«Τα πράγματα είναι δύσκολα» δηλώνει ο Χρίστος Μαξούλης, Ανώτερος Επιστημονικός Λειτουργός ΕΤΕΚ στο Limassol Today αναφορικά με τις ψηλές τιμές των ενοικιων κυρίως στην επαρχία Λεμεσου, προσθέτοντας ότι «μαγικές και εύκολές λύσεις δεν υπάρχουν, αλλά θεωρούμε πως το κλειδί βρίσκεται σε μια ολιστική προσέγγιση».
Ο κ. Μαξουλης εξηγεί πως «τo ETEK μελετά επίσης διάφορά θέματα που έχουν πολεοδομική πτυχή αλλά και οικοδομική πτυχή π.χ. τεχνολογίες κατασκευής, αχρείαστες οικοδομικές απαιτήσεις και περιθώρια μείωσης κόστους κατασκευής έτσι ώστε βελτιωθεί η κατάσταση». Τέλος τονίζει οτι «πρωτοβουλίες του δήμου ή της εκκλησίας για την δημιουργία φοιτητικών μονάδων ή και τυπικών οικιστικών μονάδων θα μειώσει τις αυξητικές πιέσεις στα ενοίκια».
Τα ενοίκια (κυρίως στη Λεμεσό) για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα είναι κόστος δυσβάσταχτο. Γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο;
Είναι γεγονός ότι έχουν αυξηθεί οι τιμές των ενοικίων τα τελευταία χρόνια. Αναγνωρίζεται πως στη Λεμεσό το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο. Υπάρχει μια σειρά λόγων που συνέτειναν σε αυτό. Μια σειρά από αποφάσεις ή και πολιτικές οι οποίες είχαν θετικό αντίκτυπο γενικά στην οικονομική δραστηριότητα όπως η χωροθέτηση του ΤΕΠΑΚ, το σχέδιο πολιτογραφήσεων (επενδυτικό πρόγραμμα), τα κίνητρα προσέλκυσης headquerting κ.ο.κ. δημιουργήσαν παράπλευρες απώλειες σε ότι αφορά την προσιτή στέγη και τα ενοίκια. Η απότομη και ραγδαία αύξηση του κόστους βασικών κατασκευαστικών υλικών αλλά και της ενέργειας, καθώς επίσης και η αύξηση των δανειστικών στεγαστικών επιτοκίων έχουν επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
Η Λεμεσός κατέστη η πλεον ανεπτυγμένη πολη της Κύπρου, ίσως η τόση ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα να αλληλεπιδρά αρνητικά για τον ντόπιο;
Η Λεμεσός έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα είναι ότι η ανάπτυξη αυτή δημιούργησε ανισορροπίες. Μία από αυτές είναι και το θέμα των υψηλών ενοικίων. Ενώ παρατηρήθηκε ραγδαία ανάπτυξη, η κατανομή της δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Η αύξηση όμως στη απόκτηση στέγης και στα ενοίκια ήταν εν πολλοίς οριζόντια. Συνεπώς η αύξηση στα ενοίκια την τελευταία 7ετια ήταν υπερπολλαπλάσια της αύξησης των εισοδημάτων των χαμηλών εισοδηματικών τάξεων, κάτι που δημιούργησε το πρόβλημα που έχουμε σήμερα ενώπιον μας.
Οι τιμές των κατοικιών, σύμφωνα με την Eurostat, μειώθηκαν απότομα μεταξύ του δεύτερου τριμήνου του 2011 και του πρώτου τριμήνου του 2013, ωστόσο παρέμειναν σταθερές μεταξύ 2013 και 2014. Σημείωσαν ταχεία ανοδική πορεία στις αρχές του 2015, και συνέχισαν να αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς από ότι τα ενοίκια έκτοτε. Ωστόσο, ένας μεγάλος παράγοντας της αύξησης των τιμών στα ακίνητα και στα ενοίκια φαίνεται να συμπέπτει όταν εισήλθε στη ζωή μας το επενδυτικό πρόγραμμα της Κύπρου. Ισχύει αυτή η σύνδεση;
Tο ζήτημα της αύξησης των τιμών των κατοικιών αλλά και των ενοικίων δεν είναι μονοσήμαντο. Αλλά είναι σχετικά ασφαλές να λεχθεί πως το επενδυτικό πρόγραμμα, συνέτεινε στην αύξηση των τιμών των κατοικιών. Αυτό δικαιολογείται και από τη θεωρητική σκοπιά π.χ η προσφορά επικεντρώθηκε σε αυτή την αγορά που δεν αφορούσε το μέσο Κύπριο αλλά και εκ του αποτελέσματος καθώς στη Λεμεσό, όπου υπήρξε εντονότερη αξιοποίηση του ΚΕΠ, η αύξηση των τιμών ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με άλλες επαρχίες.
