1895: Ο Σουηδός βιομήχανος και εφευρέτης, Άλφρεντ Νόμπελ, υπογράφει τη διαθήκη του, με την οποία αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της τεράστιας περιουσίας του για την απονομή ετήσιων επιστημονικών βραβείων που θα φέρουν το επώνυμό του στη Φυσική, τη Χημεία, τη Φυσιολογία-Ιατρική, τη Λογοτεχνία και την Ειρήνη.
Ήταν Σουηδός χημικός, μηχανικός και βιομήχανος, γιος του επίσης, μηχανικού και βιομήχανου, Εμμανουήλ Νομπέλ, εφευρέτη της υποβρύχιας νάρκης. Σπούδασε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας και στις ΗΠΑ.
Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη χημεία, και κυρίως με τις εκρηκτικές ύλες. Τελειοποίησε τον τρόπο παρασκευής της νιτρογλυκερίνης και ίδρυσε εργοστάσιο παραγωγής της σε μεγάλες ποσότητες. Για την αποφυγή των εκρήξεων πέτυχε την παρασκευή δυναμίτιδας με πυριτική γη, εφεύρεση που διαδόθηκε σύντομα σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Το 1873 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εφηύρε την νεοδυναμίτιδα ή ζελατοδυναμίτιδα (1875) και την πολεμική άκαπνη πυρίτιδα (βαλλιστίτιδα, 1888). Το 1889 πούλησε την εφεύρεση του αυτή στην ιταλική κυβέρνηση και το 1891 εγκαταστάθηκε στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, όπου ίδρυσε χημικό εργοστάσιο.
Έλαβε πολλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας και απέκτησε μεγάλη περιουσία, μεγάλο τμήμα της οποίας διέθεσε για φιλανθρωπικούς και ερευνητικούς σκοπούς σε διάφορα ιδρύματα. Με το υπόλοιπο της περιουσίας του καθιέρωσε τα ομώνυμα Βραβεία Νομπέλ. Κλειστός χαρακτήρας από τη φύση του, ασχολήθηκε και με τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία. Στο τέλος της ζωής του μάλιστα έγραψε και το δράμα Βεατρίκη Τσέντσι.
Βραβείο Νόμπελ
είναι ένα σύνολο από ετήσια διεθνή βραβεία που απονέμονται σε μια σειρά από κατηγορίες σε αναγνώριση των πολιτισμικών και επιστημονικών επιτευγμάτων. Η διαθήκη του Σουηδού εφευρέτη Άλφρεντ Νόμπελ θεσμοθέτησε τα βραβεία το 1895. Τα βραβεία στη Φυσική, στη Χημεία, στη Φυσιολογία ή Ιατρική, στη Λογοτεχνία και στην Ειρήνη για πρώτη φορά απονεμήθηκαν το 1901. Το σχετικό Βραβείο στις Οικονομικές Επιστήμες της Τράπεζας της Σουηδίας στη Μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ δημιουργήθηκε το 1968. Μεταξύ 1901 και 2012, τα Βραβεία Νόμπελ και το Βραβείο Οικονομικών Επιστημών απονεμήθηκαν 555 φορές σε 856 άτομα και οργανισμούς. Με μερικούς να έχουν λάβει το Βραβείο Νόμπελ περισσότερες από μία φορά, αυτό κάνει ένα σύνολο 835 ατόμων και 21 οργανισμών.
Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται στο Όσλο της Νορβηγίας, ενώ τα άλλα βραβεία απονέμονται στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Το Βραβείο Νόμπελ θεωρείται ευρέως ως το πιο διάσημο βραβείο διαθέσιμο στους τομείς της λογοτεχνίας, της ιατρικής, της φυσικής, της χημείας, της ειρήνης, και των οικονομικών.
Η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών απονέμει το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, το Βραβείο Νόμπελ Χημείας, και το Βραβείο στις Οικονομικές Επιστήμες της Τράπεζας της Σουηδίας στη μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ. Η Συνέλευση Νόμπελ στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα απονέμει το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής. Η Σουηδική Ακαδημία χορηγεί το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης δεν απονέμεται από σουηδική οργάνωση, αλλά από τη Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ.
Τα διάφορα βραβεία απονέμονται κάθε χρόνο. Κάθε δικαιούχος, ή νομπελίστας, λαμβάνει ένα χρυσό μετάλλιο, ένα δίπλωμα και ένα χρηματικό ποσό, το οποίο αποφασίζεται από το Ίδρυμα Νόμπελ. Από το 2012, κάθε βραβείο ήταν ύψους 8 εκατ. SEK (περίπου 930.000 ευρώ).. Το βραβείο δεν απονέμεται μετά θάνατο. Ωστόσο, αν σε ένα άτομο έχει απονεμηθεί ένα βραβείο και πεθάνει πριν από την παραλαβή του, το βραβείο μπορεί ακόμα να δοθεί. Αν και ο μέσος αριθμός των δικαιούχων ανά βραβείο αυξήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ένα βραβείο δεν μπορεί να μοιράζεται ανάμεσα σε περισσότερα από τρία άτομα.
