Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Εγγραφή στο Newsletter

Limassol Today - Asset 10
ΑΡΧΙΚΗΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΓιορτή του Δέντρου – μια ματιά πίσω στο χρόνο

Γιορτή του Δέντρου – μια ματιά πίσω στο χρόνο

Του Ανδρέα Κυπριανού*

Η Γιορτή του Δέντρου έχει τις ρίζες της στη Νεμπάσκα των ΗΠΑ όταν ο Ιούλιος Στέρλιγκ (πολιτικός και δημοσιογράφος από το Μίτσιγγαν των ΗΠΑ) εμπνεύστηκε την ιδέα εορτασμού του Δέντρου, το 1872. Η όμορφη αυτή ιδέα σημείωσε τεράστια επιτυχία αφού σε μια μόνο μέρα φυτεύτηκαν περισσότερα από 1.000.000 δέντρα. Την ιδέα Στέρλιγκ υιοθέτησαν στη συνέχεια και άλλες χώρες μέχρι που καθιερώθηκε σε όλη την υφήλιο. Στην Κύπρο η Γιορτή του Δέντρου έχει καθιερωθεί από το 1920, αρχικά από μια μικρή ομάδα Δασικών Υπαλλήλων και αργότερα η ιδέα αυτή αγκαλιάστηκε από ένα ευρύ σύνολο και καθιερώθηκε στη συνείδηση όλων.

Μετεξέλιξη της γιορτής

Αργότερα, με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας η παράδοση της γιορτής συνεχίστηκε και συνεχίζεται με σαφώς πιο αναβαθμισμένο χαρακτήρα. Στην επίσημη γιορτή, που διοργανώνεται από ειδική επιτροπή απαρτιζόμενη από Λειτουργούς του Τμήματος Δασών και το Γραμματέα του Φιλοδασικού Συνδέσμου Κύπρου και σε αυτή προσκαλούνται οι αξιωματούχοι του κράτους, ξένοι πρέσβεις στην Κύπρο, άλλοι επίσημοι και απλοί πολίτες. Επίσημος ομιλητής είναι ο εκάστοτε Υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος.

Ο επίσημος εορτασμός καθιερώθηκε να πραγματοποιείται σε νεόδμητο Δημοτικό Σχολείο ή Γυμνάσιο, ή Λύκειο στη Λευκωσία ή και τα περίχωρα, ή ακόμα και σε κάποιο ίδρυμα με κοινωνική προσφορά. Το τελετουργικό της γιορτής περιλαμβάνει χαιρετισμούς και ομιλίες από επίσημους προσκεκλημένους, απαγγελίες ποιημάτων και τραγουδιών σχετικών με τη γιορτή τόσο από μαθητές του εν λόγω σχολείου αλλά και από μέλη των Σωμάτων Προσκόπων και Κυπρίων Οδηγών κ.λπ. Στο τέλος της τελετής όλοι οι προσκεκλημένοι λαμβάνουν μέρος στη συμβολική δενδροφύτευση των χώρων του εορτάζοντος σχολείου, σύμφωνα πάντα με τις υποδείξεις Λειτουργών του Τμήματος Δασών.

Πρόσφατα, με απόφαση της Διεύθυνσης του Τμήματος Δασών σημειώθηκε μια σημαντική αλλαγή στην ημερομηνία διεξαγωγής της Γιορτής η οποία από τούδε και στο εξής θα εορτάζεται την 3η ή το αργότερο την 4η Κυριακή του εκάστοτε μηνός Νοεμβρίου. Έτσι, φέτος η «Γιορτή του Δέντρου» καθορίστηκε στις 27 Νοεμβρίου, Κυριακή, ώρα 11:00 το πρωί στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Δομετίου Β’ (ΚΑ & ΚΒ). Η 27η Νοεμβρίου σηματοδοτεί και την έναρξη της «Εβδομάδας του Δέντρου» (27 Νοεμβρίου – 3 Δεκεμβρίου 2022) όπου γίνονται διάφορες εκδηλώσεις προς τιμή του Δέντρου. Γιορτές διοργανώνονται σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, σε διαφορετικές ημερομηνίες από την επίσημη Γιορτή.

Εκδηλώσεις κατά την Εβδομάδα του Δέντρου

Κατά την Εβδομάδα αυτή διοργανώνονται, από το Τμήμα Δασών και τον Φιλοδασικό Σύνδεσμο, μια σειρά από εκδηλώσεις όπως ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές συνεντεύξεις από λειτουργούς του Τμήματος Δασών, ομιλίες και διαλέξεις, μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων από τα ΜΜΕ κ.λπ. παραχώρηση δωρεάν δασικών δενδρυλλίων στο κοινό στον χώρο της Γιορτής καθώς και στις πλατείες Ελευθερίας και Φανερωμένης στη Λευκωσία. Δενδρύλλια θα δοθούν και στους χώρους διεξαγωγής των περιφερειακών γιορτών ανά επαρχία που θα διοργανωθούν από το Τμήμα Δασών καθώς και άλλους φορείς. επίσης, το προσωπικό του Τμήματος Δασών θα προβεί σε εθελοντική αιμοδοσία στα διάφορα κέντρα αιμοδοσίας σε όλες τις πόλεις.

