Μα σοβαρά τώρα, πάνω που πάμε να βγούμε από την παγκόσμια πανδημία να μπούμε σε μια επώδυνη διαδικασία που θα χωρίζει τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής; Όποιος γράφει το σενάριο της ζωής απολύεται. Ούτε στις ελληνικές σαπουνόπερες της δεκαετίας του 90, δεν είδαμε τόσο φθηνό και αχρείαστο πόνο. Θαυμάζω τη ψυχραιμία των επιχειρηματιών στην ξενοδοχειακή βιομηχανία και ελπίζω πως αυτή, θα τους βοηθήσει να κρατήσουν ανοιχτό το «μαγαζί» σε ακόμη μια δύσκολη χρονιά. Θα χρειαστεί και οι υπόλοιποι να επιδείξουμε παρόμοια ψυχραιμία.
Πραγματικά δεν ξέρω τι είναι αυτό που κρατά ψύχραιμους τους ξενοδόχους. Συνομιλώντας με επιχειρηματίες του χώρου ακόμη και μακριά από το μικρόφωνο διατηρούν τη ψυχραιμία και την αισιοδοξία τους, παρά τα όσα βλέπουμε στην Ουκρανία. Η Ρωσία εδώ και αρκετά χρόνια είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τον τουρισμό, χωρίς στην πραγματικότητα να υπάρχει κάποια άλλη εξίσου σημαντική πίσω από αυτή. Ακόμη και η Ουκρανία, έδωσε αρκετές δεκάδες χιλιάδες τουρίστες. Θέλω να πιστεύω πως το ότι ακόμη παραμένουν ψύχραιμοι, δεν πρόκειται απλά για υποτίμηση της κατάστασης ή άρνηση της πραγματικότητας, αλλά για πίστη στις δυνατότητες τους. Πως με σκληρή δουλειά μέχρι τέλους, μπορούν να καλύψουν το κενό που πάει να δημιουργηθεί από τις αγορές σε εμπόλεμη κατάσταση. Πως ήδη έχουν ρίξει τα δίχτυα τους στις αγορές της ΕΕ και της Μέσης Ανατολής. Σε διαφορετική περίπτωση, οι επιδόσεις του 2021 θα είναι καλύτερες το 2022.
Η μείωση σε έσοδα από τον τουρισμό, θα πρόκειται για καταστροφικό σενάριο. Αυτό που χρειάζεται τώρα ο κλάδος, είναι τουλάχιστον επιστροφή στο 70% των εσόδων του 2019, για να είναι βιώσιμες οι επιχειρήσεις, λένε οι ίδιοι οι επιχειρηματίες. Για το 2021, τα έσοδα αναμένεται πως τελικά έφτασαν λίγο πιο πάνω από το 55% του 2019. Δεν είναι αρκετά, αλλά ήταν κάτι μετά τα μηδενικά του 2020. Αλλά φέτος, χωρίς τη στήριξη του κράτους και τη ρωσική αγορά στο καλύτερο σενάριο μουδιασμένη, το περσινά έσοδα που δεν ήταν αρκετά, ίσως να μας φανούν πολλά. Οι επιχειρήσεις του κλάδου θα πρέπει από τώρα να ψάχνουν για νέες αγορές και νέα κεφάλαια. Όσοι, για όποιους λόγους δεν μπορούν να το κάνουν, θα μπουν σε περιπέτειες.
Ωστόσο, οι περιπέτειες για την τουριστική βιομηχανία, εύκολα ξεφεύγουν και γίνονται υπόθεση όλων. Δεν είναι μόνο τα έσοδα τους που θα λείψουν στην αγορά και στο κράτος, οι μισθοί και τα «τυχερά». Είναι και τα δάνεια που έχουν οι επιχειρήσεις και που ακόμη ένα μορατόριουμ αποπληρωμής δεν είναι στον ορίζοντα. Μέχρι πόσο αλήθεια αντέχουν και τα ίδια τα τραπεζικά ιδρύματα να δίνουν παράταση σε αποπληρωμές του 2020 και νέα δάνεια για να ξεκινήσει και φέτος η χρονιά; Είναι για αυτό που όλοι πρέπει να έχουμε λίγη από τη «στωικότητα» των ξενοδόχων, αλλά και το πείσμα τους για δουλέψουμε μέχρι τέλους. Μόνο έτσι ίσως καλύψουμε την τρύπα που πάει να δημιουργηθεί στην ήδη τρύπια από την πανδημία οικονομία.
ΥΓ. Αυτές τις μέρες στο μυαλό μου τριγυρίζουν τραγούδια από τη δεκαετία του 90 και τις μέρες που διαλύονταν οι ζωές των ανθρώπων στη Γιουγκοσλαβία. Μάλλον ήρθε η ώρα να ξανακούσουμε τραγούδια όπως αυτό των Μάτζικ Ντε Σπελ, για τις διακοπές στο Σαράγεβο και το Ζόμπι των Cranberries.
