Η διαβούλευση είναι πολύ σημαντική σε κάθε αμεσοδημοκρατία γιατί είναι το κυριότερο εργαλείο για συμμετοχή ενεργών πολιτών οι οποίοι θα μεταφέρουν τη γνώση, τη γνώμη και την εμπειρία τους στη διεύρυνση λύσεων, στη διατύπωση προτάσεων και στη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πλάνου για το πλαίσιο το οποίο αφορά. Και πρέπει να είναι βασική πρακτική η οποία εφαρμόζεται στη δημόσια διοίκηση.
Η ανοικτή διαβούλευση εξασφαλίζει τη διαφάνεια, τη συμμετοχική δημοκρατία και τη διεύρυνση στην εφαρμογή καλύτερων πολιτικών.
Κυρίως όμως, ενεργοποιεί τη σχέση πολίτη και δημόσιας διοίκησης. Και δίνει μια μεγάλη ευκαιρία στη δημόσια διοίκηση να αξιοποιήσει χρήσιμες «δουλεμένες» προτάσεις σχεδιασμού.
Η δημόσια διαβούλευση είναι συνήθης μέθοδος για τον καθορισμό των αποφάσεων που λαμβάνονται σε πολλές τοπικές αυτοδιοικήσεις διεθνώς. Κανένα πλάνο, κανένας σχεδιασμός δεν γίνεται, εάν δεν ερωτηθούν αφενός άνθρωποι που έχουν τεχνογνωσία και αφετέρου, εάν δεν ερωτηθούν οι ομάδες που αυτές οι αποφάσεις αφορούν ή επηρεάζουν.
Που στοχεύει η επιλογή της διαδικασίας διαβούλευσης στην ανάπτυξη ενός πλάνου πόλης:
Στόχος δεν είναι μόνο να διευκολυνθεί η επικοινωνία του φορέα με την κοινωνία, αλλά να γίνει μια αποτελεσματική διαχείριση προτάσεων προς όφελος της πόλης (στην δική μας περίπτωση εάν αυτό γινόταν, των Λεμεσιανών).
Οι πολίτες και όσοι συμμετέχουν στην διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης μπορούν να διατυπώσουν προτάσεις, λύσεις, ιδέες, ερωτήματα, παρατηρήσεις, προβληματισμούς στον κάθε πυλώνα ή θεματική την οποία τοποθετεί ενώπιον δημόσιας κρίσης και κριτικής η δημόσια διοίκηση.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε την αντικειμενική συμβολή και την ολιστική προσέγγιση, όταν πολίτες και συμμετέχοντες λαμβάνονται συμπεριληπτικά υπόψη στην συλλογική προσδοκία, τη διαμόρφωση, και την προώθηση μιας ολοκληρωμένης και «έξω από το κουτί» ατζέντας του πλάνου για την πόλη τους.
Αυτό καταλήγει σε αποτελέσματα ουσιαστικά, και προϊόντα που προκύπτουν από πολλές οπτικές ματιές, με χάρτες επισκόπησης και ποιοτικά επιχειρήματα από τους ίδιους τους πολίτες. Κάτι που γεφυρώνει το χάσμα πρόσβασης, σε αποφάσεις που επηρεάζουν τη δική τους ποιότητα ζωής.
Μια τέτοια διαδικασία καλλιεργεί τον καθένα μας σαν πολίτη. Κυρίως όμως, ρίχνει το τείχος μεταξύ κοινωνίας και φορέων. Ταυτόχρονα, ανεβάζει το επίπεδο ποιότητας πρακτικών και πολιτικής σκέψης της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Αυτή η αμφίδρομη και διαδραστική διαδικασία, αναζητεί -μέσω της συμβολής των ανθρώπων και των διανοητικών τους επιχειρημάτων- την διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης ιδέας ανάπτυξης. Η διαβούλευση “βρίσκεται” ανάμεσα στους διαμορφωτές πολιτικών και στα μέρη τα οποία αυτές οι προτάσεις αφορούν, ώστε οι πρώτοι να εισακούσουν τις απόψεις των δεύτερων. Οι συμμετέχοντες μπορούν να συνδιαμορφώσουν μια αστική συλλογική πραγματικότητα, και όχι να την πληροφορούνται εκ των υστέρων. Άρα το εργαλείο γίνεται και προϊόν.
Η διαβούλευση έχει να κάνει με την εξής διαδικασία:
α) Του ορισμού του προβλήματος (agenda setting), όπου ιεραρχούνται τα θέματα και/ή τα προβλήματα στα οποία πρέπει να κινητοποιηθούν πολιτικές, ώστε ακολούθως να εστιάσουν οι επιδιώξεις.
β) Της καταγραφής προτάσεων και λύσεων με αιτιολόγηση, επί των προβλημάτων. Για κάτι τέτοιο απαιτείται ένα «brainstorming» μεταξύ των συμμετεχόντων, όπου έκαστος θα διατυπώνει επιχειρήματα, αντεπιχειρήματα επί των ιδεών/λύσεων που θα «ακούγονται» και θα κατατίθενται.
γ) Την αξιολόγηση και κατάθεση της γνώμης της κοινωνίας και του κάθε συμμετέχοντα επί των υφιστάμενων δομών/υπηρεσιών/σχεδίων/λύσεων που ήδη εκπονούνται και που έχουν υιοθετηθεί από την παρούσα ή κάθε προηγούμενη αυτοδιοίκηση. Σκοπός είναι αφενός να απορροφηθούν/συνεχιστούν οι υπάρχουσες καλές πρακτικές και/ή να εξελιχθούν περαιτέρω. Και αφετέρου να απαλειφθούν λάθη παρελθόντος κάνοντας «επανεκκίνηση» σε νέες προσεγγίσεις.
δ) Την κατάθεση νέων ιδεών και πλάνων για το πως καθείς θα ήθελε την εξέλιξη της πόλης ώστε ακολούθως να καταγραφούν οι τρόποι που οι ιδέες αυτές μπορούν να ξεκινήσουν να υλοποιούνται, και ως εκ τούτου να πάρουν την πόλη και την ποιότητα ζωής όλων των δημοτών, ένα βήμα πάρα κάτω.
Μετά το πέρας της διαβούλευσης:
Με την ολοκλήρωση της διαβούλευσης συνήθως αποστέλλεται έκθεση συμπερασμάτων για την έγκριση του περιεχομένου σε όλες τις ομάδες συμμετεχόντων και ακολούθως αναρτάται το τελικό κείμενο ώστε να κατανοεί ο κάθε δημότης την αιτιολόγηση και την φιλοσοφία κάθε ληφθήσας απόφασης.
Απαραίτητο στοιχείο κάθε διαβούλευσης αλλά και διοίκησης είναι η απόλυτη διαφάνεια, διαύγεια, σαφήνεια, η καθαρή γλώσσα και η συμμετοχική δημοκρατία. Η ίδια η φιλοσοφία της διαδικασίας τα εξασφαλίζει.
Σκεφτείτε πόσο όμορφες, συλλεκτικές, στοχαστικές, συμπεριληπτικές, προοδευτικές και ουσιαστικές κοινωνίες θα είχαμε, εάν κάθε πόλη και αρχή άνοιγε πόρτες, αφτιά, μάτια και μυαλά σε κάθε σκέψη, γνώση, γνώμη, προβληματισμό και παρατήρηση των ίδιων των ανθρώπων της.