Γράφει η Ανθή Ερμογένους
Η περιβαλλοντική γειτονιά έχει περιορισμένη ανταπόδοση και περιορίζεται μόνο στους κατοίκους της περιοχής. Με την περιβαλλοντική διαδρομή όμως, δημιουργείς δίκτυα με περισσότερη επίδραση για όλη την πόλη. Και τη γειτονιά ταυτόχρονα.
Γιατί καλύτερα περιβαλλοντικές διαδρομές αντί περιβαλλοντικές γειτονιές; Για να υπάρχει στον καθένα μας βιωματική προσέγγιση του φυσικού περιβάλλοντος. Για να δημιουργηθεί ο πράσινος τρόπος «επικοινωνίας». Για να συναντούμε παντού το οικοσύστημα. Για να αποκτήσουμε την εμπειρία των συνοικιών και των γειτονιών. Για να συνδέσουμε τις γειτονιές. Για να διασχίζουμε όλη την πόλη με ασφάλεια. Για να δημιουργήσουμε οπτικοακουστικές προσλαμβάνουσες αρμονίας. Για να συνυπάρξουμε και να αλληλεπιδράσουμε. Για να συναντηθούμε. Για να περιληφθούν οι γειτονιές στο όλο. Για να μπορούμε να περιπλανηθούμε στην πόλη μας επιτέλους. Να εξερευνήσουμε. Να αγαπηθούμε μεταξύ μας. Να αλληλοπροσεγγιστούμε. Για αυτό.
Την ώρα που ακόμα κι η ψυχολογία έχει τομέα «περιβαλλοντική ψυχολογία», το όραμα που περιορίζεται σε πολύ λίγους δρόμους γειτονιών, το σμικρυμένο όραμα σε μερικούς παραπάνω κάδους για σκύβαλα και ανακύκλωση, σε μερικούς χώρους στάθμευσης και μια αόριστη δεντροφύτευση ή μάλιστα, απλό εμπλουτισμό χώρων πρασίνου, χωρίς μελέτη, χωρίς να έχεις υπόψη σου μια πιο μεγάλη εικόνα και μια γενναιόδωρα μελετημένη προοπτική εφ όλης της ύλης, δεν μπορεί να είναι ολιστικό ή ιδιαίτερα καθοριστικό προς την αναβάθμιση ποιότητας ζωής των ανθρώπων.
Τι θέλω να πω με αυτό; Τα έργα που γίνονται αποσπασματικά χωρίς ολοκληρωμένο master plan, εμποδίζουν το σχεδιασμό μιας «γεμάτης» προσέγγισης και σχεδιασμού.
Το πιο σημαντικό μάλιστα, είναι όταν τέτοια (ακόμα και “τεμπέλικα”) έργα, τα όποια έργα, υλοποιούνται εν απουσία των ανθρώπων που τους αφορούν την ώρα που αποφασίζονται. Κυρίως εκείνο που πρέπει να πούμε, είναι ότι δεν μπορούν να υλοποιούνται έργα αν δεν ήταν θρέμμα γέννημα εξειδικευμένων ανθρώπων όλων των ειδικοτήτων. Δημογράφων, κοινωνιολόγων, συγκοινωνιολόγων, περιβαλλοντολόγων, μηχανικών, αρχιτεχτόνων, πολεοδόμων, αθλητικών φορέων, εκπροσώπων ΑΜΕΑ, εκπροσώπων των κοινωνικών ομάδων των γειτονιών, ψυχολόγων, παιδαγωγών, εκπαιδευτικών, ανθρώπων εξειδικευμένων στην ασφάλεια και υγεία. Πάνω στις ανάγκες των ανθρώπων για τους οποίους γίνεται ο δημόσιος χώρος. Για να πιάσουμε το θέμα ολοκληρωμένα. Χωρίς την εκπόνηση σοβαρών ολοκληρωμένων μελετών βασισμένων στην ακουστική, το φωτισμό, τις έκτατες ανάγκες, μελέτη με ακρογωνιαία λίθο της το μακροπρόθεσμο.
