Γράφει η Αγγελική Κουρουτζή
Τετάρτη πρωί. Κάθομαι στο γραφείο μου και αναρωτιέμαι πώς έφτασα ως εδώ. Όχι πώς ήρθα στη δουλειά, αλλά πώς έφτασα στο εργασιακό μου σήμερα. Όταν έμπαινα στην επαγγελματική αρένα κάποια χρόνια πριν, αισθανόμουν πως κάτι πήγαινε πολύ λάθος. Όλες οι προσλαμβάνουσες γύρω από την ανέλιξη στην κλίμακα της επαγγελματικής σταδιοδρομίας, που είχα καταπιεί σαν χάπι παρακολουθώντας τις εργασιακές πορείες των γονιών μου καθώς μεγάλωνα, έμοιαζαν να μην έχουν καμία επαφή με τη σύγχρονή μου πραγματικότητα.
Ως τότε θεωρούσα πως η ιστορία πήγαινε κάπως έτσι: ξεκινάς την καριέρα σου σε μια χαμηλόβαθμη θέση, δουλεύεις σκληρά, αποδεικνύοντας την αξία σου, μέχρι που οι ικανότητες και η αφοσίωσή σου αναγνωρίζονται από την ανώτερη διοίκηση και παίρνεις προαγωγή. Στη συνέχεια, συνεχίζεις και ανελίσσεσαι στην ιεραρχία μέχρι που τελικά συνταξιοδοτείσαι με ψηλά το κεφάλι για όλα όσα κατέκτησες, για όλα τα σκαλιά που ανέβηκες στην κλίμακα της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. «Easy-peasy, lemon squeezy» που λένε και οι Άγγλοι.
Λοιπόν, όχι. Έφαγα τα μούτρα μου. Γιατί αυτή η ευχάριστη μεταφορά, που επικράτησε στον 20ο αιώνα και που περιέγραφε την επαγγελματική πορεία ενός ατόμου ως μια αναρρίχηση σε μία σκάλα, στην σημερινή εποχή δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα. Οι σημερινοί εργαζόμενοι καλούνται να επιβιώσουν σε ένα επαγγελματικό σύστημα που δεν είναι καθόλου γραμμικό και παρουσιάζει πολλές προκλήσεις.
Οι σύγχρονες σταδιοδρομίες δεν είναι τόσο απλές όσο των γονιών μας. Οι αδιάκοπες τεχνολογικές εξελίξεις, η οικονομική επισφάλεια, οι γεωπολιτικές αναταραχές είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που έχουν καθορίσει τον 21ο αιώνα ως μια εποχή κατά την οποία η παγκόσμια πραγματικότητα αλλάζει διαρκώς με πρωτοφανή ταχύτητα. Μέσα σε αυτόν τον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, οι περισσότεροι νέοι επαγγελματίες πολύ συχνά καλούνται να κάνουν τρομερούς συμβιβασμούς σε σχέση με την επαγγελματική τους πορεία, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει κι εναλλαγές καριέρας.
Πολλοί, πέρα από τις προφανείς δυσκολίες, βλέπουν και την θετική πλευρά, υποστηρίζοντας πως το να μην δεσμεύονται οι νέοι επαγγελματίες σε μια μονοσήμαντη πορεία είναι μάλλον περισσότερο καλό παρά κακό. Εξερευνώντας διαφορετικούς τομείς, είναι πολύ πιο πιθανό να οδηγηθούμε στην δημιουργικότητα και την καινοτομία. Πρόσφατα, μάλιστα, ο κορυφαίος επικεφαλής οικονομικός ανταποκριτής της εταιρίας ψηφιακών μέσων ενημέρωσης Axios και συγγραφέας, Neil Irwin, στο βιβλίο του «How to Win in a Winner-Take-All World», μελετά την οικονομία του 21ου αιώνα και τις καλύτερες στρατηγικές για την πλοήγηση των νέων επαγγελματιών σε αυτήν.
Ο Irwin, λοιπόν, υποστηρίζει ότι ο λόγος για τον οποίο η μεταφορά που ήθελε την επαγγελματική σταδιοδρομία να μοιάζει με μια σκάλα στην οποία καλούμαστε να αναρριχηθούμε έγινε τόσο δημοφιλής στον 20ο αιώνα είναι ότι έκανε τα πάντα να μοιάζουν εύκολα. Κάθε σκαλοπάτι ήταν προκαθορισμένο. Και σχηματικά ακόμα ήταν πολύ εύκολο να το κάνει κανείς εικόνα. Πριν καν ξεκινήσεις ήξερες ποιος ήταν ο προορισμός.
