Γράφει Δημήτρης Στρατής
Χιλιάδες συνάνθρωποι μας αντιμετωπίζουν τεράστιες οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες στις μέρες μας επιτείνονται. Κοινή διαπίστωση για το σύστημα δικαιοσύνης στον τόπο μας, είναι ότι το δικαίωμα στην νομική εκπροσώπηση εξαρτάται πολλές φορές από την οικονομική κατάσταση των πολιτών.
Το Limassol Today συνομίλησε με την δικηγόρο Αλεξία Κουντουρή για μια πρωτοβουλία που βρίσκεται σε τροχιά υλοποίησης και αναμένεται να βοηθήσει άτομα με πολύ χαμηλά εισοδήματα να μπορέσουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους ενώπιον δικαστηρίων.
Το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη για Όλους» είναι μια προσπάθεια που άρχισε από τον Φορέα, Κυπριακό Δίκτυο Δικαιοσύνη για Όλους και εποπτεύεται από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο με στόχο σε πρώτη φάση, την παροχή δωρεάν νομικής εκπροσώπησης σε λήπτες ΕΕΕ.
Ένας δεύτερος πυλώνας τον οποίο ανοίγουμε είναι η υποχρέωση του κράτους, η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεκπλήρωτη, για νομική αρωγή για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού που σχετίζονται με υποθέσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από 1η Σεπτεμβρίου
Όπως δηλώνει στο Limassol Today η κ. Αλέξια Κουντουρή (μια εκ των δύο δικηγόρων που ανέλαβαν την πρωτοβουλία) το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη για όλους» αναμένεται ότι θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Σεπτεμβρίου. Σε πρώτη φάση όπως εξηγεί, θα εφαρμοστεί πιλοτικά στην Λευκωσία, ενώ ενδιαφέρον επέδειξαν ήδη αρκετοί δήμοι σε όλη την Κύπρο. Αναμένεται ότι μετά την πάροδο των έξι μηνών, θα λειτουργήσουν κέντρα εξυπηρέτησης και στις άλλες επαρχίες.
Με το πρόγραμμα αρκετοί δικηγόροι που ήδη προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς αμοιβή, σε άτομα που απευθύνονται κοντά τους, θα μπορούν να συνεχίσουν να το πράττουν μέσα από ένα δομημένο τρόπο.
Η κ. Κουντουρή εξηγεί ότι στόχος είναι να δημιουργηθούν κέντρα εξυπηρέτησης τύπου walk – in , στα οποία άτομα που είναι λήπτες του ΕΕΕ (και σήμερα δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από δικηγόρο) θα μπορούν να επισκεφθούν και να ζητήσουν νομική βοήθεια. Σημειώνεται ότι το κέντρο εξυπηρέτησης της Λευκωσίας θα στεγαστεί στο Πολυδύναμο Συμβουλευτικό Κέντρο.
Δωρεάν εκπροσώπηση
Σε κάθε επαρχία θα εργοδοτηθεί ένας δικηγόρος σε μόνιμη βάση ο οποίος θα εξετάζει τα διάφορα αιτήματα και παράλληλα θα δίνει μια αρχική νομική καθοδήγηση.
Στη συνέχεια τα αιτήματα θα εξετάζονται από τον Φορέα που έχει συσταθεί. Εάν χρειάζονται νομικές υπηρεσίες τα άτομα θα παραπέμπονται σε έναν από τους δικηγόρους του μητρώου που έχει συσταθεί για το πρόγραμμα «Δικαιοσύνη για όλους». Οι υποθέσεις των ληπτών του ΕΕΕ, σύμφωνα με την κ. Κουντουρή θα ανατίθενται εκ περιτροπής σε δικηγόρους αναλόγως του τομέα δικαίου τους (π.χ. εργατικό δίκαιο, νόμος περί ενοικιοστασίου κλπ).
Οι υπηρεσίες από τους δικηγόρους θα παρέχονται σε εθελοντική βάση και αμισθί. Με στόχο την εισαγωγή ασφαλιστικών δικλίδων, οι δικηγόροι που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα υπογράφουν μια υπεύθυνη δήλωση ότι δεν θα αναλάβουν υπόθεση επ’ αμοιβή από τον συγκεκριμένο πελάτη για περίοδο 4 ετών.
Σε ό,τι αφορά το κομμάτι του ελέγχου ότι τα άτομα που ζητούν να εκπροσωπηθούν στα δικαστήρια είναι όντως λήπτες του ΕΕΕ, η κ. Αλέξια Κουντουρή σημειώνει ότι τα στοιχεία θα πιστοποιούνται με τη βοήθεια του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας.
Η υποχρέωση του κράτους;
Πέραν των ληπτών ΕΕΕ μια μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας θα έπρεπε να τυγχάνει βοήθειας από το κράτος μέσω παροχής νομικής αρωγής, όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία. Οι περιπτώσεις αυτές όπως μας εξηγούν νομικοί, αφορούν κυρίως το ποινικό δίκαιο, αιτήσεις ασύλου, υποθέσεις οικογενειακού δικαίου και ανθρωπιστικών θεμάτων.
Ένα παράδειγμα όπως διαφάνηκε σε πρόσφατη συζήτηση στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Βουλής, είναι το κονδύλι ύψους 2,5 εκατ. ευρώ που υπάρχει στον κρατικό προϋπολογισμό για παροχή νομικής αρωγής σε θύματα έμφυλης και οικογενειακής βίας. Το κονδύλι αυτό ουδέποτε δαπανήθηκε.
Παράλληλα, σύμφωνα με την έκθεση της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης Greco (ομάδα κρατών κατά της διαφθοράς) από το 2015 μέχρι το 2019 τα Κυπριακά δικαστήρια δεν παραχώρησαν νομική αρωγή σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Σύμφωνα με καταγγελίες που έγιναν στη Βουλή ποσοστό που φτάνει μέχρι και 80% αιτήσεων νομικής αρωγής απορρίπτονται λόγω διαφόρων κριτηρίων που τίθενται.
Μονογονίοι: Με το σταγονόμετρο η νομική αρωγή
Όπως εξήγησε η πρόεδρος του Παγκυπρίου Συνδέσμου Μονογονεϊκών Οικογενειών Αργεντούλα Ιωάννου, ακόμα και διατάγματα αποκλεισμού που εκδίδονται από την Αστυνομία, ώστε να προστατεύεται το θύμα από τον θύτη, χρειάζονται μέχρι και δύο μήνες σε αρκετές περιπτώσεις.
Η δε εξέταση αιτήσεων για νομική αρωγή ενδέχεται να χρειαστεί από 3 μέχρι 6 μήνες. Η καθυστέρηση προκαλείται από την αναγκαιότητα της χρονοβόρας έκθεσης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης από το Γραφείο Ευημερίας.
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωση του ο Σύνδεσμος η άρνηση παραχώρησης νομικής αρωγής και η οικονομική αδυναμία μιας μεγάλης ομάδας μονογονιών να διορίσουν δικηγόρο και να εκδώσουν διαζύγιο και διάταγμα γονικής μέριμνας ή διατροφής, αποστερεί από πολλές γυναίκες και το επίδομα μονογονιού και την δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση για ΕΕΕ.