Ειδικά τα έργα που κάθονται στα συρτάρια για χρόνια, δεν μπορεί να βγαίνουν από αυτά εν συντομία και σε μια αγωνιώδη διέγερση ξαφνικά. Ούτε να υλοποιούνται με νευρικότητα και με συνοπτικές διαδικασίες σαν κινήσεις πανικού, με την εκκωφαντική απουσία της διαβούλευσης. Χωρίς να έχει ο κόσμος κανένα στοιχείο δημοκρατικής συμμετοχικότητας που να τεκμηριώνει διαφάνεια και πραγματική ακρόαση των αναγκών, των ιδεών και των προκλήσεων.
Αν θες να μιλάς για ενεργειακή επάρκεια, πρέπει καταρχήν να απαλλάξεις τον άνθρωπο από την ανάγκη αυτοκινήτου, την ώρα που χρειάζεται να μετακινηθεί από και προς στο αστικό κέντρο ή μεταξύ των συνοικιών. Για αυτό η ατζέντα πρέπει να σκεφτεί να καταγράψει πρώτα, συνολική λειτουργική ακεραιότητα. Τα ακανόνιστα, αποσπασματικά και ασυνεχή έργα είναι εχθρικοί παροδικοί “σύμμαχοι”. Και δεν έχουν πολύ ουσιαστικά οφέλη. Είναι έργα μόνο για να δημιουργούνται δελτία τύπου.
Η γειτονιά ξαναλέω, δεν εμπλουτίζεται με μερικά δεντράκια και με κάδους. Η γειτονιά πρέπει να έχει ερευνητική διάθεση ως ζωντανός οργανισμός που ρέει παντού. Μέσω αυτών, ο κόσμος να «συνομιλήσει» με τις επιλογές του. Να έχει διαδρομές προτάσεων. Να δημιουργηθεί σχέση με την πόλη και τη θάλασσα. Να δημιουργηθεί πράσινος κρίκος μεταξύ συνοικιών. Να δημιουργεί το μεγάλο πλάνο διόδους ποιοτικής μετακίνησης προς την εργασία. Να μην αποκόπτονται οι άνθρωποι από τις γειτονιές, αλλά να ενθαρρύνουν τη σύνδεση και τη συνεκτικότητα με το υπόλοιπο περιβάλλον της πόλης.
Αυτά θα πουν περιβαλλοντική συνολική αναγέννηση. Η εξυγίανση των μετακινήσεων, η ποδηλατόβολτα, η πρόσβαση για αντιμετώπιση έκτακτων συμβάντων, η αειφορία. Οι πράσινες κυκλοφοριακές ροές που δημιουργούν γειτνιάσεις και συνεκτικότητα με όλη την πόλη κι όλες τις γειτονιές είναι το σοφότερο σενάριο. Για αυτό δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε μόνο αυτοτελή έργα σπασμωδικών πολιτικών βασισμένων σε “επιληπτικές” αποφάσεις που αφήνουν πολλά θέματα πίσω.
Και δεν πρέπει να αγνοεί κανείς ότι τα έργα που γίνονται ως αυτοτελή και δεν περιλαμβάνονται σε ένα ολοκληρωμένο πλάνο, έχουν τον κίνδυνο της εγκατάλειψης. Σε λίγα χρόνια να μένουν ασυντήρητα, αχρησιμοποίητα, σε φθορά και βανδαλισμούς. Γιατί δεν θα έχουν κι ολοκληρωμένο πλάνο χρήσης, περιποίησης, συντήρησης, αναβάθμισης όποτε χρειαστεί. Ξεχνιούνται, εγκαταλείπονται, ο κόσμος δεν τα αγκαλιάζει ποτέ.
Η κοινωνία πρέπει να συνδέεται και να προσφέρεται από και προς τις γειτονιές, περιβαλλοντικά, οικολογικά, ανθρώπινα, αλληλέγγυα, δημοκρατικά, διαχυτικά, εφικτά, διαχέοντας από εκεί και για εκεί, τις πράσινες ζώνες που θα το πραγματοποιήσουν. Έτσι δημιουργείς ηπιότερη αυτοκινητιστική κυκλοφορία και περισσότερη ανθρώπινη και εξυγιαντική κυκλοφορία.
