Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, δεν ήταν λίγες οι οικογενειακές επιχειρήσεις που αποφάσισαν να εξερευνήσουν τη νέα τρέλα της ανθρωπότητας, τα τετράτροχα κουτιά δηλαδή που κινούνταν με τη βοήθεια του ατμού και κάποιοι ονόμασαν «μηχανικές άμαξες».
Και από όλες αυτές τις οικογενειακές βιομηχανίες, οι Πεζό έχουν την τιμή να είναι οι παλιότεροι στη μηχανοκίνητη πιάτσα!
Η δυναστεία των Ανιέλι της Fiat κατέφτασε το 1899, οι Φορντ το 1905 και οι Τογιότα όχι πριν το 1935. Και βέβαια ο δαιμόνιος Αρμάν Πεζό έβαλε σε όλους τα γυαλιά, ξεκινώντας τη μηχανοκίνητη περιπέτειά του ήδη από το 1891!
Ο πιονέρος της αυτοκινητοβιομηχανίας άρχισε να σέρνει τον χορό πολύ πρώιμα, με το φοβερό και τρομερό Type 3 όχημά του να είναι πράγματι το πρώτο μαζικής παραγωγής αυτοκίνητο του πλανήτη (σε 64 κομμάτια παρακαλώ!). Τον Ιανουάριο του 1893, το Peugeot Type 3 είχε την τιμή να γίνει το πρώτο αυτοκίνητο που πάτησε ποτέ δρόμο σε ολάκερη την Ιταλία.
Και τα υπόλοιπα είναι φυσικά Ιστορία, μια μηχανοκίνητη περιπέτεια δύο αιώνων δηλαδή που καλά κρατεί…
Πρώτα χρόνια
Η ιστορία της οικογένειας των Πεζό ξεκινά το 1734, όταν γεννήθηκε δηλαδή ο πατριάρχης της φαμίλιας Ζαν-Πιερ. Ο οποίος κατά τη διάρκεια της ζωής του τσαλαβούτησε συχνά-πυκνά στη βιομηχανία, με νηματουργία αρχικά και αργότερα με εργοστάσιο βαφών, ελαιοτριβείο και αλευρόμιλο τελικά.
Αν και η πραγματική εκκίνηση της βιομηχανικής περιόδου της δυναστείας των Πεζό θα ξεκινούσε το 1810, όταν οι δύο γιοι του Ζαν-Πιερ, Ζαν-Πιερ Β’ και Ζαν-Φρεντερίκ, ίδρυσαν τη φίρμα «Αδέλφια Πεζό» (Peugeot Freres) και άρχισαν να κατασκευάζουν χαλύβδινα εξαρτήματα, πριόνια και ελατήρια ωρολογοποιίας.
Η μετατροπή του μύλου σε χυτήριο χάλυβα ήταν η κίνηση που τα άλλαξε όλα, καθώς πλέον τα αδέλφια Πεζό επέκτειναν τις δραστηριότητές τους στα πάντα, από μύλους του καφέ, γρανάζια και μηχανισμούς μέχρι σκελετούς για ομπρέλες και κορσέδες, καθώς και καροτσάκια.
Μέσα στο βιομηχανικό αυτό πλαίσιο γεννιέται ο Αρμάν Πεζό στις 26 Μαρτίου 1849 στην επαρχία της ανατολικής Γαλλίας που είχαν την έδρα τους οι Πεζό, ως γιος του Ζαν-Πιερ Β’. Μέχρι τη στιγμή της γέννησής του βέβαια, το όνομα των Πεζό ήταν ήδη πολύ γνωστό στη βιομηχανική Ευρώπη, αφού έφτιαχναν όπως είπαμε από κουζινικά σκεύη και εργαλεία μέχρι και μηχανισμούς ρολογιών.
Αφού αποφοίτησε από σχολή μηχανολόγων στο Παρίσι το 1881, ο Αρμάν κατευθύνθηκε στο Λιντς, την καρδιά της βιομηχανικής Ευρώπης, για να δει από πρώτο χέρι τις εξελίξεις του κλάδου. Επιστρέφοντας λοιπόν από τη μητέρα της βιομηχανικής επανάστασης, τη Βρετανία, πιάνει τον πατέρα του και του εκμυστηρεύεται το απαύγασμα του «κατασκοπευτικού» ταξιδιού του: το μέλλον των αλόγων ως τρόπος μετακίνησης έφτανε σιγά-σιγά στο τέλος του!
Όχι χωρίς περιπέτειες, ο Αρμάν πείθει τελικά τον ξάδελφό του Ευγένιο, συνιδιοκτήτη πλέον της βιομηχανίας των Πεζό, να αφιερώσουν ένα τμήμα του εργοστασίου τους στην κατασκευή ποδηλάτων και τρικύκλων, καθώς τα άλογα πέθαιναν και πέθαιναν γρήγορα! Μέχρι τον επόμενο χρόνο, ο Αρμάν κατασκεύαζε πια τα δικά του ποδήλατα. Κι έτσι στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1889, ο Αρμάν παρουσίασε με καμάρι στο κοινό ένα μηχανοκίνητο τρίκυκλο, το οποίο κατασκεύασε σε συνεργασία με τον ειδικό στην ατμοκίνηση Leon Serpollet. Αργότερα του κότσαρε και μηχανή από κάποιον Ντάιμλερ!
Την επόμενη χρονιά, το 1890 δηλαδή, ο Αρμάν εγκατέλειψε την ατμοκίνηση για χάρη του πετρελαίου και κατασκεύασε έτσι το πρώτο τετράχρονο της Πεζό, το Type 2.
