Κι αν δεν είναι το ποδήλατο, ας είναι το ηλεκτρικό πατίνι.
Ή, τα roller blades. Ή, οι εναλλακτικοί τρόποι που δημιουργούν υγεία, ευεξία, ευκολία, αποσυμφόρηση, καθαρό περιβάλλον, κοινωνικοποίηση.
Το ποδήλατο, η πεζοπορία, τα πατίνια, τα ηλεκτρικά σκούτερ, δεν είναι γκάτζετ να περάσεις χρόνο το Σαββατοκύριακο στην πλατεία του λιμανιού και τον μόλο. Είναι εργαλείο μετακίνησης για όλες τις ανάγκες μας. Όμως, σαφώς και δεν θα σκεφτεί κανείς να τα χρησιμοποιεί για λόγους μετακίνησης, όσο δεν υπάρχουν και ασφαλείς αλλά και άνετες διαδρομές που δεν σου βγαίνει η ψυχή μέχρι το στόμα από τη ζέστη μέχρι να τις διανύσεις. Που δεν σου κόβεται το αίμα από τον φόβο μέχρι να τις διασταυρώσεις.
Στο γραφείο μας (στο κέντρο της πόλης), ένα παιδί έρχεται καθημερινά με το ποδήλατο από τα Πολεμίδια. Τον βάλαμε να μας περιγράψει τη διαδρομή που ακολουθεί για να δούμε πόσο θα αγχωνόμαστε κάθε πρωί ή κάθε απόγευμα που επιστρέφει σπίτι. Επειδή είναι έμπειρος ποδηλάτης, βρήκε τις σοφότερες διαδρομές, ακόμα και αν αυτές του προσθέτουν χρόνο και αποστάσεις.
Από τη στιγμή που μας στο είπε, παρακολουθώ όταν οδηγώ, τις διαδρομές μου με το αυτοκίνητο και -που στο καλό- σε αυτούς τους δρόμους και τις διασταυρώσεις θα μπορούσε να οδηγήσει κανείς το ποδήλατο του. Από τη Μακεδονίας, ως τη Λεωφόρο Μακαρίου, από τον Εναέριο ως το highway, από τη Νίκου Παττίχη ως την Αγίας Φυλάξεως, από τη Λεοντίου ως την Αγίας Ζώνης, από το round about του Άη Νικόλα ως τη Θεσσαλονίκης, από τη Ρήγα Φεραίου ως την Ανεξαρτησίας, ακόμα και στην παραλιακή, δεν υπάρχουν ασφαλείς διασταυρώσεις, πλάγιες λωρίδες, απρόσκοπτες διαδρομές. Υπάρχει ο τρόμος, ο κίνδυνος, το ρίσκο, το παιχνίδι με τον θάνατο.
Η πόλη είναι ένα απρόβλεπτο οδικό ναρκοπέδιο για κάθε άνθρωπο που ενδεχομένως να χρησιμοποιούσε το σκούτερ και το ποδήλατο του για να πάει στη δουλειά, τους φίλους, τον καφέ του. Θα ήθελε, αλλά γιατί να ρισκάρει τη ζωή του; Για αυτό θα πάρει αυτοκίνητο, θα ψάχνει που θα το παρκάρει, θα το ρίξει σε πεζοδρόμια, θα δημιουργήσει κίνηση, θα ξεκαπνίσει το εξώστ του καυσαέριο. Δεν φταίει αυτός. Φταίει η πόλη.
Τώρα ειδικά, που η εποχή έφερε την «μόδα» ή, την κουλτούρα των urban μετακινήσεων ακόμα κι αν αυτό γίνεται για λόγους ψυχαγωγικούς, ήταν το μομέντουμ η πόλη να απλώνει προσφερόμενες διαδρομές ώστε να γίνει τρόπος ζωής το όποιο μέσο προσφέρει και διασκέδαση και υγεία. Και να μας βγάλει επιτέλους έξω από τις πρώτες θέσεις χωρών με παχυσαρκία, οστεϊκές παθήσεις, καρδιολογικά προβλήματα (είμαστε στη τοπ δεκάδα διεθνώς σε όλα). Και με ένα έξυπνο και προσεκτικό σχεδιασμό μπορούμε να το «οικοδομήσουμε» αυτό το περιβάλλον, αυτή τη συνθήκη που θα μας αλλάξει τον τρόπο ζωής. Από κάθε συνοικία, προς όλη την πόλη.
Παραδείγματα όπως της Μαγιόρκα με τις πολλαπλές επίπεδες διαδρομές, όπου ανά τακτά διαστήματα έχει αναψυκτήρια και μικρά μηχανοστάσια με εργαλεία για ανταλλακτικά και επιδιορθώσεις των ποδηλάτων και των πατινιών εάν σου προκύψει κάτι, πρέπει να μας εμπνεύσουν.
