Του Χρήστου Χαραλάμπους
Όταν για μισό σχεδόν αιώνα προμελετημένα εγκλήματα, με δολοφονίες ανθρώπων που πλήρωσαν με την ζωή τους τα «πιστεύω» τους και την δράση τους για την υπεράσπιση της δημοκρατίας, παραμένουν ανεξιχνίαστα με ατιμώρητους τους γνωστούς-άγνωστους δολοφόνους, ή έστω μια «συγνώμη», τότε δεν σου μένει τίποτε άλλο, παρά η υποχρέωση να κρατάς την μνήμη τους ζωντανή.
Να λες «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε πώς έγινε τούτο το φονικό…» και να μοιάζει ο στίχος του Σεφέρη σαν όρκος ότι η θυσία αυτών των ανθρώπων δεν πήγε χαμένη αφού εσύ θα συνεχίσεις να υπερασπίζεσαι τα δικά τους ιδανικά και οράματα.
Κάθε φορά που κάποιες επέτειοι και κάποιες περιστάσεις ανακαλούν στην μνήμη ανθρώπους και βιώματα, όσα χρόνια κι αν περάσουν, δεν μπορείς και δεν είναι δυνατόν να τα ξεριζώσεις ή να τα διαγράψεις ή έστω να τα αφήσεις να ξεθωριάσουν.
Μια τέτοια επέτειος και η σημερινή. Η 16η Ιουνίου, όταν εκείνη την ημέρα του 1974, ένας νέος μόλις 27 χρονών, ο Ανδρέας Αρμεύτης, έπεφτε νεκρός από τις σφαίρες της ΕΟΚΑ Β’. Το μόνο του έγκλημα ήταν ότι ήταν δημοκράτης και παράλληλα με την συνδικαλιστική του δράση και προσφορά στον αγροτικό κόσμο του τόπου, αγωνιζόταν ενάντια στα σχέδια και τις μεθοδεύσεις των παράνομων ομάδων για ανατροπή τη δημοκρατίας.
Ένα από τα πολλά θύματα δολοφονιών που διέπραξε η εγκληματική οργάνωση τους λίγους μήνες πριν το πραξικόπημα που οδήγησε στην τουρκική εισβολή και στην καταστροφή της Κύπρου, ήταν ο Ανδρέας Αρμεύτης.
Είχα την τύχη να αναγιωθώ μέσα σε ένα καφενέ και πραγματικά αυτό ήταν και το καλύτερο σχολείο για μένα. Γνώσεις και εμπειρίες που αποδείχθηκαν καλύτερες και πιο χρήσιμες απ’ όσα μου έμαθαν στο σχολείο κι αργότερα στο πανεπιστήμιο.
Μέσα σε εκείνο τον καφενέ του πατέρα μου, εκτός των άλλων, έζησα από πρώτο χέρι τα όσα κακά βίωσε ο τόπος μας μέσα από την παράνομη και εγκληματική δράση που είχε αναπτύξει η ΕΟΚΑ Β’ εναντίον κάθε δημοκρατικής ιδεολογίας και συμπεριφοράς.
Εκεί στον καφενέ είδα στελέχη και τσιράκια της ΕΟΚΑ Β’ που διαφέντευαν στην επαρχία Λεμεσού, να κατεβαίνουν τις νύχτες οπλισμένοι και απρόκλητα να προσβάλλουν, να απειλούν και να αρπάζουν δημοκρατικούς πολίτες, να τους στοιβάζουν στα αυτοκίνητα και μετά από κάποιες ώρες να τους φέρνουν πίσω…. κουρεμένους σύριζα και κτυπημένους.
Ήταν η περίοδος 1973-74 κι εγώ ήμουν, τότε, στα 13-14. Όμως εκείνες οι μνήμες, αν και έχει περάσει μισός αιώνας, δεν έσβησαν και δεν θα σβήσουν ποτέ. Αντίθετα, κάθε επέτειο, όπως η σημερινή, οι θύμησες ανασύρονται αβίαστα από τα κατάβαθα του μυαλού και της ψυχής και λειτουργούν σαν κατάθεση στην μνήμη του Ανδρέα Αρμεύτη και των άλλων αγωνιστών της δημοκρατίας.
Από τους πιο συχνούς επισκέπτες στον καφενέ μας ήταν ο Ανδρέας Αρμεύτης, Επαρχιακός Γραμματέας της ΠΕΚ, τότε, ο οποίος με άλλους συνεργάτες του ερχόταν στο χωριό και συζητούσε με τους αγρότες τα προβλήματα τους. Με τον πάτερα μου είχε ιδιαίτερες σχέσεις, όχι μόνο γιατί ήταν ομοϊδεάτες (θυμούμαι ότι έκαναν και κάποιες μυστικές συναντήσεις στην Λεμεσό και αλλού) αλλά και γιατί ο πατέρας μου ήταν από τους πρώτους επαγγελματίες γεωργούς της περιοχής και ο νεαρός γεωπόνος, τον βοηθούσε σε θέματα νέων καλλιεργειών αλλά και επιλογής γεωργικών μηχανημάτων, φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.
Η δική μου γνωριμία με τον Ανδρέα Αρμεύτη, περιοριζόταν βέβαια στο να ακούω τα όσα συζητούσε με τους χωριανούς, με την ιδιότητα του συνδικαλιστή αγροτικού παράγοντα. Ήταν ένας πράος και γλυκομίλητος άνθρωπος αλλά ταυτόχρονα και πολύ δυναμικός και ντόμπρος, με ξεκάθαρες δημοκρατικές ιδέες, έντονα πολέμιος της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β’.
Κι’ όταν εκείνη την 16η Ιουνίου του 74, άκουσα τον πατέρα μου να λέει «οι Εοκαβητατζήδες εστήσαν ενέδρα στο Ζακάκι κι εσκοτώσαν μας τζιαι τον Αρμεύτη….», θυμούμε ότι έτρεχαν τα δάκρυα του από θλίψη αλλά και οργή.
Ο πατέρας μου, μαζί με 3-4 άλλους χωριανούς, βρήκαν αυτοκίνητο και έφυγαν από το χωριό. Έλειπαν όλη την μέρα και υποθέτω ότι κάπου είχαν συναντήσεις με άλλους Μακαριακούς για να συζητήσουν την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί, δεδομένου ότι είχαν προηγηθεί οι δολοφονίες και άλλων δημοκρατικών από την ΕΟΚΑ Β’ όπως του Στέλιου Μαύρου, επίσης στενού φίλου του πατέρα μου.
Η τελευταία μνήμη που έχω από τον Ανδρέα Αρμεύτη, είναι αγανάκτηση και οργή του δημοκρατικού κόσμου που εκδηλώθηκε στην κηδεία του που έγινε στην Καθολική και ήταν ένα συλλαλητηρίο εναντίον της ΕΟΚΑ Β’ στο οποίο με είχε πάρει μαζί του ο πατέρας μου.