Διαβάστε ακόμα: Πύργοι και ενοίκια: Επηρέασαν τελικά ή όχι την αύξηση τους;
Τι έγινε λάθος και εδώ και 10 χρόνια η πόλη κινδυνεύει να μεινει χωρις σπίτια;
Όπως έχει προαναφερθεί λήφθηκαν μια σειρά από αποφάσεις και πολιτικές οι οποίες είχαν μεν θετικό αντίκτυπο γενικά στην οικονομική δραστηριότητα αλλά δημιουργήσαν παράπλευρα προβλήματα όπως στο κόστος της αγοράς ή ενοικίασης κατοικίας. Το ζητούμενο εδώ δεν είναι να μην λαμβάνονταν οι αποφάσεις αυτές. Αλλά να γινόταν έγκαιρη πρόγνωση της στρέβλωσης που δημιουργούν οι πολιτικές αυτές στη συγκεκριμένη πτυχή και να λαμβάνονταν έγκαιρα μέτρα μετριασμού των αρνητικών επιπτώσεων π.χ ενώ το επενδυτικό σχέδιο άρχισε να παίρνει τα πάνω του από το 2014, μόλις λίγους μήνες πριν το τέλος του επιβλήθηκε στους επενδυτές να δώσουν ένα ποσό στον ΚΟΑΓ για σκοπούς ενίσχυσης πολιτικών για προσιτή κατοικία. Συναφώς το Κράτος έχει μεγάλα οικονομικά οφέλη από την πολιτική του headquartering… είναι λογικό ένα μέρος αυτών να χρηματοδοτεί πολιτικές που να μετριάζουν το πρόβλημα. Η επιβολή τέλους πολεοδομικής αναβάθμισης είναι ένα ζήτημα που ωρίμασε και πρέπει επιτέλους να προωθηθεί.
Ποιος ο τρόπος να πέσουν οι τιμές ενοικίων; Ή κανονικοποιήσαμε την κατάσταση; Και εάν ναι, δεδομένου οτι η ανάπτυξη συνεχίζεται, ποια η λύση για τον ντόπιο και ειδικα τον Λεμεσιανό; Τι πρέπει να γίνει που δεν έγινε;
Τα πράγματα είναι δύσκολα. Μαγικές και εύκολές λύσεις δεν υπάρχουν. Αλλά θεωρούμε πως το κλειδί βρίσκεται σε μια ολιστική προσέγγιση. Στοιχεία αυτής αφορούν θεσμοθέτηση εργαλείων αλλά και κίνητρων/αντικινήτρων για ενεργοποίηση αδρανούσας/περίκλειστης γης, οι ανακαινίσεις και η ένταξη κενών και εγκαταλειμμένων κτηρίων στην αγορά ή ενοικίαση στέγης. To ETEK μελετά επίσης διάφορά θέματα που έχουν πολεοδομική πτυχή αλλά και οικοδομική πτυχή π,χ τεχνολογίες κατασκευής, αχρείαστες οικοδομικές απαιτήσεις και περιθώρια μείωσης κόστους κατασκευής έτσι ώστε βελτιωθεί η κατάσταση. Πρωτοβουλίες του δήμου ή της εκκλησίας για την δημιουργία φοιτητικών μονάδων ή και τυπικών οικιστικών μονάδων θα μειώσει τις αυξητικές πιέσεις στα ενοίκια.
Διαβάστε ακόμη: Δεν θα πέσουν τα ενοίκια όσο η ζήτηση είναι περισσότερη από την προσφορά
Σχέδια κέντρων πόλης. Πως πρέπει να διαμορφωθούν για να συμβάλουν στην μείωση των ενοικίων; Πρέπει να αρχίσουμε να αναπτύσσουμε τα αστικά κέντρα «προς τα πάνω»; Να διαμορφωθεί επίσης, μια νέα πολιτική στους συντελεστές δόμησης και ύψους;
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Εάν θα έπρεπε να λάβουμε ένα μάθημα την τελευταία 20ετία είναι πως η χορήγηση επιπρόσθετου συντελεστή δόμησης δεν αποτελεί απάντηση στο θέμα της προσιτής στέγης. Αντίθετα η χωρίς μελέτη ανάπτυξη προς τα πάνω επιβαρύνει το δομημένο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής Απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση και ένα κράτος που να προγραμματίζει, σχεδιάζει και εφαρμόζει πολιτικές (κίνητρα και αντικίνητρά) που να καθοδηγούν τον ιδιωτικό τομέα έτσι ώστε να μην φτάνουμε σε τέτοιες καταστάσεις αυτή που βιώνει σήμερα η Λεμεσός.
Στεγαστική πολιτική κράτους. Είναι επαρκής;
Το κράτος εφαρμόζει διάφορα σχέδια τα οποία αν αξιολογηθούν επιμέρους μπορεί να κριθούν ως επιτυχημένα. Απουσιάζει όμως η ολιστική προσέγγιση και συνεπώς η αντίδραση του κράτους είναι αποσπασματική και συνεπακόλουθα ανεπαρκής. Απαιτείται η ύπαρξη ενός κεντρικού φορέα σχεδιασμού συντονισμού και ελέγχου θεμάτων που αφορούν την κρατική στεγαστική πολιτική. Με δεδομένο ότι εισερχόμαστε σε μία νέα περίοδο αυξημένων δανειστικών επιτοκίων η συμπερίληψη κάτω από αυτόν το φορέα εργαλείων για πρόσβαση στη χρηματοδότηση για σκοπούς απόκτησης στέγης κρίνεται ως απαραίτητη.
