Οι εργαζόμενοι των σιδηροδρόμων στη Γαλλία πραγματοποιούν εθνική απεργία ως απάντηση στα σχέδια της κυβέρνησης του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος και αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης.
Είναι η έκτη μέρα τέτοιας εργατικής δράσης που λαμβάνουν χώρα στη χώρα από τον Ιανουάριο, όταν η κυβέρνηση του Μακρόν ανακοίνωσε τις νέες αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα.
Απεργίες έχουν συμβεί και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι νοσηλευτές έκαναν απεργία στην Αγγλία τον Δεκέμβριο του 2022 για πρώτη φορά μετά από 106 χρόνια. Οι βρετανοί σιδηροδρομικοί εργάτες απεργούν τις τελευταίες εβδομάδες και οι δάσκαλοι και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έκαναν ξανά απεργία τον Φεβρουάριο.
Οι απεργίες αποτελούν σημαντικό μέρος της κουλτούρας της επαγγελματικής ζωής στην Ευρώπη. Άνθρωποι σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Γερμανίας, προχώρησαν σε απεργία πρόσφατα, ζητώντας κυρίως καλύτερες συνθήκες αμοιβής και εργασίας.
Ποιες όμως χώρες έχουν τις περισσότερες απεργίες στην Ευρώπη; Είναι η εργατική δράση πιο κοινή σε ορισμένες χώρες από άλλες; Πώς έχει αλλάξει ο αριθμός των εργάσιμων ημερών που χάθηκαν λόγω απεργιών τις τελευταίες δεκαετίες;
Η βιομηχανική δράση συνήθως μετριέται με τις «ημέρες που δεν εργάστηκαν» ή «εργάσιμες ημέρες που χάθηκαν» λόγω απεργιών ή λουκέτων. Ο αριθμός των ημερών που δεν εργάστηκαν λόγω μιας τέτοιας ενέργειας ποικίλλει πολύ από έτος σε έτος. Έτσι, οι τάσεις με την πάροδο του χρόνου είναι πιο σημαντικές από τις απλές συγκρίσεις ετήσιων δεδομένων.
Χάθηκαν εργάσιμες μέρες λόγω απεργιών σε όλη την Ευρώπη
Σύμφωνα με ένα σύνολο δεδομένων που ετοίμασε το Ευρωπαϊκό Συνδικαλιστικό Ινστιτούτο (ETUI), οι χώρες που απεργούν περισσότερο έχουν δει ελαφρές αλλαγές στην κατάταξη τα τελευταία 20 χρόνια.
Μεταξύ 2000 και 2009, ο ετήσιος μέσος όρος των ημερών που δεν δούλευαν λόγω απεργιών ανά 1.000 εργαζόμενους ήταν ο υψηλότερος στην Ισπανία, όπου χάθηκαν κατά μέσο όρο 153 εργάσιμες ημέρες. Ακολούθησε η Γαλλία με 127 ημέρες.
Η Δανία (105 ημέρες) κατέλαβε την τρίτη θέση με ετήσιο μέσο όρο χαμένων άνω των 100 εργάσιμων ημερών. Ακολούθησαν το Βέλγιο και η Φινλανδία με 70 ημέρες το καθένα.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μόνο 28 εργάσιμες ημέρες το χρόνο χάθηκαν κατά μέσο όρο το 2000-2009 λόγω απεργιών. Στη Γερμανία, ήταν μόνο 13 ημέρες, ενώ στην Ολλανδία ήταν οκτώ ημέρες. Σε αρκετές χώρες, όπως η Ελβετία και η Πολωνία, χάθηκαν λιγότερες από 10 ημέρες.
Μεταξύ 2010 και 2019, η Κύπρος έχασε τις περισσότερες εργάσιμες ημέρες λόγω απεργιών με ετήσιο μέσο όρο 275 ημερών. Η Γαλλία ακολούθησε τη νησιωτική χώρα σε αυτή τη χρονική περίοδο με 128 χαμένες ημέρες.
Όλες οι άλλες χώρες για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα δεδομένα είδαν λιγότερες από 100 ημέρες να μην λειτουργούν λόγω απεργιών. Περισσότερες από 15 χώρες είχαν λιγότερες από 20 χαμένες ημέρες σε αυτήν την περίοδο, με 18 ημέρες στο Ηνωμένο Βασίλειο και 17 ημέρες στη Γερμανία.
Η περίοδος 2020-2021 προσφέρει δεδομένα μόνο για δύο χρόνια, χωρίς στοιχεία για ορισμένες χώρες. Η Γαλλία (79 ημέρες) είχε τον υψηλότερο ετήσιο μέσο όρο χαμένων ημερών λόγω απεργιών, ακολουθούμενη από το Βέλγιο (57 ημέρες), τη Νορβηγία (50 ημέρες) και τη Δανία και τη Φινλανδία (49 ημέρες η καθεμία).