Η Γαλλία μάλιστα, επιβραβεύει τους χρήστες ποδηλάτου όπου υπάρχει καντίνα, εστιατόριο και αναψυκτήριο από εκείνα που ο δήμος παραχωρεί με προσφορές, όπου και δικαιούνται καλύτερες τιμές στα σνακ και τα ποτά τους.
Το Βέλγιο δίνει εκπτώσεις στις άδειες κυκλοφορίας και τα δημοτικά τέλη σε όσους δεν χρησιμοποιούν αυτοκίνητο, αλλά αντίθετα, χρησιμοποιούν ποδήλατα (κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στο Λουξεμβούργο για όσους χρησιμοποιούν μέσα μαζικής μεταφοράς).
Tο 2017 επίσης ξεκίνησε μια προσπάθεια της NatTour, η οποία λέγεται Bike Friendly, στη βάση της οποίας αναπτύχθηκαν δίκτυα Δήμων και ξενοδοχείων από τουριστικούς προορισμούς φιλικούς προς το περιβάλλον και τους τουρίστες-ποδηλάτες.
Η Ελλάδα το εφάρμοσε σε πολλές περιοχές και από πολλά ξενοδοχεία, από κόσμο που είτε ήθελε να περιηγηθεί σε περιοχές της Ελλάδας με μέσο το ποδήλατο, είτε να κάνει τις διαδρομές κοντινών εκδρομών κι αναγκών από το ξενοδοχείο, με ποδήλατο. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 120 bike friendly hotels και 120 bike friendly destinations και αυτό το δίκτυο δίνει δουλειά σε ξενοδοχεία, εταιρίες ποδηλάτων, επισκευαστές, αθλητικούς ρουχισμούς, περίπτερα, αναψυκτήρια, τουριστικά γραφεία αλλά και χρήματα στους δήμους από αυτό τον τουρισμό. Ευρωπαϊκά κονδύλια για αυτό το «δίκτυο» παίρνουν στην Ελλάδα τόσο το Υπουργείο Τουρισμού, όσο και αυτό του Περιβάλλοντος κι Ενέργειας. Άρα προσθέτει και στην κρατική οικονομία τεράστια ποσά.
Όλο αυτό, έβαλε τους δήμους που εντάχθηκαν, στο χάρτη των προορισμών βιώσιμου τουρισμού και τους έκανε σημείο αναφοράς στα τουριστικά γραφεία και τις τουριστικές διαδικτυακές πληροφορίες, του διεθνούς google search. Ρέθυμνο, Σκιάθος, Έδεσσα, Χαλκιδική, Λέρος κι Αριστοτελικό όρος, Λευκάδα, Θάσος, Λάρισα, Νάξος, Χαλκίδα, Κεφαλονιά, μας δείχνουν το τρόπο.
Και ήταν πολύ απλά τα κριτήρια για να πιστοποιηθούν αυτοί οι δήμοι και αυτά τα ξενοδοχεία ως eco friendly και bike friendly προορισμοί. Δηλαδή παροχές όπως: Διαδριμές που σχεδιάστηκαν κι έγιναν έργα, ενημέρωση – πληροφόρηση πελατών σχετικά με τις δυνατότητες ποδηλασίας στο ξενοδοχείο και την περιοχή (ηλεκτρονική σελίδα, έντυπα, ειδικά περίπτερα δραστηριοτήτων κτλ), χάρτες με ποδηλατικές διαδρομές σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, χώρος ασφαλής στάθμευσης-φύλαξης ποδηλάτων, σετ ποδηλατικών εργαλείων, σταθμοί φουσκώματος ποδηλατικών τροχών, πλυντήριο – στεγνωτήριο με δυνατότητα αυθημερόν παράδοσης καθαρού ρουχισμο, παροχή – ενοικίαση – επισκευή ποδηλάτων προς τους πελάτες, πράσινη διαρύθμιση σε όλο το δήμο τους.
Επειδή σε ένα προηγούμενο άρθρο μιλήσαμε για τον αστικό τουρισμό, ίσως σήμερα να πρέπει να μιλήσουμε και για τον ποδηλατικό τουρισμό. Κόσμος (ντόπιοι και ξένοι) που θα βρίσκουν στη Λεμεσό διαδρομές για ποδηλασία. Κάτι τέτοιο, θα επιμήκυνε σαφέστατα και την τουριστική «περίοδο».
