Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους
Στα χαρτιά θα παραμείνουν, άγνωστο για πόσο, τα πολυδιαφημιζόμενα από τον Δήμο Λεμεσού σχέδια αξιοποίησης της δημοτικής περιουσίας στον Άγιο Νικόλαο και τον Άγιο Ιωάννη, τα οποία, με βάση τις εξαγγελίες που είχαν γίνει, θα έπρεπε να είχαν ξεκινήσει να υλοποιούνται.
Πρόκειται για το περιβόητο έργο «Προσιτή στέγη για όλους» που περιλαμβάνει η συμφωνία την οποία υπέγραψαν πριν από δύο περίπου χρόνια ο Δήμος Λεμεσού και ο Κυπριακός Οργανισμός Ανάπτυξης Γης και αφορά στην ανέγερση εκατοντάδων νέων οικιστικών μονάδων στους χώρους όπου εδώ και πολλές δεκαετίες υπάρχουν οι Δημοτικές Κατοικίες οι οποίες, αν και έχουν μετατραπεί σε αχούρια, ωστόσο στεγάζουν ακόμα αρκετές οικογένειες.
Με βάση τους σχεδιασμούς και τις κατά καιρούς εξαγγελίες που έγιναν τόσο από τον Δήμο όσο και από την κυβέρνηση, το μεγαλεπήβολο έργο, κόστους 100εκ. ευρώ, αφορούσε στην κατασκευή 600 σύγχρονων οικιστικών μονάδων διαφόρων μεγεθών, με αυστηρές προδιαγραφές που θα διασφάλιζαν ψηλό ποιοτικό επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων. Θα κάλυπτε, δε, τις ανάγκες στέγασης με χαμηλό ενοίκιο ή αγορά, ατόμων ή οικογενειών στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων, σε συνεργασία και με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.
Όπως επανειλημμένα, μάλιστα, είχε αναφερθεί, το έργο θα κατασκευαζόταν σε διάφορες φάσεις, με το ξεκίνημα να γίνεται εντός του 2022 και την παράδοση των πρώτων 150 οικιστικών μονάδων μέσα στο 2023.
Τελικά το όλο έργο μπήκε στον πάγο αφού, όπως πληροφορούσατε, προέκυψαν σημαντικά προβλήματα σε ότι αφορά την χρηματοδότηση του. Έγκυρη πηγή ανέφερε στο Limassol today ότι η στασιμότητα και η καθυστέρηση που παρατηρείται, οφείλεται στην αλλαγή στάσης της κυβέρνησης σχετικά με την χρηματοδότηση του έργου.
Ειδικότερα, όπως ανέφερε η ίδια πηγή, μέρος της χρηματοδότησης της κυβέρνησης προς τον ΚΟΑΓ για την υλοποίηση του έργου, προερχόταν από έσοδα που προέκυπταν από τις πολιτογραφήσεις. Ένα ποσοστό, δηλαδή, από τις εισπράξεις της πώλησης «χρυσών διαβατήριων» δινόταν από την κυβέρνηση στον Οργανισμό για την προώθηση της «Προσιτής Στέγης». Σημειώνουμε εδώ ότι ναι μεν σταμάτησε το Πρόγραμμα των πολιτογραφήσεων, αλλά ακόμα εκκρεμούν πολλές αιτήσεις και τα έσοδα αυτά είχαν υπολογιστεί αλλά τελικά θα «κοπούν».
Βέβαια, κατά τις εξαγγελίες και την διαφήμιση για την προώθηση της «Προσιτής Στέγης», γινόταν λόγος και για χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκές πηγές, κάτι που φαίνεται ότι δεν ισχύει, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
Όμως, πέραν του προβλήματος της χρηματοδότησης, υπάρχει και μια άλλη σημαντική εκκρεμότητα που λειτουργεί σαν τροχοπέδη στην εφαρμογή των σχεδιασμών, την τήρηση των εξαγγελιών και τελικά την υλοποίηση του έργου. Πρόκειται για ένα ζοφερό στοιχείο που προέκυψε από την πρώτη στιγμή και εξακολουθεί να υφίσταται κι αυτό έχει να κάνει με το ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να απαλλάξει τον Δήμο Λεμεσού από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών και τον ΦΠΑ γεγονός που ανεβάζει το κόστος για τον Δήμο κατά κάποια εκατομμύρια.
