Γράφει η Λίνα Ρόκου
Είναι πολύ εύκολο να κάνεις σεξ. Ευτυχώς. Και είναι σχεδόν εξίσου εύκολο να ακούσεις κόσμο να παραπονιέται ότι δεν κάνει σεξ (ή το σεξ που θα ήθελε να κάνει, το κρατάμε αυτό για αργότερα). Κι εδώ δεν μπορώ να πω «ευτυχώς». Όλο και περισσότεροι φίλοι και φίλες μου εμπιστεύονται ότι δεν κάνουν σεξ -ή τέλος πάντων κάνουν λιγότερο από όσο θα τους ικανοποιούσε- ή ότι δεν έχουν όρεξη για σεξ. Βλέπω ότι έχουν τη διάθεση να το συζητήσουμε αλλά πραγματικά κι εγώ προσπαθώ να καταλάβω πώς ενώ έχουμε κατακτήσει, σε μεγάλο βαθμό πλέον, να μιλάμε και να πράττουμε ελεύθερα όσον αφορά τον σεξουαλικό μας προσανατολισμό και την όποια ρευστότητά του ταυτοχρόνως υπάρχει μια αμηχανία ή και δυσαρέσκεια για το πώς εξελίσσεται η σεξουαλική καθημερινότητα των περισσότερων από εμάς.
Σε μεγάλη μάστιγα νομίζω ότι έχει εξελιχθεί η καυλάντα μέσω των social media. Η συναινετική, το τονίζω, καυλάντα που ξεκινά ισότιμα και από τις δύο πλευρές, κορυφώνεται σε υγρό sexting και μετά.. μην το είδατε τον «Παναή». Οκ, αν όντως αποκαλείτε το πουλί σας Παναή καλύτερα να μη το δούμε ούτως ή άλλως. Αλλά δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσες φορές έχω ακούσει γυναίκες να παραπονιούνται ότι ενώ ο άλλος τις προσέγγισε ιντερνετικά και έδειξε ενδιαφέρον, κι εκείνες ανταποκρίθηκαν, τελικά έμειναν μετέωρες μεταξύ dick pic και υπόσχεσης «ναι, εννοείται ότι θα βρεθούμε από κοντά».
Η φίλη Ν. μιλούσε επί δύο εβδομάδες με τύπο στο messenger, φωτογραφίες είχαν ανταλλαχθεί, υπονοούμενα είχαν αρχικά ειπωθεί, σταδιακά ξεκάθαρες σεξουαλικές προθέσεις είχαν διατυπωθεί και πάνω που κλείστηκε συγκεκριμένο ραντεβού για σεξ από κοντά, ο τύπος την μπλόκαρε. Κι αυτό δεν της συνέβαινε για πρώτη φορά. Θα μου πεις είναι υποχρεωτικό όποιος καυλαντίζει ιντερνετικά με κάποιον άλλον να συμφωνήσει και σε «πραγματική» γνωριμία; Φυσικά και όχι. Αλλά έχει μεγάλη σημασία το ξεκαθάρισμα προθέσεων. Εάν είσαι σίγουρος ότι δεν επιθυμείς να κάνεις σεξ (ό,τι κι αν ορίζουμε ως σεξ πλέον, κρατήστε κι αυτό για μετά) από κοντά, τότε δήλωσε το. Γιατί όπως είπε είπε και η φίλη Ν. «Σεξ ήθελα να κάνω, όχι να τον παντρευτώ. Και όλα έδειχναν ότι θα γίνει σεξ. Εάν δεν συνέβαινε αυτό, θα είχα κόψει εγώ την καυλάντα πολύ νωρίτερα, γιατί δεν θέλω να μένω με το πληκτρολόγιο (ακούς Λάνθιμε;) στο χέρι».
Το λύσαμε λοιπόν; Το sexting φταίει που «όλο μέλι-μέλι και από τηγανίτα τίποτα», που λέει και ένας μπούμερ φίλος μου; Μπα. Τα πράγματα φαίνεται να είναι πολύ πιο σύνθετα. Κατ’ αρχάς ήρθε η ώρα να παραθέσω μερικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι οι άνθρωποι (διαφόρων ηλικιών) κάνουν όντως λιγότερο σεξ και δεν είναι κάτι που βγάζω απ’ το μυαλό μου για να έχω ένα άρθρο να γράψω. Οι έρευνες δεν δείχνουν μόνο μειωμένη σεξουαλική δραστηριότητα αλλά εστιάζουν στη μειωμένη σεξουαλική διάθεση, κι εκεί νομίζω πως είναι το κλειδί.
