Πρώτη, με έτοιμες απαντήσεις, αβίαστες και αποφασιστικές, απάντησε τη συνέντευξη για τις γυναίκες εντός της κυπριακής πραγματικότητας, η Φρύνη Ονουφρίου Χριστοδούλου, εκπροσωπώντας τη Γυναικεία Κίνηση Οικολόγων.
Πιστεύετε πως η ισότητα φύλων υπάρχει στην πολιτική την δεδομένη στιγμή;
Δυστυχώς όχι. Όπως δεν υπάρχει ισότητα των φύλων στους περισσότερους τομείς, στην πολιτική είμαστε ακόμα πιο πίσω. Ειδικά οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές ήταν ένα μεγάλο πισωγύρισμα σε σχέση με την ίση εκπροσώπηση των δυο φύλων. Εκεί που λογικά θα περιμέναμε να δούμε περισσότερες γυναίκες στη βουλή, ξαφνικά είδαμε να λιγοστεύουν επικίνδυνα. Βεβαίως, απογοητευτική είναι και η εικόνα που παρουσιάζεται στο Υπουργικό Συμβούλιο. Η γυναικεία παρουσία στα κέντρα λήψεως αποφάσεων είναι ελάχιστη, με αποτέλεσμα να υποεκπροσωπείται το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού.
“‘Εχει ξεκινήσει ο διάλογος για καταστατική αλλαγή του Κινήματος Οικολόγων,
ώστε να υπάρχουν δυο συμπρόεδροι στο Κίνημα, ένας άντρας και μια γυναίκα”
Θεωρείτε σωστή την ταύτιση της γυναίκας με το «σπίτι»; Ως κόμματα και ως φορείς άσκησης πολιτικής τι κάνετε;
Θεωρώ σωστή την ταύτιση της γυναίκας με το σπίτι όπως θεωρώ σωστή και την ταύτιση του άντρα με το σπίτι. Ως πολίτες, άντρες και γυναίκες, είμαστε εργαζόμενοι, φοιτητές, γονείς, σύζυγοι, γενικά έχουμε πολλούς ρόλους. Η ζωή δεν γίνεται ευκολότερη. Όσο πρέπει να δώσουμε σημασία στη δουλειά, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να δώσουμε σημασία στο σπίτι. Ό,τι κι αν σημαίνει το σπίτι για τον καθένα.
H συμφιλίωση της οικογενειακής με την επαγγελματική ζωή θα έπρεπε να είναι ψηλά στην πολιτική ατζέντα. Ως κοινοβουλευτικό κόμμα έχουμε θέσει ως στόχο την ενίσχυση της γυναίκας, κυρίως διότι επιφορτώνεται με πολλαπλούς ρόλους και έγνοιες, τη στιγμή που υπάρχουν πρακτικές και παραδείγματα που έχουν δοκιμαστεί και πετύχει. Με την παρουσία μας στη Βουλή των Αντιπροσώπων, έχουμε συμβάλει με προτάσεις και πολιτικές που θεωρούμε ότι συμβάλλουν προς την εξισορρόπηση των ρόλων που καλείται να επιτελέσει μια γυναίκα. Επιπλέον, έχει ξεκινήσει ο διάλογος για καταστατική αλλαγή του Κινήματος Οικολόγων, ώστε να υπάρχουν δυο συμπρόεδροι στο Κίνημα, ένας άντρας και μια γυναίκα. Αυτό είναι ένα μοντέλο που ακολουθούν οι Ευρωπαίοι Πράσινοι και θεωρούμε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
“Τα ίδια τους τα κόμματα δεν τις προωθούν και δεν τις εμπιστεύονται”
Όταν στα ίδια τα κόμματα βλέπουμε ανεπαρκή εκπροσώπηση είτε στα ψηφοδέλτια είτε στις συμμετοχές στα media είτε στις ψηλές θέσεις της ιεραρχίας του κόμματος δεν θεωρείτε πως δουλεύετε ως αντιπαράδειγμα;
Είναι γεγονός πως την μεγαλύτερη ευθύνη για την ίση εκπροσώπηση των γυναικών, την φέρουν τα ίδια τα κόμματα. Στα θέματα που αποκαλούνται «σκληρής πολιτικής», παρατηρείται μια δυστοκία από μέρους των κομμάτων να δώσουν χώρο σε γυναίκες, ενώ στα ψηφοδέλτια σε κάθε εκλογική αναμέτρηση η κατάσταση είναι εξίσου απογοητευτική. Ακόμα και στο ανώτατο αξίωμα της Προεδρίας της Δημοκρατίας, διαφαίνεται η αδυναμία των κομμάτων να προωθήσουν γυναίκες υποψήφιες. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια αλυσίδα επιπτώσεων, όπως την εξασθένιση του ενδιαφέροντος των ιδίων των γυναικών να εμπλακούν με τα κοινά, την έλλειψη εμπιστοσύνης στις γυναίκες (εφόσον τα ίδια τους τα κόμματα δεν τις προωθούν και δεν τις εμπιστεύονται) και τέλος την απουσία των γυναικών από τα κέντρα λήψεως αποφάσεων.
Την δεδομένη στιγμή βλέπουμε να άνοιξε το θέμα των ταυτοτήτων, σχετικά με τα ονόματα γονέων ποια η θέση σας ως γυναίκεια οργάνωση;
Δεν μπορώ να καταλάβω την τόση αντίδραση. Ίσως απλά θα μπορούσε να γίνει και προαιρετικό. Αν κάποιος επιμένει να έχει ονόματα γονέων να μπορεί να τα έχει.