Στεγαστική πολιτική σε αποτυχία
Αναλύει η Ανθή Ερμογένους
Η πρώτη φάση του Σχεδίου για την υλοποίηση των κοινωνικών κατοικιών, αναμενόταν να χρηματοδοτηθεί από τα ταμειακά διαθέσιμα του Οργανισμού που τότε ανέρχονταν στα €14.000.000, και κυριότερα από τις αναμενόμενες εισπράξεις από το επενδυτικό πρόγραμμα πολιτογράφησης. Το Έργο θα γινόταν σε φάσεις (η πρώτη παράδοση μάλιστα θα γινόταν το 2023) και η δαπάνη της όλης ανάπτυξης υπολογίστηκε στα €65.000.000.
Για σκοπούς πρακτικών να θυμίσουμε πως η κυβέρνηση εξήγγειλε στεγαστική πολιτική η οποία θα δημιουργούσε συνθήκες προσιτής κατοικίας, ως άμεση προτεραιότητα σε μια εποχή που το βασικό αγαθό της στέγασης είναι σενάριο φαντασίας για τους Κύπριους. Στα πλαίσια της περιβόητης στεγαστικής πολιτικής, η κυβέρνηση αποφάσισε όπως ενισχύσει οικονομικά τον ΚΟΑΓ (Κυπριακός Οργανισμός Ανάπτυξης Γης) αλλά και την Κοινωνική Κατοικία. Ένα μέσο στήριξης και χρηματοδότησης του ΚΟΑΓ προερχόταν από το επενδυτικό πρόγραμμα πολιτογραφήσεων.
Προϋποθέσεις για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα
Αρχικά η κυβέρνηση ανακοίνωσε πως με βάση τα κριτήρια, οποιοσδήποτε καταθέτει αίτηση στο πρόγραμμα πολιτογράφησης στην Δημοκρατία, θα εισφέρει ένα 75-100 χιλιάδων ευρώ, το οποίο θα κατατίθεται είτε στην καινοτομία, είτε στο Ταμείο του ΚΟΑΓ για να το αξιοποιήσει στα διάφορα προγράμματα του. Μάλιστα, όσο περνά ο καιρός θα αυξάνονται τα ποσά που θα εισρέουν στα ταμεία του ΚΟΑΓ από πολιτογραφήσεις, ανέφερε τότε ως Πρέδρος του ΚΟΑΓ ο κ. Πελεκάνος, εκφράζοντας παράλληλα την εκτίμηση ότι με βάση συντηρητικούς υπολογισμούς, ανέμενε τότε πως σε ένα χρόνο ο ΚΟΑΓ θα λάμβανε από τις πολιτογραφήσεις γύρω στα €25 εκατομμύρια. Αυτό ειπώθηκε τον Αύγουστο του 2019.
Στήριξη ΚΟΑΓ γράψατε άκυρο
Κι ενώ το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα δημιουργούσε την ευκαιρία χρηματοδότησης ουσιαστικής στεγαστικής ανάπτυξης προς όφελος της κοινωνίας, και ενώ η κυβέρνηση με τους όρους και τα κριτήρια εισφοράς στον ΚΟΑΓ φαινόταν να είχε πρόθεση ενίσχυσης του οργανισμού, διαπιστώνεται μια υποχώρηση από τη στήριξη στον ΚΟΑΓ και ως εκ τούτου από την πρόθεση στήριξης της Κοινωνικής Στέγασης. Πήγες ανέφεραν στο Limassol Today πως η χρηματοδότηση του έργου θα πρόκυπτε από την εξέταση 600 αιτήσεων για παραχώρηση διαβατηρίων που εκκρεμούν, ωστόσο ο ΚΟΑΓ ενημερώθηκε πρόσφατα πως πρέπει να πάψει να περιμένει αυτά τα λεφτά.