Mελέτη της ψυχολόγου Debby Herbenick, του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, και των συνεργάτες της, χρησιμοποίησε δεδομένα από δύο φάσεις της Εθνικής Έρευνας Σεξουαλικής Υγείας και Συμπεριφοράς (NSSHB, αφορά τις ΗΠΑ). Αυτή η διαδικτυακή έρευνα συγκέντρωσε δεδομένα από 4.155 άτομα το 2009 και 4.547 άτομα το 2018. Οι ηλικίες των ερωτηθέντων κυμαίνονταν από 14 έως 49 ετών. Το NSSHB διερευνά ένα ευρύ φάσμα σεξουαλικών συμπεριφορών, συμπεριλαμβανομένης της κολπικής διείσδυσης, της στοματικής και πρωκτικής επαφής, του αυνανισμού με σύντροφο και του ατομικού αυνανισμού. Με αυτό το τρόπο συγκεντρώνονται πιο συγκεκριμένα στοιχεία για τη σεξουαλική ζωή των Αμερικανών σε σχέση με προηγούμενες έρευνες, οι οποίες συνήθως έθεταν ασαφείς ερωτήσεις όπως: «Πόσες φορές κάνατε σεξ τον τελευταίο χρόνο;». Η μελέτη βρήκε ότι υπάρχει μείωση της συχνότητας σεξουαλικής δραστηριότητας των συμμετεχόντων από το 2009 έως το 2018, η οποία δεν οφείλεται σε γήρανση του πληθυσμού αφού κανείς από τους συμμετέχοντες δεν είναι πάνω από 50 ετών. Επιπλέον, οι ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα ανά ηλικία και διαπίστωσαν ότι ακόμη και οι νεαροί ενήλικες έκαναν λιγότερο σεξ το 2018 σε σύγκριση με το 2009.
Oρισμένοι ερευνητές έχουν υποθέσει ότι περισσότεροι ενήλικες στην εποχή του διαδικτύου αποφεύγουν το σεξ με σύντροφο και προτιμούν τον μοναχικό αυνανισμό. Όμως η μελέτη της Herbenick δεν βρίσκει στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτό τον ισχυρισμό. Για παράδειγμα, οι έφηβοι (ηλικίας 14 έως 17 ετών) στη μελέτη όχι μόνο ανέφεραν λιγότερες σεξουαλικές επαφές το 2018 σε σύγκριση με το 2009, αλλά έδειξαν επίσης ότι αυνανίζονται λιγότερο συχνά. Αν και μπορεί να είναι αλήθεια ότι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες καθυστερούν την έναρξη της πρώτης τους στενής σχέσης, προφανώς δεν οφείλεται στην εύκολη διαθεσιμότητα των σεξουαλικών μέσων στο διαδίκτυο, όπως φοβούνται πολλοί ειδικοί. Μάλλον, φαίνεται ότι αυτοί οι νέοι, οι οποίοι στις προηγούμενες γενιές θα ήταν ήδη σεξουαλικά ενεργοί, ενδιαφέρονται, για κάποιο λόγο, λιγότερο ή έχουν λιγότερες ευκαιρίες να ασχοληθούν είτε με τον ατομικό αυνανισμό είτε με το σεξ.
Πιο συγκεκριμένα: Το 2009, σχεδόν το 29% των νεαρών ανδρών και το 50% των νεαρών γυναικών ανέφεραν ότι ποτέ δεν είχαν εμπλακεί σε ατομικό αυνανισμό ή σεξ. Τα νούμερα το 2018 είχαν αυξηθεί στο 43% και στο 74% αντίστοιχα. Ακόμη πιο συγκεκριμένα στην περίπτωση του ετεροφυλόφιλου σεξ ανάμεσα σε εφήβους: Το 2009, το 79% των ατόμων ηλικίας 14-17 ετών δήλωσαν ότι δεν είχαν κάνει σεξ τον περασμένο χρόνο. Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, το 89% των εφήβων δεν είχαν κάνει σεξ.