Χαμένες μέρες στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και την Ισπανία λόγω απεργιών
Εξετάζοντας προσεκτικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, τα δεδομένα του ETUI δείχνουν πώς ο αριθμός των ημερών που δεν εργάζονταν λόγω απεργιών διέφερε στη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ισπανία από χρόνο σε χρόνο.
Στη Γαλλία, οι χαμένες ημέρες ανά 1.000 υπαλλήλους έφτασαν σε ετήσιο μέσο όρο τις 364 ημέρες το 2010. Η Ισπανία είδε σημαντικά μεγάλο αριθμό χαμένων ημερών στις αρχές της δεκαετίας του 2000, με 295 ημέρες το 2000, 365 ημέρες το 2002 και 304 ημέρες το 2004.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία είχαν σχετικά λιγότερες χαμένες ημέρες σε σύγκριση με τη Γαλλία και την Ισπανία τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο υψηλότερος αριθμός χαμένων ημερών σε ένα χρόνο ήταν 57 ημέρες και στις δύο χώρες σε αυτήν την περίοδο.
Οι μέρες εργασίας που χάνονται λόγω απεργιών μειώνονται
Όπως δείχνει το παραπάνω διάγραμμα για τις τέσσερις επιλεγμένες χώρες, οι εργάσιμες ημέρες που χάνονται λόγω απεργιών μειώνονται.
Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που συγκρίνουν τη δεκαετία του 1990 και το 2008-2018 καθιστούν πολύ σαφή αυτή την τάση. Ο μέσος αριθμός εργάσιμων ημερών που χάθηκαν λόγω απεργιών ανά 1.000 εργαζομένους μειώθηκε εντυπωσιακά σε αυτές τις δύο περιόδους σε πολλές χώρες.
Η Ισπανία και η Τουρκία σημείωσαν τη μεγαλύτερη πτώση στις χαμένες εργάσιμες ημέρες. Στην Ισπανία, μειώθηκε από 309 ημέρες σε 76 ημέρες. Στην Τουρκία, σημειώθηκε μεγαλύτερη πτώση από 223 ημέρες σε 10 ημέρες.
Η Δανία σημείωσε μείωση από 169 ημέρες σε 105 ημέρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η κουλτούρα της απεργίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή σε αυτή τη χώρα.
Το Βέλγιο αποτελεί εξαίρεση σε αυτή την τάση. Οι εργάσιμες ημέρες που χάθηκαν λόγω απεργιών αυξήθηκαν από 31 ημέρες σε 98 ημέρες σε αυτήν την περίοδο.
Πτώση των απεργιών στο Ηνωμένο Βασίλειο
Οι μέσες εργάσιμες ημέρες που χάθηκαν μειώθηκαν από 30 ημέρες σε 20 ημέρες μεταξύ της δεκαετίας του 1990 και του 2008-2018 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, το 2017 ο αριθμός των εργαζομένων που έκαναν απεργίες στο Ηνωμένο Βασίλειο έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1890.
Δικαίωμα στην απεργία και στις συλλογικές διαπραγματεύσεις
Το δικαίωμα στην απεργία είναι απαραίτητο για την απαίτηση καλύτερων συνθηκών αμοιβής και εργασίας. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις καθιστούν τους εργαζόμενους ισχυρότερους στις διαπραγματεύσεις με τους εργοδότες.
Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) του ΟΗΕ διαθέτει δεδομένα για τα ποσοστά κάλυψης των συλλογικών διαπραγματεύσεων των χωρών – το ποσοστό των εργαζομένων των οποίων οι συνθήκες αμοιβής και εργασίας καλύπτονται από μία ή περισσότερες συλλογικές συμβάσεις.
Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν γενικά τα υψηλότερα ποσοστά κάλυψης στον κόσμο.
Το 2020 ή το τελευταίο διαθέσιμο έτος, το ποσοστό κάλυψης των συλλογικών διαπραγματεύσεων ήταν υψηλότερο από 90 τοις εκατό σε πέντε κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ιταλία (99 τοις εκατό) κατέλαβε την πρώτη θέση, ακολουθούμενη από τη Γαλλία και την Αυστρία (98 τοις εκατό και οι δύο). Το ποσοστό αυτό ήταν 52 τοις εκατό στη Γερμανία και 27 τοις εκατό στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Τουρκία και η Λιθουανία (και οι δύο 7 τοις εκατό) έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά κάλυψης συλλογικών διαπραγματεύσεων στην Ευρώπη.
Διεθνής συγκρισιμότητα δεδομένων
Όπως επισημαίνει ο ΟΟΣΑ, η διεθνής συγκρισιμότητα των δεδομένων για τις απεργίες επηρεάζεται από διαφορές στους ορισμούς και τις μετρήσεις. Το ETUI, η ΔΟΕ και ο ΟΟΣΑ παρέχουν ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο συλλογής των δεδομένων τους και το τι αντικατοπτρίζουν.