Επικοινωνήσαμε με εμπλεκόμενους φορείς για να μας επιβεβαιώσουν ότι όντως οδεύουμε στη θλιβερή ακύρωση της δημιουργίας 600 κοινωνικών κατοικιών στη Λεμεσό, που σε τόσες δημοσιογραφικές διασκέψεις του Δήμου είχαν εξαγγελθεί. Καμία διάψευση της πληροφορίας δεν προέκυψε… Ο Δήμος Λεμεσού δεν τοποθετήθηκε ακόμα για αυτό, ούτε βγήκε να ενημερώσει τους δημότες του πως το πολυεξαγγελμένο αυτό έργο δεν θα γίνει. Αν αυτό δεν αλλάξει θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για την πόλη μας, ένα έργο που στόχος του ήταν να αναχαιτίσει την ακρίβεια στα ενοίκια και τη στέγαση γενικότερα.
Μήπως δεν είναι μόνο οι 600 κατοικίες του Αγίου Νικολάου Λεμεσού…
ΑΓΛΑΝΤΖΙΑ:
Μια ισχυρή ένδειξη ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να πάρει πίσω την ίδια της την πολιτική για ποιοτική κοινωνική στέγαση είναι η ακύρωση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για κοινωνικές κατοικίες στην Αγλαντζιά. Ένας διαγωνισμός για τον οποίο πολλοί αρχιτέκτονες κατέθεσαν πολλές εργατοώρες, θέτοντας τα γραφεία τους σε εργασιακή παύση ασχολούμενοι μόνο με αυτόν τον διαγωνισμό αφιλοκερδώς. Μάλιστα όπως ενημερωθήκαμε από αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στον εν λόγω διαγωνισμό, ετοιμάζονται να κινήσουν αγωγή. Η ακύρωση του διαγωνισμού ενόσω ήταν σε εξέλιξη και πολλοί αρχιτέκτονες διεθνώς κατέγραψαν ήδη πολλές ώρες δουλειάς, βάζει σε εφαρμογή με επιθετικό τρόπο μια νέα πολιτική, την υποβάθμιση του ΚΟΑΓ και της κοινωνικής κατοικίας.
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ:
Υπάρχει στασιμότητα ΚΑΙ στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών στη Λάρνακα. Ένας διαγωνισμός ο οποίος προκηρύχθηκε, έληξε, κηρύχθηκε νικητής, αλλά ουδέποτε προχώρησαν στην εξασφάλιση προσφορών, γεγονός που προβληματίζει εάν ούτε αυτές οι κοινωνικές κατοικίες θα υλοποιηθούν.
ΠΟΛΕΜΙΔΙΑ:
Προβληματισμός επικρατεί και με τις Κοινωνικές Κατοικίες στα Πολεμίδια, και αν αυτές θα μείνουν στον πάγο, για τις οποίες επίσης έγινε Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός. Για τα Πολεμίδια επιλέγηκε η πρόταση των αρχιτεκτόνων Ελίνας Παττίχη και Taulant Tozaj (E.P. Architects L.L.C). Η Αρχιτέκτονας Έλενα Παττίχη μας ενημέρωσε πως όσον αφορά τη δική τους δουλειά, το έργο προχωρά κανονικά και πως το πρότζεκτ βρίσκεται στο στάδιο έκδοσης πολεοδομικών αδειών, με το γραφείο να επενδύει στην υλοποίηση του συγκροτήματος κοινωνικών κατοικιών, που αφενός θα συμβάλουν στην πολεοδομική όψη και αφετέρου στην κοινωνία.