Τα αποτελέσματα δεν διαφέρουν σε μια παρόμοια μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, που ονομάζεται National Surveys of Sexual Attitudes and Lifestyle (Natsal), η οποία συλλέγει πληροφορίες για τις σεξουαλικές εμπειρίες του κόσμου για πάνω από τρεις δεκαετίες. Οι ερευνητές του Natsal βρήκαν ότι σε κάθε έρευνα, ο μέσος όρος σεξουαλικής δραστηριότητας ανά εβδομάδα εβδομάδα μειωνόταν: το 1991, οι ερωτηθέντες είπαν ότι έκαναν σεξ πέντε φορές το μήνα, το 2001, αυτό μειώθηκε σε τέσσερις φορές το μήνα και μέχρι το 2012, ο μέσος αριθμός ήταν τρεις ανά μήνα. Το 2021 η έρευνα δεν πραγματοποιήθηκε λόγω covid όμως αναμένεται μέσα στο 2023 να έχουμε τα νέα στοιχεία. Όταν ρωτήθηκε αν οι Βρετανοί κάνουν λιγότερο σεξ, η Soazig Clifton, ακαδημαϊκή διευθύντρια του Natsal στο University of London και του NatCen Social Research, απάντησε με «ένα ηχηρό ναι». Αλλά αυτό δεν συμβαίνει μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις ΗΠΑ: «Αν κοιτάξετε σε όλο τον κόσμο, άλλες συγκρίσιμες μελέτες δείχνουν επίσης μείωση. Έτσι, φαίνεται να είναι μια πραγματική διεθνής τάση», υπογράμμισε η Clifton.
Μένει λοιπόν να απαντήσουμε στο ερώτημα του τίτλου: Γιατί οι άνθρωποι κάνουν όλο και λιγότερο σεξ; (είτε πρόκειται για διείσδυση κολπική/πρωκτική, στοματικό σεξ, αμοιβαίο αυνανισμό, ατομικό αυνανισμό). Ε, λοιπόν για την ώρα μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, υποθέσεις που βασίζονται σε ενδείξεις βάσει μελετών.
Η ψυχολόγος Debby Herbenick και οι συνεργάτες της προσπάθησαν να δώσουν κάποιες ερμηνείες. Το θετικό είναι πως δεν είναι όλες αρνητικές. Τι εννοώ; Για παράδειγμα πολλοί έφηβοι και νεαροί ενήλικες δεν αντιμετωπίζουν πλέον τον εαυτό τους με δυαδικούς όρους φύλου. Με τις ρευστές έμφυλες ταυτότητές τους, δεν βλέπουν πλέον την ανάγκη να προσυπογράψουν τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων. Στο παρελθόν, μερικοί νέοι, και ας μη κρυβόμαστε στα αγόρια αναφερόμαστε, ίσως ξεκινούσαν να κάνουν σεξ επειδή θεωρούσαν ότι ήταν αναμενόμενο από αυτούς. Όλοι έχουμε ακούσει για πατεράδες που έπαιρναν απ’ το χέρι τα αγόρια χωρίς καν να τα ρωτήσουν και τα οδηγούσαν σε οίκους ανοχής, για γίνουν «άντρες». Ευτυχώς ακούμε πολύ λιγότερες τέτοιες ιστορίες, αν και πρόσφατα σε μια διαδικτυακή συζήτηση αναφέρθηκε ότι -για τα αγόρια πάντα- η επιβεβλημένη βόλτα στο μπουρδέλο έχει αντικατασταθεί με «άφησε ανοιχτό το browser σε καμιά τσόντα, δεν έχει σημασία αν δείχνει gangnbang, gay να μην είναι». Το γεγονός ότι έχουμε αφήσει τον ρόλο του σεξουαλικού εκπαιδευτή στις τσόντες μόνο πρόβλημα μπορεί να είναι. Και εδώ πάμε και σε αυτό που είπαμε πιο πάνω. Οι γυναίκες πια έχουν τη φωνή να αρνηθούν σεξουαλικές πρακτικές που δεν τις ικανοποιούν συνεπώς ενδέχεται πιο συχνά να μη δώσουν συναίνεση για σεξ. Παράδειγμα;
Η Kate Julian, αρχισυντάκρια στο Atlantic, σε άρθρο της το 2012, σημείωνε ότι το 30% των γυναικών βίωσαν πόνο κατά τη διάρκεια της κολπικής επαφής και ένα τεράστιο 72% είπε ότι το πρωκτικό σεξ ήταν επώδυνο. Κακά τα ψέματα, το σεξ μπορεί να είναι μια υπέροχη εμπειρία αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται να δημιουργήσουν οι εμπλεκόμενοι τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Αν οι άνδρες θεωρούν ότι μπορούν να διεισδύσουν πρωκτικά με οδηγό αυτά που βλέπουν στις τσόντες τότε κάνουν ένα τεράστιο, ανεπίτρεπτο λάθος. Η Herbenick σχολιάζει σχετικά: «Οι σημερινοί ενήλικες νιώθουν πιο ελεύθεροι να πουν όχι στο σεξ που δεν θέλουν». Και αυτό έχει μόνο θετικό πρόσημο.
