Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα είναι ένα ευαίσθητο, σύνθετο και πολύπλοκο θέμα, το οποίο δεν μπορεί να λυθεί οριστικά όσο υφίστανται οι αιτίες που το δημιουργούν. Όσο δηλαδή υπάρχουν οι συγκρούσεις, η φτώχεια, η κλιματική αλλαγή, η καταπίεση και η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο τόπος μας και οι άνθρωποί του γνωρίζουν καλά τον ξεριζωμό και την εναγώνια αναζήτηση λύσεων επιβίωσης και καλύτερων συνθηκών ζωής. Γνωρίζουν καλά την υπέρτατη αξία της ανθρώπινης ζωής και μαζί τον αγώνα για αξιοπρέπεια και διασφάλιση της υγείας, της ευημερίας και καλύτερων προοπτικών για τους ίδιους και τα παιδιά τους.
Η πολιτική μας στα θέματα αυτά οφείλει να επιδιώκει έναν διαρκή συγκερασμό ανάμεσα στις αξίες μας και στο χρέος μας να σταθούμε αλληλέγγυοι σε όσους υποφέρουν, διασφαλίζοντάς τους τουλάχιστον ανθρώπινη μεταχείριση. Έχοντας πάντα υπόψη μας τις οικονομικές δυνατότητες του τόπου και την ανάγκη προστασίας τόσο της κοινωνικής συνοχής όσο και της ταυτότητάς μας ως βασικών εννοιών της Κοινότητας, μένουμε παράλληλα ανοιχτοί στις νέες προκλήσεις της εποχής της παγκοσμιοποίησης: την πολυπολιτισμικότητα και την ώσμωση των πολιτισμών όπου γης, όπως και την επιδίωξη οικονομικής –και όχι μόνο– ενσωμάτωσης όσων διαμένουν στον τόπο μας.
Η Κύπρος είναι χώρα πρώτης γραμμής για πρόσφυγες και αιτητές πολιτικού ασύλου, καθώς και παραμονής δικαιούχων διεθνούς επικουρικής προστασίας. Παράλληλα, είναι χώρα που απασχολεί σημαντικό αριθμό οικονομικών μεταναστών.
Στόχος: Απαιτείται σοβαρός σχεδιασμός και ολοκληρωμένη πολιτική για τα προσφυγικά και μεταναστευτικά θέματα, εντός του πλαισίου των δυνατοτήτων της χώρας μας, με σεβασμό πάντοτε στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις.
Προτάσεις
Προς αυτή την κατεύθυνση, προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα, όπως:
- Αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, περιλαμβανομένης της ενίσχυση της Υπηρεσίας Ασύλου και του εξορθολογισμού των διαδικασιών, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Κυπριακή Δημοκρατία.
- Ταχεία και δίκαιη εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Να θεσμοθετηθεί διαδικασία διαλογής των αιτήσεων ανάμεσα στις προδήλως αβάσιμες και στις προδήλως βάσιμες αιτήσεις και να συνδεθεί αυτή με μια σταθερή και αποτελεσματική διαδικασία εθελούσιας επιστροφής, καθώς και με την επιδίωξη συνομολόγησης από την Κυπριακή Δημοκρατία διμερών συμφωνιών επανεισδοχής με τρίτα κράτη. Όπου αυτό δεν είναι κατορθωτό, να επιδιωχθεί η συνομολόγηση και ο αποτελεσματικός έλεγχος των συμφωνιών επανεισδοχής της ίδιας της Ε.Ε. με τρίτα κράτη.
- Έλεγχος, διαφάνεια και σωστή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που χορηγούνται στην Κυπριακή Δημοκρατία για τα θέματα μετανάστευσης, ασύλου και ένταξης.
- Διεκδίκηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση κάποιων εξαιρέσεων από τον Κανονισμό του Δουβλίνου, στη βάση του γεγονότος ότι είμαστε μια μικρή νησιωτική χώρα πρώτης γραμμής, με μεγάλο μέρος των εδαφών μας υπό κατοχή.
- Προώθηση της θέσης της Κυπριακής Δημοκρατίας για υιοθέτηση δεσμευτικής ευρωπαϊκής πολιτικής που να εδράζεται στην αρχή της αλληλεγγύης, στην οποία να μετέχουν όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και να προνοεί για την ισότιμη κατανομή των αιτούντων άσυλο, με πλήρη σεβασμό των διαδικασιών που προβλέπονται για οικογενειακή επανένωση σε χώρες της Ε.Ε.
- Εφαρμογή όλων των αναγκαίων μέτρων για αποτελεσματική διεθνή προστασία και αξιοπρεπή διαβίωση προσφύγων και μεταναστών και υιοθέτηση πρακτικών μέτρων που να καθιστούν εφικτή ή/και να βελτιώνουν την πρόσβασή τους σε κρατικές υπηρεσίες.
- Ενεργότερη εμπλοκή της FRONTEX στον τομέα της επιτήρησης της θαλάσσιας περιοχής πέριξ της Κύπρου.
- Μεγαλύτερη δραστηριοποίηση του Κράτους για πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν κυκλώματα παράνομης διακίνησης μεταναστών.
- Σύσταση Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για τη μετανάστευση και εμπλοκή της UNHCR.
- Υιοθέτηση και υλοποίηση Εθνικού Σχεδίου για την Ένταξη των Μεταναστών και των Προσφύγων στην κοινωνία.
- Δημιουργία περισσότερων ανοιχτών δομών, με αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, για τη φιλοξενία αιτητών ασύλου, κατά τρόπο που να μην επιβαρύνουν υπέρμετρα συγκεκριμένες κοινότητες.
- Ιδιαίτερη μέριμνα για την ικανοποιητική εκπλήρωση των υποχρεώσεων που προκύπτουν απέναντι σε ασυνόδευτα παιδιά, γυναίκες και ευάλωτα άτομα.
- Συνεργασία και διαβούλευση με την Επίτροπο για τα Δικαιώματα του Παιδιού για την από κοινού διαμόρφωση πολιτικών που αφορούν τα παιδιά.
- Δημιουργία αξιοπρεπών δομών για τη φιλοξενία μεταναστών που τελούν υπό διοικητική κράτηση και τερματισμός της κράτησής τους σε φυλακές.
- Τερματισμός παράνομων και απάνθρωπων πρακτικών, όπως οι επιχειρήσεις «απώθησης», που δεν συνάδουν με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας και εκθέτουν το κράτος διεθνώς.
- Ολοκληρωμένη πολιτική επιτήρησης της γραμμής κατάπαυσης του πυρός, κατά τρόπο που να μην παραπέμπει σε «σκληρό σύνορο» (borderisation).
- Διαφανή, δίκαιη και αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική. Αυτό προϋποθέτει την αντικατάσταση της αναχρονιστικής αποικιοκρατικής νομοθεσίας με ένα σύγχρονο δημοκρατικό πλαίσιο, βασισμένο στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που θα ενσωματώνει και τη Διεθνή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Μεταναστών Εργατών και των Μελών των Οικογενειών τους.
- Αναθεώρηση της Στρατηγικής Απασχόλησης Ξένου Εργατικού Δυναμικού, στη βάση της Αρχής της Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση, με κύριο στόχο την καταπολέμηση της εργασιακής εκμετάλλευσης των μεταναστών.
- Αποφασιστικές τομές στο θεσμικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων για σεξουαλική ή/και εργασιακή εκμετάλλευση, ούτως ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική καταστολή του σοβαρού αυτού εγκλήματος και η προστασία των θυμάτων.