Στόχος του θεσμού

Κύριος στόχος του θεσμού είναι η καθιέρωση, στη συνείδηση όλων μας, της ανεκτίμητης αξίας και προσφοράς του δέντρου για τον άνθρωπο, αλλά συγχρόνως να μας υπενθυμίσει την αναγκαιότητα προστασίας και επέκτασης του πρασίνου.

Οι δεσμοί του ανθρώπου με το δέντρο ανάγονται από την εποχή της ανθρωπογένεσης, όταν ο Πλάστης δημιούργησε τον κόσμο. Ο άνθρωπος γεννήθηκε μέσα στα δέντρα, εκεί βρήκε τροφή και καταφύγιο ενώ για αιώνες τα δάση αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν με τα άμεσα και έμμεσα αγαθά που προσφέρουν, την πηγή πρώτων υλών που καθιστούν άνετη και υγιεινή τη διαβίωση του.

Ακόμα και σήμερα σε πολλά μέρη του πλανήτη τα δέντρα και γενικότερα τα δάση συνεχίζουν να αποτελούν τον χώρο μέσα στον οποίο ο άνθρωπος κινείται και επιβιώνει, χρησιμοποιώντας τους φυσικούς του πόρους. Ιδιαίτερη όμως είναι και η σημασία που έχουν σήμερα τα δάση όσον αφορά την κλιματική κρίση που συντελείται σε παγκόσμια κλίμακα. Τα δάση και τα δέντρα αποτελούν τη φυσική τροχοπέδη και σύμμαχο του ανθρώπου για περιορισμό των αερίων που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη και τη διεύρυνση της τρύπας του όζοντος. Γι’ αυτό υπάρχει σε εξέλιξη μια παγκόσμια εκστρατεία από πολλά κράτη για επέκταση των δασών και την κάθετη μείωση στην εκπομπή τοξικών αερίων στην ατμόσφαιρα.

Η Γιορτή του Δέντρου σε άλλες εποχές – επί Αγγλοκρατίας

Είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς γιορταζόταν η γιορτή του δέντρου, επί Αγγλοκρατίας, ανατρέχοντας και σκαλίζοντας δημοσιεύματα εφημερίδων της τότε εποχής. Οι Άγγλοι αξιωματούχοι της Βρετανικής αποικιοκρατίας φρόντιζαν με πολλούς τρόπους να προστατεύσουν και να αυξήσουν το πράσινο στο νησί. Χαρακτηριστικά θα πρέπει να αναφερθεί ότι εισήγαγαν στην Κύπρο τον ευκάλυπτο (από την μακρινή Αυστραλία) όπως και είδη ακακίας, αφενός για να πρασινίσουν γρήγορα το νησί και αφετέρου να αποξηράνουν τα ελώδη και στάσιμα νερά κατά μήκος της κοίτης ποταμών (π.χ. Πεδιαίος), τα οποία αποτελούσαν καταφύγιο κουνουπιών, φορέων μεταδοτικών και θανατηφόρων ασθενειών. Επίσης προσέφεραν την ευκαιρία στο κοινό να προμηθεύεται τα απαραίτητα για την εποχή καυσόξυλα για τις διάφορες καθημερινές του ανάγκες και να περιορίσουν την παράνομη υλοτομία που αποτελούσε μάστιγα για τα δάση της Κύπρου. Τα αποτελέσματα ήταν πράγματι αρκετά θετικά, άσχετα αν αργότερα στην εποχή μας αυτά τα είδη όπως και κάποια άλλα εισβλητικά είδη, έφεραν και αρκετά προβλήματα.

Η γιορτή του δέντρου καθιερώθηκε να γιορτάζεται τη δεύτερη Κυριακή του Δεκέμβρη. Με προτροπή του «Αρχιεπόπτη Παιδείας» όπως ονομαζόταν τότε, τη διοργάνωση της γιορτής αναλάμβαναν οι δάσκαλοι των δημοτικών σχολείων ενώ το Τμήμα Δασών παραχωρούσε δωρεάν φυτά για σκοπούς φύτευσης. Σύμφωνα με την προτροπή του Αρχιεπόπτη Παιδείας, οι δάσκαλοι καλούσαν μετά τη Θεία Λειτουργία τους παπάδες, τον μουχτάρη, τους αζάδες, τους γεωργούς και τους μαθητές για τη γιορτή. Σύμφωνα με την οδηγία, γινόταν πρώτα αγιασμός και στη συνέχεια ο δάσκαλος διάβαζε σχετική εγκύκλιο για τη σημασία της γιορτής.