Η Λεμεσός είναι συνήθως προορισμός καλοκαιριού. Εάν όμως ήταν κατάλληλη για ποδηλασία, αρκετός κόσμος θα την προτιμούσε και την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Σε αυτή την εξίσωση βέβαια δεν πρέπει να αγνοηθεί η περίοδος καλοκαιριού, καθώς κι αυτή θα μπορούσε να «θεραπευτεί» και να προσφέρεται, εάν οι διαδρομές, οι συνοικίες, η πόλη «άνθιζε» και καλυπτόταν από ψηλή δεντροφύτευση.
Βλέποντας προχθές μια φωτογραφία της Μακαρίου, συνειδητοποίησα πόσο άσχημη είναι. Γυμνή, χωρίς ταυτότητα, μια λεωφόρος που είναι κεντρική, βασική, καθημερινό πέρασμα όλων. Αργότερα παρατήρησα πως την ίδια εικόνα έχουν όλοι οι δρόμοι μας και δυστυχώς από την ώρα που το πρόσεξα, άρχισα να βρίσκω την Λεμεσό άσχημη. Χωρίς ταυτότητα, χωρίς χαρακτήρα, αφόρητη κλιματικά και στο μάτι. Και αυτό δεν θέλω να το βλέπω άλλο.
Για να γίνει ακόμα κι η ερασιτεχνική ποδηλασία τρόπος ζωής μας, χρειάζεται προσήλωσή της Λεμεσού στην προστασία του περιβάλλοντος, και ξεκάθαρη, ολοκληρωμένη, ολιστική και επαρκώς μελετημένη προσπάθειά του δήμου της στην αειφόρο ανάπτυξη και κατ’επέκταση, τη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού. Ειδικά αν θέλουμε η πόλη (αυτή η πόλη με το υπέροχο παραλιακό μέτωπο, τις γραφικές γειτονιές, την απαρχή της σύγχρονης ανάπτυξης) να εξελιχθεί αισθητικά, πράσινα και ασφαλισμένα, θα πρέπει να αποκτήσει και ποδηλατική «ταυτότητα».
Πρέπει να δημιουργηθούν διαδρομές. Για τις “πράσινες διαδρομές” έχουμε πει και σε προηγούμενο άρθρο. Τέτοιες που να συναντάς όλα τα πολιτιστικά στοιχεία της Λεμεσού, εκκλησίες, θέατρα, χαρακτηριστικά κτήρια, υπαίθρια θέατρα, σινεμά, πλατείες, γκαλερί, υπαίθριες αγορές καλλιτεχνών, αρχαιολογικούς χώρους, διαδρομές που να ενώνουν κάθε διάδραση πολιτισμού που εξελίσσεται κάθε μέρα στην πόλη. Διαδρομές που να συναντάς φύση, πορτοκαλιές, νεραντζιές, βουκεμβίλιες, γιασεμιά, φοινικόδεντρα, ελιές, ιτιές, βαλανιδιές, ψηλά δέντρα, θάμνους και χρώματα. Διαδρομές που να μπορείς να πηγαίνεις από παραλία σε παραλία χωρίς ο δρόμος των ποδηλατών να διακόπτεται πουθενά. Διαδρομές που να μπορείς να πας από γειτονιά σε συνοικία και να κάτσεις στα καφενεία, τα πάρκα, τις τοπικές αγορές. Διαδρομές που να μπορείς να πας στη δουλειά σου, χωρίς να πρέπει να χαρτογραφήσεις στο μυαλό σου μια καλά προετοιμασμένη διαδρομή που θα σου μειώσει τον κίνδυνο. Διαδρομές με σοκάκια και μέσα σε ξεχασμένες γειτονιές. Διαδρομές κυκλικών δακτυλίων που προσφέρουν συνδεσιμότητα. Διαδρομές με πυκνά πάρκα που ενοποιούν γειτονιές και που τα μοιράζονται συνοικίες. Μικρά “central parks”.
Αγχωνόμαστε πως να δημιουργήσουμε διαδρομές των 80 χιλιομέτρων την ώρα που σε όλο τον πλανήτη, χώρες κάνουν έργα και υποδομές των 120 000 χιλιομέτρων στις πόλεις τους.
Γιατί;. Γιατί μας λείπει το όραμα κι ο σχεδιασμός, γιατί μας λείπουν εδώ και καιρό τα αντανακλαστικά απέναντι στην εποχή και του τι αυτή μας λέει. Γιατί επαναπαυτήκαμε καιρό τώρα στην μετριότητα της εικόνας και την προχειρότητα των έργων. Και η εποχή και τα σημάδια της, δεν πρέπει άλλο να μας προσπερνούν. Και για την εικόνα της Λεμεσού δεν πρέπει άλλο να στρουθοκαμηλίζουμε, ούτε να θέλουμε χρόνια να πάρουμε μπρος…
Ανθή Ερμογένους