Όμως δεν αποφεύγουμε το κακό σεξ μόνο γιατί έχουμε βρει τη φωνή μας. Αποφεύγουμε το σεξ εν γένει κι αυτό χτυπάει ένα καμπανάκι. Η πολύωρη ενασχόληση με το ίντερνετ, που μπορεί να φτάσει και σε σημείο εθισμού, προκαλεί διάσπαση προσοχής και οι ειδικοί ερμηνεύουν την απουσία ενδιαφέροντος για το σεξ και τον αυνανισμό στην εφηβεία στην υπερβολική χρήση video games. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα video games στρέφονται κατά της ανακάλυψης και της ανάπτυξης της σεξουαλικότητας συγκεκριμένα, αλλά ότι γενικά προκαλούν μείωση ενδιαφέροντος σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα και ερέθισμα. Όσον αφορά τους ενήλικες η συντριπτική μείωση του ελεύθερου χρόνου που πάει συνδυαστικά με τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα δεν αποτελούν προφανώς και τα καλύτερα αφροδισιακά. Οι άνθρωποι αισθάνονται πολύ κουρασμένοι για να βρουν το κουράγιο να κάνουν σεξ που θα τους βελτιώσει τη διάθεση.
Σας μαύρισα την ψυχή; Ελπίζω όχι. Μπορεί αρκετά από τα στοιχεία των ερευνών να μοιάζουν δυσοίωνα και όντως να προβληματίζει το ότι έχουμε χάσει τη φυσική επαφή με την ανακάλυψη και την εξερεύνηση της σεξουαλικότητάς μας αλλά ίσως απλά να βρισκόμαστε σε μια μεταβατική εποχή. Ίσως αυτά για τα οποία εγώ δεν έχω απαντήσεις όντας 43 χρονών να μην αποτελούν καν ερωτήματα για έναν έφηβο 14 χρονών. Η έκθεση των Ross Dawson και Jenna Owsianik για το Μέλλον του Σεξ προβλέπει ότι μέχρι το 2025 3D εκτυπώσεις μελών του σώματος (δε θέλει πολλή φαντασία ποια θα είναι αυτά) που θα ενεργοποιούνται μέσω αφής θα προσφέρουν έξτρα δόσεις ρεαλιστικής έντασης στο σεξ εξ αποστάσεως ενώ μέχρι το 2028 πάνω από το ένα τέταρτο νεαρών ατόμων θα έχουν μία τουλάχιστον σεξουαλική εμπειρία από απόσταση.
Ύστερα από όλα τα παραπάνω – στοιχεία, μελέτες, ερμηνείες, προβλέψεις – επιλέγω να εστιάσω στο εξής: Νιώθω ότι προσπαθούμε και στο σεξ να δημιουργήσουμε ένα απόλυτα ασφαλές συναισθηματικά περιβάλλον και εάν έχουμε αμφιβολίες ή και φόβο ότι δεν το πετυχαίνουμε προτιμούμε να το αποφύγουμε. Αν και καταλαβαίνω ότι οφείλουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας ταυτοχρόνως σκέφτομαι ότι πρέπει να αποτινάξουμε από πάνω μας τις ψεύτικες προσδοκίες που αναπτύσσονται μέσα σε αποστειρωμένα συστήματα. Για παράδειγμα, η διαδικτυακή μας εικόνα είναι πάντα πιο ιδανική σε σχέση με την πραγματικότητα. Είναι όμως πιο ελκυστική; Όταν φέρνεις στο μυαλό σου την εικόνα ενός αγαπημένου προσώπου δεν σκέφτεσαι τα μάτια του – αυτά άλλωστε φανερώνονται σε όλους – αλλά τις λευκές τρίχες στην κοιλιά, τις πανάδες στο στήθος, ένα μικρό εξόγκωμα κάτω από τη μασχάλη δηλαδή όλα όσα ανακάλυψες εσύ από κοντά, τον μυστικό κήπο ενός σώματος που μοσχοβολάει μοναδικότητα. Αυτό το δώρο, του να σε προσκαλεί ένας άνθρωπος να μάθεις κάθε λεπτομέρεια του κορμιού του, είναι απύθμενα συγκινητικό. Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο ή οπτική σχετικά με το ανθρώπινο σώμα μου φαίνεται ακαταλαβίστικα.
Γι’ αυτό τον λόγο νομίζω ότι τελικά η επαφή πάντα μας υπερβαίνει, εμάς και τις φοβίες μας, τους δισταγμούς μας, τις εντελώς ανθρώπινες ανασφάλειες μας. Το μέλλον θα με επιβεβαιώσει ή θα διαψεύσει. Μέχρι τότε ας κάνουμε το σεξ που μας ικανοποιεί.