Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους
Γιατί η πραγματικότητα είναι ότι στην Κύπρο της Ευρώπης του 21ου αιώνα, τα ΑμεΑ αποτελούν persona non grata ή τουλάχιστον, έτσι αναγκάζονται να αισθάνονται μπροστά στην αδιαφορία και την υποκριτική συμπεριφορά που βιώνουν στην καθημερινότητα τους.
Μια πραγματικότητα που δεν έχει να κάνει μόνο με τις σοβαρές ελλείψεις που εξακολουθούν να υπάρχουν σε υποδομές ή τον γενικότερο παραγκωνισμό των ΑμεΑ, αλλά και με τον αρνητικό (σε αρκετές περιπτώσεις ρατσιστικό) τρόπο που η κοινωνία αντιμετωπίζει αυτούς τους ανθρώπους.
Πρακτικά προβλήματα και κοινωνικά ζητήματα τα οποία, δεν επισημαίνονται μόνο από τους γονείς ή οργανωμένους φορείς που αγωνίζονται για τα δικαιώματα των ΑμεΑ αλλά και από ανθρώπους οι οποίο εξ’ επαγγέλματος βιώνουν τα όσα αρνητικά και απαράδεκτα συμβαίνουν. Και αυτοί είναι οι συνοδοί, κυρίως των παιδιών ΑμεΑ οι οποίοι περνούν μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα.
«Δεν υπάρχει ελευθερία διακίνησης που αποτελεί την βασικότερη ανάγκη για ένα ΑμεΑ», αναφέρει στο Limassol Today η Φωτεινή Φτερούδη με αρκετή εμπειρία ως συνοδός παιδιών με αναπηρίες που φοιτούν σε σχολεία, επισημαίνοντας ότι είναι ελάχιστοι οι χώροι όπου μπορεί με άνεση και ασφάλεια να κινηθεί ένας άνθρωπος σε τροχοκάθισμα ο οποίος επιθυμεί να πάει σε ένα καφέ ή ένα εστιατόριο.
Ακόμα και σε σχολικούς χώρους, όπως υποδεικνύει, υπάρχουν προβλήματα λόγω έλλειψης των αναγκαίων υποδομών. «Για παράδειγμα δεν υπάρχουν επαρκείς ράμπες αλλά ούτε και στέγαστρα ώστε, ειδικά τον χειμώνα να μπορεί να προστατευτεί ο μαθητής ΑμεΑ κατά την αποβίβαση ή επιβίβαση του στο αυτοκίνητο». Διευκρινίζει ωστόσο ότι στο Λύκειο Κολοσσίου όπου η ίδια εργάζεται ως συνοδός ενός τετραπληγικού μαθητή, η Σχολική Εφορεία έχει φροντίσει για την επίλυση αυτών των ζητημάτων.
Αφιλόξενο και αποτρεπτικό το κέντρο της Λεμεσού
Μιλώντας κυρίως για τα προβλήματα που καταγράφονται στην Λεμεσό και κυρίως στους εκτός σχολείων δημόσιους χώρους, τα οποία καθηλώνουν στο σπίτι ένα ΑμεΑ αφού οι δυσκολίες προσβασιμότητας και κινητικότητας στην πόλη δημιουργούν και σοβαρούς κινδύνους ασφάλειας, η κ. Φτερούδη αναφέρει χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες ράμπες σε όλους τους χώρους όπου θα επιθυμούσε να κινηθεί ένα άτομο με κινητική αναπηρία.
«Ειδικότερα σε ότι αφορά το κέντρο της Λεμεσού, τα πεζοδρόμια είτε είναι στενά και δεν εξυπηρετούν ούτε τους πεζούς είτε είναι κατειλημμένα με τραπεζάκια και άλλο εξοπλισμό των διαφόρων καταστημάτων». Επισημαίνει επίσης το γεγονός ότι «ακόμα και στα περισσότερα πάρκα που αποτελούν τους κύριους χώρους όπου καταφεύγει ο κόσμος για ξεκούραση και αλλαγή παραστάσεων από την καθημερινότητα, δεν υπάρχουν ράμπες ή άλλες διευκολύνσεις για άτομα που κινούνται με τροχοκάθισμα…».
Αναφερόμενη στους χώρους στάθμευσης που είναι καθορισμένοι για αναπήρους, παρατηρεί ότι εκτός από το γνωστό πρόβλημα που υπάρχει με την κατάληψη τους από κάποιους ασυνείδητους, αυτοί οι χώροι στάθμευσης για ΑμεΑ είναι προβληματικοί και σε σχέση με τον σχεδιασμό τους. «Θα έπρεπε να ήταν μεγαλύτεροι σε μήκος και πλάτος αφού χρειάζεται να υπάρχει αρκετός χώρος ώστε να πλησιάσει το καροτσάκι στην πόρτα του αυτοκινήτου για την άνετη και ασφαλή αποβίβαση ή επιβίβαση… αν δίπλα είναι σταθμευμένο άλλο αυτοκίνητο, κι αυτό συμβαίνει συνήθως, τότε η εξυπηρέτηση του ΑμεΑ καθίσταται σχεδόν ακατόρθωτη».