Μέχρι το 1891, ο Πεζό είχε περάσει πια για τα καλά στα τετράτροχα με κινητήρα εσωτερικής καύσης (πάλι από τον Ντάιμλερ). Το μοντέλο του Type 3, που μοσχοπουλούσε εν τω μεταξύ, πήρε μέρος στα 1.200 χιλιόμετρα του αγώνα αντοχής Παρίσι-Μπορντό-Παρίσι το 1894 και κατέκτησε τις τρεις από τις τέσσερις πρώτες θέσεις του πρώτου ποτέ μηχανοκίνητου ράλι της Γαλλίας (άλλο ένα Πεζό ήρθε δέκατο)! Οι στιγμές είναι ιστορικές…
Η μηχανολογική ανωτερότητα των αγωνιστικών Πεζό ήταν απαράμιλλη, αν και στο ράλι έπαιξε λόγος ένας ακόμα παράγοντας, οι οδηγοί του Αρμάν, δύο αδέλφια δηλαδή από το Κλερμόν-Φεράν που είχαν στην κατοχή τους ένα νέο λάστιχο, κάποιοι… Αντρέ και Εντουάρ Μισλέν!
Η γέννηση της Automobiles Peugeot
Ενθαρρυμένος από τις νίκες αλλά και το ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον των καταναλωτών για τη νέα μόδα της αυτοκίνησης, ο πιονέρος Αρμάν έβαλε τον μηχανικό του Gratien Michaux να αναπτύξει τον δικό του κινητήρα, παύοντας το συμβόλαιο με τον Ντάιμλερ. Την ώρα όμως που αποζητούσε να αυξήσει την παραγωγή των αυτοκινήτων που έβγαιναν από το εργοστάσιο, ο σαφώς πιο συντηρητικός Ευγένιος φάνηκε ότι δεν ήταν έτοιμος να πάρει τέτοιο ρίσκο.
Οι καυγάδες των δύο ξαδελφιών ώθησαν τον Αρμάν να ιδρύσει τη δική του εταιρία, τη Societe Anonyme des Automobiles Peugeot, και να φτιάξει νέο εργοστάσιο στο Audincourt.
Ήταν το 1896 όταν οι συνέταιροι χώρισαν τις δραστηριότητές τους, με το παραδοσιακό εργοστάσιο Les Fils de Peugeot Freres να συνεχίζει τη συνήθη παραγωγή του (ποδήλατα, εργαλεία κ.λπ.) και το Automobiles Peugeot (ιδρυμένο στις 2 Απριλίου 1896) να βάζει πλώρη για την αυτοκίνηση.
Την επόμενη χρονιά λοιπόν ο Αρμάν μετέφερε την έδρα της επιχείρησής του στο Audincourt, κάνοντας τους 125 εργάτες του να ασχολούνται αποκλειστικά πια με την αυτοκινητοβιομηχανία, και το 1898 άνοιξε και δεύτερη μονάδα παραγωγής στη Λιλ.
Ξεκινώντας φειδωλά με ένα ολοκληρωμένο αυτοκίνητο την εβδομάδα, μέχρι το 1898 η παραγωγή είχε αυξηθεί στα τρία οχήματα, φτάνοντας το 1900 στον πρωτόγνωρο αριθμό των 10 αυτοκινήτων τη βδομάδα! Το 1897 ωστόσο λίγο έλειψε να φαλιρίσει ο Πεζό, αν και η φίρμα του έγινε και πάλι κερδοφόρα, ένα σύνηθες αργότερα μοτίβο για τη δυναστεία.
Αεικίνητος, ο Πεζό ασχολήθηκε με πολλά ακόμα, από κατασκευή κινητήρων για σκάφη μέχρι και εταιρία ενοικιάσεως αυτοκινήτων. Αν και αυτό που θα τον έκανε πραγματικά πλούσιο και θα τέλειωνε μια για πάντα τις οικονομικές του περιπέτειες θα ήταν το πανάλαφρο μοντέλο Bebe Peugeot του 1905! Το μικροσκοπικό διθέσιο με τη μηχανή των 6 αλόγων πούλησε 400 κομμάτια μόλις στην πρώτη του χρονιά.
Εν τω μεταξύ, οι ουλές από τις οικογενειακές επιχειρηματικές έριδες είχαν πια κλείσει για τα καλά κι έτσι το 1910 ο Αρμάν (ο μοναχογιός του οποίου είχε πεθάνει και δεν είχε έτσι διάδοχη κατάσταση) συγχώνευσε την εταιρία του με την πατροπαράδοτη Les Fils de Peugeot Freres του Ευγένιου και των γιων του, με τον νέο όμιλο Automobiles and Cycles Peugeot να είναι πλέον σε θέση να έχει κάθετη παραγωγή αυτοκινήτων.
Το 1912, η οικογένεια Πεζό έφτιαξε νέα μονάδα παραγωγής στο Sochaux, συγκεντρώνοντας εκεί όλες τις δραστηριότητες του ομίλου, κάτι που μετέτρεπε το εργοστάσιο στο μεγαλύτερο που είχε δει ποτέ η Γαλλία!
Κι έτσι, όταν ο Αρμάν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το 1913, η Peugeot ήταν πια ο μεγαλύτερος κατασκευαστής αυτοκινήτων της Γαλλίας, με μερίδιο αγοράς περισσότερο από 20%. Μέχρι να συνταξιοδοτηθεί ο Πεζό, η εταιρία του κατασκεύαζε 10.000 σχεδόν μονάδες τη χρονιά, διπλάσιες δηλαδή από τον μεγάλο ανταγωνιστή του Πεζό, κάποιον… Λουί Ρενό!
Ο Αρμάν Πεζό άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Ιανουαρίου 1915, έχοντας προλάβει να δει το μηχανοκίνητο όραμά του να τον δικαιώνει απόλυτα…