Η πρόταση προβλέπει 28 εφαπτόμενες κατοικίες. Πέντε σε ένα τεμάχιο και 23 σε άλλο. Στο δεύτερο τεμάχιο οι κατοικίες τοποθετούνται σε σειρά, αφήνοντας αρκετό χώρο για τη διαμόρφωση πλατείας καθώς και λωρίδων τοπιοτέχνησης μεταξύ των κατοικιών και των χώρων στάθμευσης για κοινωνική συνεύρεση. Το έργο είναι μια μεγάλη και όμορφη προσθήκη, αρχιτεκτονικά και κοινωνικά για τα Πολεμίδια, και η εξασφάλιση ότι θα υλοποιηθεί, οφείλει να απαντηθεί από την πολιτεία και τον Δήμο, για να μην μείνει εκτεθειμένη, τόσο η δουλειά των αρχιτεκτόνων όσο και η κοινωνική στέγαση στην οποία επένδυσε τις ελπίδες του αρκετός κόσμος.
Ωστόσο οφείλει η πολιτεία να εξασφαλίσει στα γραφεία που κέρδισαν τους διαγωνισμούς, εάν ο χρόνος και ο κόπος που επενδύουν δεν είναι άδικος και αν θα προχωρήσουν πρώτα σε προσφορές και δεύτερον σε χρηματοδότηση και ανέγερση.
Είναι πολλά τα ερωτήματα που αρμόδιοι καλούνται πέραν των πιο πάνω να απαντήσουν. Γιατί δεν έχουν προκηρυχθεί οι προσφορές για τις κοινωνικές κατοικίες στη Λάρνακα; Που θα καταλήξουν οι κοινωνικές κατοικίες στα Πολεμίδια;
Κατάργηση αρχιτεκτονικών διαγωνισμών
Όχι μόνο οι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί που προκηρύχθηκαν και ολοκληρώθηκαν από τον ΚΟΑΓ φαίνεται ότι δεν θα υλοποιηθούν ή παρουσιάζουν δυστοκία στην εξέλιξη και υλοποίηση των έργων των κοινωνικών κατοικιών, αλλά επιπρόσθετα, πηγές έχουν πληροφορήσει το Limassol Today πως ο ΚΟΑΓ πήρε απόφαση όπως καταργηθούν εντελώς οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί για το μέλλον! Δεν απαντάται ωστόσο το αν τα έργα θα υλοποιούνται από in house υπηρεσία ή από απευθείας αναθέσεις, προσέγγιση που αφαιρεί και το στοιχείο της αξιοκρατείας.
Μια τέτοια απόφαση, φανερώνει την, εκ των πραγμάτων απόφαση για μείωση της ποιότητας της κοινωνικής κατοικίας. Δεν μπορεί να μεταφραστεί αλλιώς η απόφαση για κατάργηση των διαγωνισμών καθώς η απουσία τους αφαιρεί, τόσο τον ανταγωνισμό αλλά εξαιρεί και την παρουσία μιας επιτροπής αξιόλογων μελών κριτικής αξιολόγησης και κατά συνέπεια τη μείωση της ποιότητας των έργων. Οι διαγωνισμοί εξασφαλίζουν αφενός αξιοκρατία, και αφετέρου ποιοτική αρχιτεκτονική προσθήκη στην οπτική εικόνα των πόλεων. Στην περίπτωση των κοινωνικών κατοικιών, είναι συνεισφορά στην ποιότητα διαβίωσης όλων των στρωμάτων των πολιτών.
Η ανάγκη ποιοτικών κοινωνικών κατοικιών
Η λογική ότι εφόσον είναι κοινωνικές κατοικίες δεν χρειάζεται να είναι και τίποτα σπουδαίο, δεν μπορεί επ΄ουδενί να εφαρμοστεί. Αφαιρώντας ακόμα και το δεδομένο, ότι οι αναπτύξεις πρέπει να έχουν αρχιτεκτονική και πολεοδομική ποιότητα και αισθητική, και να εξοπλίζουν τις συνοικίες και την εικόνα της πόλης, ακόμα και την παραγωγή ζωής της (εργασία, πολιτισμό, κ.λ.π.), εκείνο που πρέπει σοβαρά να ληφθεί υπόψη είναι τα ένστικτα αλλά και οι κανόνες κοινωνικής δικαιοσύνης και κοινωνικής κατανομής, όχι μόνο αξιοπρεπούς αλλά και ποιοτικής ζωής, χώρου και στέγης των ανθρώπων.
