηλώνουμε δημόσια ότι είμαστε στη διάθεσή σας για να βοηθήσουμε στην υλοποίηση του στόχου της πάταξης της διαφθοράς και της διαπλοκής, με την εξασφάλιση της καλής λειτουργίας του «πόθεν έσχες», υπό την προϋπόθεση ότι η εμπλοκή μας θα είναι υπό όρους που εύλογα θα εξασφαλίζουν την επιτυχία της όλης προσπάθειας, στο εγγύς μέλλον, και δεν θα συνθέτουν συμβιβασμό της ανεξαρτησίας μας.