Στην ίση αντιμετώπιση και όχι στον οίκτο η αποδοχή
Τι γίνεται όμως με την αντιμετώπιση των ΑμεΑ από την ίδια την κοινωνία της οποίας μέλη αποτελούν και αυτοί οι άνθρωποι; Η απάντηση που δίνεται είναι κατηγορηματική.
«Υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος να διανύσουμε ώστε να μπορούμε να πούμε ότι η κοινωνία αποδέχεται απόλυτα τα ΑμεΑ» λέει η κ. Φτερούδη επισημαίνοντας ότι «ο κόσμος διακατέχεται ακόμα από συναισθήματα οίκτου και εκφράζει απλώς την συμπάθεια του… όμως αυτό, κάθε άλλο παρά αποτελεί αποδοχή».
Υποδεικνύοντας ότι για να γίνεται λόγος για αποδοχή θα έπρεπε κατ’ αρχήν να λυθούν τα προβλήματα προσβασιμότητας στους δημόσιους χώρους ώστε να μπορεί ένα ΑμεΑ να βρίσκεται όποτε το επιθυμεί, σε συναναστροφή με τον υπόλοιπο κόσμο και όχι να είναι υποχρεωμένο εκ των πραγμάτων να περιορίζεται στον δικό του προσωπικό χώρο, τονίζει την ανάγκη να αντιληφθούν επιτέλους όλοι ότι «ένα ΑμεΑ αναζητά την αποδοχή όχι μέσα από τον οίκτο αλλά την ίση αντιμετώπιση, την κατανόηση και την αγάπη».
Επισημαίνοντας, δε, ότι οι συνοδοί που ασχολούνται καθημερινά και για πολλές ώρες με αυτά τα άτομα, γνωρίζουν καλύτερα από το καθένα, όχι μόνο τι ζητούν τα ΑμεΑ από τους άλλους αλλά και τι προσφέρουν στους άλλους, λέει εμφαντικά ότι «προσωπικά νιώθω ευλογημένη από τον Μιχάλη, το παιδί που συνοδεύω, γιατί μέσα από την συναναστροφή μαζί του, έχω αναθεωρήσει πολλά πράγματα στον τρόπο σκέψης και αντίληψης, για τις πραγματικές αξίες της ζωής… έγινα καλύτερος άνθρωπος…».
Σε βάρος των ΑμεΑ και η υποβάθμιση των συνοδών
Αν όμως τα ΑμεΑ βρίσκονται αντιμέτωπα με ένα τεράστιο τείχος προβλημάτων, άλλο τόσο οι άνθρωποι που τους συνοδεύουν και έχουν πολλές ώρες καθημερινά την ευθύνη για την άνεση και ασφάλεια τους, αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι σωρεία σοβαρών προβλημάτων.
«Το βασικότερο είναι ότι αμειβόμαστε πολύ χαμηλά» αναφέρει η Φωτεινή Ψαρούδη και εξηγεί ότι «ξεκινάς με ένα μισθό 675 ευρώ περίπου και παίρνεις κάποια αύξηση στα τρία χρόνια που με αποκοπές ΓΕΣΥ κλπ, έχεις στο χέρι και πάλι γύρω στα 680 ευρώ».
Υπάρχουν συνοδοί, όπως επισημαίνει, που μπορεί να έχουν στην ευθύνη τους και τρία παιδιά σε δημοτικά και νηπιαγωγεία σε καθημερινή βάση και αμείβονται το ίδιο.
«Σε περιπτώσεις όπως η δική μου που είμαι συνοδός ενός τετραπληγικού παιδιού που φοιτά στο λύκειο, εγώ θα τον ταΐσω, θα του γράψω όλα τα μαθήματα του και βέβαια έχω και την ευθύνη της ασφάλειας του. Αρχίζω με αυτό το παιδί από τις 7 και κάτι πρωί και είμαι μαζί του μέχρι να γυρίσει στο σπίτι, καλύπτοντας τις ανάγκες του».
Τονίζει, δε, την ανάγκη, το κράτος να δει με σοβαρότητα και το θέμα της απασχόλησης συνοδών για ΑμεΑ που θέλουν ή φοιτούν σε πανεπιστήμια, κάτι που καλούνται σήμερα να καλύψουν οικονομικά οι γονείς οι οποίοι όταν δεν μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά, τότε το παιδί καθηλώνεται στο σπίτι και στερείται της δυνατότητας περαιτέρω μόρφωσης και κοινωνικοποίησης.