Αυτά οφείλουν να αναγνωρίζονται ως σοβαρά κι απαράβατα θέματα στις σχέσεις ανθρώπων – χώρου, των κοινωνικών σχέσεων και της ταξικής συνείδησης. Η κατοικία ως κοινωνικό αγαθό δεν πρέπει να αντικρίζεται μόνο στη βάση της “αξίας χρήσης” αλλά να έχει μέγιστη εισφορά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Χαρακτηριστική είναι η αναγραφή που υπάρχει σε κοινωνικές κατοικίες στην Ολλανδία, του Piet Krammer : «τίποτα δεν είναι αρκετό για τους εργάτες, που δικαιούνται να χαίρονται την ομορφιά της ζωής». Οι κοινωνικές κατοικίες οφείλουν να είναι πολύ υψηλής ποιότητας, και όχι τυποποιημένες mass production εργολαβίες. Οι οποίες δεν θα δημιουργούν οπτικούς κοινωνικοταξικούς διαχωρισμούς. Μόνο όταν δεν τις παίρνεις σοβαρά αφαιρείς την αρχιτεκτονική συνεισφορά και την ποιότητα που εξασφαλίζουν οι διαγωνισμοί.
Προχειρότητα;
Προχειρότητα και κακός προγραμματισμός φαίνεται να χαρακτηρίζει τις ανακοινώσεις για το μεγάλο αυτό έργο. Προβληματίζει η βιασύνη για μεγάλες εξαγγελίες καθώς έργα χωρίς βάθος μελέτης ανακοινώνονται για σκοπούς εντυπωσιασμού και διαφημίζονται, αφενός χωρις να είχαν γίνει ώριμα και αφετέρου προτού να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση υλοποίησης τους. Κάτι που φανερώνεται με την απόσυρση της πρόθεσης για χρηματοδότηση, τόσο του έργου της προσιτής στέγης στον Άγιο Νικόλαο, όσο και στις άλλες περιοχές.
Δεν μπορούμε παρά να υποθέσουμε αβίαστα πως θα υπάρχει παντελής υποβάθμιση στην κοινωνική κατοικία αλλά κυρίως, το ότι φανερώνεται και η απουσία προτεραιότητας στο πόσο η ποιοτική στέγαση υπάρχει ως κριτήριο στην κρατική συνείδηση για τις ανάγκες της λιγότερο προνομοιούχας κοινωνίας.
Η συμφωνία που υπογράφηκε στις 9 Ιουλίου 2020 έχει στόχο τη δημιουργία μικρών σύγχρονων κοινοτήτων, με βάση τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και του περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Μάλιστα, το ανέφεραν ως το μεγαλύτερο στεγαστικό έργο που έγινε ποτέ στην Κύπρο. Για το σκοπό αυτό, θα αξιοποιούνταν τρία δημοτικά τεμάχια (δύο στον Άγιο Νικόλα και ένα στον Άγιο Ιωάννη), εκεί όπου είχαν κτιστεί οι πρώτες εργατικές κατοικίες κατά τη δεκαετία του 1940 επί δημαρχίας Πλουτή Σέρβα. Στα τρία τεμάχια, συνολικού εμβαδού 31,081 τ.μ., προορίζονταν να ανεγερθούν πέραν των 600 σύγχρονων οικιστικών μονάδων διαφόρων μεγεθών με αυστηρές προδιαγραφές που θα διασφαλίζουν ψηλό επίπεδο ποιότητας διαβίωσης των κατοίκων. Έκτοτε, κανείς δεν μιλά για την εξέλιξη του έργου αλλά ούτε ανταπαντά στις διαρροές πως το πολυπόθητο social housing δεν υπάρχει στην πραγματικότητα στην ατζέντα.