Η πόλη δεν χρειάζεται άλλες καμπυλότητες και μικρόκοσμους ξεκομμένους και γκετοποιημένους σε μια επίπλαστη αυτάρκεια. Εκείνο που χρειάζεται είναι πράσινη διάχυση προς όφελος ολόκληρου του αστικού περιβάλλοντος. Δεν πρέπει να μιλούμε για μερικές περιοχές, αλλά όλες μαζί και την κάθε μια ξεχωριστά. Δεν θέλουμε περιοχές που προαστικοποιούνται αλλά που έχουν τη δυνατότητα να ελαστικοποιούνται όπου θέλουν με ευκολία και σε σωστές θερμοκρασίες. Να εξυπηρετούνται και να εξυπηρετούν. Μόνο έτσι αναβιώνουν.
Παρά να μιλάμε για εσώκλειστες πράσινες περιοχές με αγοραφοβικό χαρακτήρα, θα ήταν καλύτερα να μιλήσουμε και να σχεδιάσουμε γειτονιές που θα μετακινούν(ται) από και προς. Να γίνουν πράσινοι (δια)δρόμοι που αναβιώνουν τη διάδραση, τη σύνδεση και που αποτρέπουν την εγκατάλειψη. Να μη δημιουργούμε μονοσήμαντες εσωτερικευμένες «πράσινες» κατοικημένες περιοχές, αλλά απενοχοποιημένα προς το περιβάλον, ελεύθερα δίκτυα πάνω σε σχεδιασμούς πρόβλεψης, πάνω σε πολυσήμαντους πράσινους προσανατολισμούς, με πολλαπλάσια μεγέθη ωφέλειας.
Για κάτι τέτοιο, οι πράσινες λοιπόν διαδρομές, χρειάζονται δέσμευση από εκτάσεις δρόμων τους, για μικρότερης κλίμακας κυκλοφοριακές υποδομές αυτοκινήτων και να μπορούν να δημιουργούν πιο ολιστικά ελεύθερους δημόσιους δεντροφυτεμένους ή πράσινους χώρους διαδρομών για περιβαλλοντικότερους τρόπους μετακίνησης και βιώματος. Και αυτό είναι ποιότητα ζωής.
Αυτό είναι η αναγκαία συνθήκη για το βιώσιμο μέλλον της Λεμεσού και των συνοικιών. Τα πράσινα εναλλακτικά δίκτυα που συμπλεγματοποιούν όλες τις συνοικίες με όλη την πόλη. Για να μην δημιουργούμε προσωρινή και αποκομμένη από το σύνολο της πόλης ευημερία, χωρίς ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο, αλλά ουσιαστική ποιότητα ζωής. Με όρους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, οικονομικούς, υγειονομικούς. Καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα προτεραιοτήτων. Γιατί τα αποσπασματικά έργα δεν έχουν ευρύτητα, Να μην υλοποιηθούν άλλες νευρικές ακανόνιστες ιδέες από τις οποίες έλειψε η διαβούλευση και η γενναία φιλοδοξία. Ιδέες που είναι μεν συμπαθητικές, χαριτωμένες και θετικές αλλά όχι πολύπλευρες και σοβαρά σχεδιασμένες. Ούτε έχουν ουσιαστικές και μεγάλες αλλαγές στην ποιότητα ζωής μας.
Όταν μιλάμε για σχεδιασμό πόλης, ειδικά αν μιλάμε για μια πόλη σαν τη Λεμεσό, πρέπει η προσδόκιμη προοτπική να έχει σοβαρή πρόταση και υψηλότερης ποιότητας έργα που θα επιδρούν παντού και σε όλους. Αυτές πρέπει να είναι οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές προσδοκίες μας. Πιο μεγάλες από τις μικρές αλλά ξεκομμένες «πράσινες γειτονιές».
Να είναι πράσινες διαδρομές από και προς αυτές.