Ο πανηγυρικός χαρακτήρας που προσλάμβανε η γιορτή φαίνεται μέσα από απόσπασμα εγκυκλίου του W. Beran, Διευθυντή Γεωργίας της 18ης Νοεμβρίου 1922:

 «…έπειτα ο διδάσκαλος να διανείμει εις τους μαθητές των τριών ανωτέρων τάξεων δωρεάν δεντρύλλια και να γίνει μια πανηγυρική παρέλαση των παρισταμένων κατά την τελετήν ανά τας κεντρικοτέρας οδούς του χωρίου, των μαθητών φερόντων ανά χείρας τα δεντρύλλια των. Μετά την παρέλασιν να φυτευθώσιν υπό των μαθητών τη οδηγία του διδασκάλου δεντρύλλια τινά υποδειγματικώς και εν συνεχεία να απολυθώσιν οι μαθηταί, όπως έκαστος φυτεύση τα δεντρύλλια του εις πατρικά ή εκκλησιαστικά κτήματα».

                                      

Η προσφορά των δασών

Τα δάση συμβάλλουν στην καθαρότητα της ατμόσφαιρας από τη ρύπανση αφού λειτουργούν σαν ένα τεράστιο φίλτρο που κατακρατεί το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), εμπλουτίζουν την ατμόσφαιρα ελευθερώνοντας το πολύτιμο οξυγόνο (Ο2) που αναπνέουμε, μετριάζουν τις επιπτώσεις από το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», περιορίζουν τη διάβρωση του εδάφους, εμπλουτίζουν και φιλτράρουν τα υπόγεια νερά και ενισχύουν τους υδροφόρους ορίζοντες, παρέχουν προστασία στην πανίδα και τη χλωρίδα, δημιουργούν συνθήκες ψυχικής ισορροπίας για τον άνθρωπο, συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ρυθμίζουν το μικροκλίμα μιας περιοχής, συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και προσφέρουν στον άνθρωπο ευκαιρίες αναψυχής από το άγχος της καθημερινότητας. Αυτά είναι μερικά μόνο από τον μακροσκελή κατάλογο της προσφοράς των δασών για τον άνθρωπο.

Επιτακτική ανάγκη προστασίας και επέκτασης του πρασίνου

Με την εξέλιξη της ανθρωπότητας διαμέσου των αιώνων παρατηρήθηκε μια έντονη υπερεκμετάλλευση των δασών. Η αποψίλωση τεράστιων δασικών εκτάσεων είναι χαρακτηριστική στην περιοχή του Αμαζονίου, του μεγαλύτερου «πνεύμονα» της γης. Η αποψίλωση δυστυχώς συνεχίζεται και σήμερα, τόσο στο δάσος του Αμαζονίου όσο και σε παγκόσμια κλίμακα και έχει ως αποτέλεσμα τη δραστική μείωση των δασικών εκτάσεων, την υποβάθμιση της βιοποικιλότητας πανίδας και χλωρίδας, αλλά και δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Τα τελευταία χρόνια διάφορα κράτη και περιβαλλοντικές Οργανώσεις συνειδητοποιώντας το μέγεθος της καταστροφής, ανέλαβαν πρωτοβουλίες για ανακοπή της καταστροφικής αυτής πορείας. Μεγάλα δε χρηματικά ποσά δαπανούνται σε μια προσπάθεια προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και επέκτασης του πρασίνου. Επίσης η κλιματική κρίση που τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί επικίνδυνα και που συντελείται σε παγκόσμια πλέον κλίμακα, απειλεί ακόμα και με αφανισμό την ανθρωπότητα, ενώ έχει αναδείξει τη σημασία των δασών ως το φυσικό όπλο ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Η «Εβδομάδα του Δέντρου» μας δίνει την ευκαιρία στον καθένα μας να αναλογιστεί και να επωμιστεί το μερίδιο της δικής του ευθύνης ώστε να αντιληφθούμε τις δυνατότητες και την προσφορά των δασών στον άνθρωπο. Η ανάγκη προστασίας και επέκτασης των δασών αποτελεί κάτι περισσότερο από επιτακτική ανάγκη. Στην Κύπρο το κράτος, εκτός από τις δικές του προσπάθειες και τα χρήματα που δαπανά κάθε χρόνο, παραχωρεί στο κοινό και σε οργανωμένα σύνολα δωρεάν χιλιάδες δασικά δενδρύλλια μέσα στα πλαίσια της πολιτικής για επέκταση του πρασίνου ή δράσεις για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Για να πετύχει η πολιτική αυτή όμως χρειάζεται η συνεισφορά όλων μας. Όλοι μας οφείλουμε να αποκτήσουμε δασική συνείδηση, να αποκτήσουμε επίγνωση της αξίας των δασών και να συναισθανθούμε την ανάγκη επέκτασης και προστασίας τους. Φυτεύοντας ο καθένας μας από ένα δέντρο συμβάλλουμε αφενός στην επέκταση του πρασίνου και αφετέρου βοηθούμε στη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος.

* Δασικός Λειτουργός 1ης Τάξης και Αν. Λειτουργός Διαφώτισης του Τμήματος Δασών.

Powered by agriplant

Μην το χάσεις

Journal

Δείτε επίσης