Δίκαιο ή όχι, για να χτίσει κανείς σήμερα την επαγγελματική του πορεία πρέπει να καταβάλει πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες. Είτε αναζητά κανείς μια εντελώς νέα θέση εργασίας, είτε επιδιώκει την ανέλιξή του στην ιεραρχία της εταιρίας στην οποία ήδη εργάζεται, είτε ακόμα και τη μετακίνησή του προς μια άλλη εταιρία ή ένα άλλο τμήμα, ο Irwin τονίζει πως τέτοιες αποφάσεις απαιτούν να είμαστε σε θέση να εξετάσουμε τους επαγγελματικούς μας στόχους σε σχέση με τις μεταβολές της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό σημαίνει τακτική αυτοαξιολόγηση και ενημέρωση για τις τάσεις στον κλάδο μας – κάτι που με τη σειρά του απαιτεί έρευνα και αφοσίωση. Πρέπει να γνωρίζουμε πώς λειτουργεί ο κλάδος μας ανά πάσα στιγμή, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να ανατρέψουν το status quo και πώς θα μπορούσαμε να επωφεληθούμε από την αναβάθμιση των δεξιοτήτων μας.
Παράλληλα, σημαντικό χαρακτηριστικό για τους νέους επαγγελματίες στην σημερινή πραγματικότητα είναι η ομαδικότητα. Όσο ταλαντούχος κι αν είναι ένας άνθρωπος, τονίζει ο Irwin, μια ομάδα πάντα υπερτερεί. Η δυναμική μιας καλής ομάδας μπορεί να βοηθήσει όλα τα μέλη της να αναπτυχθούν επαγγελματικά και να συνδεθούν μεταξύ τους με τρόπους που οι ομάδες του παρελθόντος δεν μπορούσαν. Κλειδί σε αυτό είναι όλα τα μέλη της ομάδας να γνωρίζουν ποια είναι η πραγματική τους κινητήρια δύναμη, να κάνουν συνειδητές επιλογές σταδιοδρομίας και να καλλιεργούν τις δεξιότητές τους έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται με το ευρύτερο σύνολο ενδιαφερόντων.
Επιπλέον, οι εργοδότες σήμερα αναζητούν άτομα που έχουν πελατοκεντρική συμπεριφορά, ψηφιακή ευχέρεια, πολλαπλές δεξιότητες και λειτουργούν με προνοητικότητα. Ο Irwin, όμως, υπογραμμίζει πως ακόμα και αν δεν διαθέτει κανείς όλες τις δεξιότητες εξ αρχής, αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχει η διάθεση για εξέλιξη και αναβάθμιση. «Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας σας, θα πρέπει να συνεχίσετε να μαθαίνετε και να προσαρμόζεστε. Ακόμη και αν εργάζεστε στην ίδια δουλειά για 20 χρόνια, αυτή θα είναι πολύ διαφορετική σε 10 χρόνια από τώρα. Οι τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές θα φροντίσουν γι’ αυτό. Και θα χρειαστείτε νέες δεξιότητες για να προσαρμοστείτε σε αυτό το εργασιακό περιβάλλον».
Σίγουρα, η δυναμική του 21ου αιώνα είναι παγκόσμια, πολύπλευρη και ίσως λιγάκι τρομακτική. Η σημερινή εργασιακή δομή όμως δημιουργεί και δυνατότητες τελικά. Και η μεγαλύτερη δυνατότητα, σύμφωνα με τον Irwin, είναι ότι πλέον μπορεί ο καθένας από εμάς να ρίξει εκεί που ο ίδιος θέλει το βάρος του ορισμού της δικής του επαγγελματικής επιτυχίας. «Νομίζω ότι το κλειδί είναι να σκεφτείτε ποιος είναι ο πραγματικός σας σκοπός και ποια είναι η πραγματική σας κινητήρια δύναμη και να βεβαιωθείτε ότι οι εργασιακές σας επιλογές, τα είδη των οργανισμών ή των εταιριών για τις οποίες εργάζεστε, τα είδη των δεξιοτήτων που καλλιεργείτε, είναι ευθυγραμμισμένα με το ευρύτερο σύνολο των ενδιαφερόντων σας».