Η απουσία πρόθεσης χρηματοδότησης του ΚΟΑΓ, αλλά και η απόφαση “να μην υπάρχουν λεφτά” για τον οργανισμό, αφήνει τεράστιο προβληματισμό για την παραπλανητική στεγαστική πολιτική που εξαγγέλθηκε από ΚΟΑΓ και Δήμο. Ήταν τελικά όλες οι εξαγγελίες μια μεγάλη απάτη; Αυτό καλούνται να απαντήσουν, κυβέρνηση, Υπουργείο Εσωτερικών, ΚΟΑΓ και σαφέστατα ο Δήμος Λεμεσού.
«Σήμερα είναι μια ιστορική ημέρα για το Δήμο Λεμεσού και την πόλη μας. Μετά από τρία χρόνια προσπαθειών, ευοδώνεται μια πολιτική απόφαση, ένα όραμα. Σήμερα, συγκεκριμενοποιείται και θεμελιώνεται η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου μας για σκοπούς προσιτής στέγης»
τόνιζε τη μέρα της υπογραφής ο Δήμαρχος Λεμεσού Νίκος Νικολαΐδης
Η συμφωνία
Παρά το γεγονός και τις πληροφορίες μας, ότι η απόφαση είναι πολιτική, εκείνο που διαπιστώνει κανείς είναι τη σχέση κεντρικού κράτους-Δήμων, καθώς και το ότι στην πραγματικότητα οι δήμοι είναι χωρίς οικονομική έκταση, δύναμη και αυτονομία. Δεν δύναται να μιλάμε για έργα που όταν υλοποιούνται, τα πιστώνονται οι εκάστοτε δημάρχοι, και όταν δεν υλοποιούνται καταλογίζονται στην απουσία στήριξης του κράτους.
Η ιστορική συμφωνία Δήμου Λεμεσού – ΚΟΑΓ προέβλεπε την από κοινού συμβολή των δύο μερών τόσο στη δημιουργία του όσο και στη διαχείριση του έργου. Η συνεργασία θα γινόταν, είτε υπό τη μορφή μίσθωσης (leasing), είτε αντιπαροχής είτε συνδυασμό των δύο. Μια ακόμα παράμετρος που σήμερα πρέπει να απαντηθεί στην περίπτωση που ισχύει η πληροφόρηση ότι το έργο δεν θα υλοποιηθεί, λόγω της μη χρηματοδότησης του ΚΟΑΓ, είναι για τη συνεισφορά του Δήμου στο έργο.
Παραπλανημένοι δημότες
Η αναμονή μιας τεράστιας μερίδας δημοτών να ελπίζει ότι μπορεί έχει στη διάθεση της σύντομα προσιτή στέγαση δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ούτε τον αριθμό των ατόμων που επένδυαν στο βασικό αγαθό της κατοικίας, καθώς 600 διαμερίσματα θα σήμαιναν πολλαπλάσια άτομα που θα έβρισκαν στέγη, αν υποθέσει κανείς ότι σε ένα σπίτι μπορεί να έμενε ένα ζευγάρι και ενδεχομένως δύο παιδιά.
Μπορούμε να ελπίζουμε ότι τα 600 διαμερίσματα στον Άγιο Νικόλαο τα οποία εξέγγελλε κατ’ εξακολούθηση ο Δήμος Λεμεσού, θα γίνουν, κι ότι όλα αυτά είναι μια λάθος πληροφόρηση;
Αν η πληροφόρηση μας ευσταθεί, σε ποιες ενέργειες θα προβεί ο δήμος Λεμεσού;
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουν να στηριχθούν τα συμφωνηθέντα και ο Δήμος Λεμεσού να υπερασπιστεί τη συμφωνία διεκδικώντας όσα έχουν υπογραφεί από κράτος και ΚΟΑΓ.