“Μια γυναίκα για να καταφέρει να κερδίσει μια θέση θα πρέπει να δουλεύει σαν δέκα άντρες”
Ποσόστωση: Είναι μια μέθοδος που κάποιοι υποστηρίζουν πως ενέχει διάκριση, κάποιοι ως καλή ενδιάμεση πρακτική μέχρι η ίση εκπροσώπηση των φύλων να μας γίνει κουλτούρα και συνείδηση, και κάποιοι ως καλή μόνιμη πολιτική που πρέπει να εφαρμόζεται. Ποια η δική σας θέση;
Όταν πρωτάκουσα την λέξη ποσόστωση ήμουν κάθετα αντίθετη. Ίσως απλά να ήμουν ρομαντική και να ήθελα να δω τα «ικανά άτομα να παίρνουν τις θέσεις που τους αξίζουν» ασχέτως φύλου. Δυστυχώς όμως, όπως βλέπουμε, μια γυναίκα για να καταφέρει να κερδίσει μια θέση θα πρέπει να δουλεύει σαν δέκα άντρες. Αυτή τη στιγμή υποστηρίζω ότι πρέπει να εφαρμοστεί η ποσόστωση μέχρι να κατανοήσουμε σαν κύπριοι, ότι μια γυναίκα και ικανή είναι και ίσως φέρει και την αλλαγή για την οποία όλοι μιλούμε. Όταν πλέον θα είμαστε έτοιμοι τότε θα μπορεί η ποσόστωση να μην χρειάζεται.
“Είμαστε υπέρ του μητρικού θηλασμού, ο οποίος συνήθως διαρκεί τουλάχιστον μέχρι τον έκτο μήνα ζωής του βρέφους. Αυτό θα έπρεπε να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη στον υπολογισμό της άδειας μητρότητας”
Η άδεια της μητρότητας κυμαίνεται στους 4 μήνες, θεωρείτε επαρκή αυτή την άδεια;
Αν ρωτήσετε οποιαδήποτε μητέρα, ποτέ δεν θα είναι έτοιμη να αποχωρηστεί το νεογέννητο παιδί της, ειδικά όταν γνωρίζει πως οι συνθήκες κατά την απουσία της δεν θα είναι ακριβώς οι ίδιες. Εκτός από μεγαλύτερης διάρκειας άδεια μητρότητας, ωφείλουμε σαν κράτος να παρέχουμε μεγαλύτερες διευκολύνσεις ως προς τις υπηρεσίες φροντίδας βρεφών. Οι πρώτοι μήνες ζωής ενός νεογέννητου είναι πολύ σημαντικοί για ολόκληρη την οικογένεια. Για αυτό και έχουμε ταχθεί υπέρ της άδειας πατρότητας που θεωρώ ότι θα έπρεπε να είναι ισάξια με την άδεια μητρότητας. Και οι δυο γονείς έχουν το δικαίωμα – και πολλές φορές την ανάγκη – να μοιραστούν αυτές τις πρώτες στιγμές ζωής με το παιδί τους. Επιπλέον, ως Γυναικεία Κίνηση Οικολόγων είμαστε υπέρ του μητρικού θηλασμού, ο οποίος συνήθως διαρκεί τουλάχιστον μέχρι τον έκτο μήνα ζωής του βρέφους. Αυτό θα έπρεπε να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη στον υπολογισμό της άδειας μητρότητας
Άδεια πατρότητας: Οι 2 εβδομάδες δεν μειώνουν τον ρόλο του άνδρα στην οικογένεια;
Όπως έχω προαναφέρει, ο πατέρας έχει το δικαίωμα, και την ανάγκη πολλές φορές, να βρίσκεται στα πρώτα στάδια της ζωής του εξίσου με την μητέρα. Επιπλέον, για την προώθηση της ισότητας στο χώρο εργασίας, είναι σημαντικό να υπάρχει ο ίδιος χρόνος άδειας μητρότητας και πατρότητας. Συγκεκριμένα, τον χρόνο που η γυναίκα αφιερώνεται στην μητρική άδεια, ο άντρας έχει την ευκαιρία επαγγελματικής ανέλιξης και εμπειρίας, αλλά και προαγωγής. Μπορεί να αποδεχθεί προτάσεις, να διεκπεραιώσει καινούρια έργα κλπ, ενώ η γυναίκα βρίσκεται στο σπίτι με το παιδί της. Για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα αυτό, στην Ισλανδία έχει ψηφιστεί η υποχρεωτική άδεια πατρότητας, γεγονός που έχει εκ του αποτελέσματος ενισχύσει τον θεσμό της οικογένειας και μειώσει την ανισότητα μισθών. Αυτή την πολιτική εισήγηση έχει και η Γυναικεία Κίνηση Οικολόγων.
“Πως να έρθει ισότητα; Χρειάζεται πολιτική βούληση από μια κατά κύριο λόγο ανδροκρατούμενη πολιτική ηγεσία,
που μάλλον έχει άλλες προτεραιότητες”
Συμφιλίωση οικογενειακής ζωής: Η γυναίκα καλείται να εξαντλεί εαυτόν στις τρεις βάρδιες. Ποιες πολιτικές μπορούν να δουλέψουν πραγματικά για την συμφιλίωση οικογενειακής ζωής και εργασίας όταν κράτος και τοπικές αρχές δεν έχουν δομές φύλαξης παιδιών και όταν φτάσει η στιγμή κάποιος από τους δύο γονείς να πρέπει να υποχωρήσει στην καριέρα του και αυτή να είναι συνήθως η γυναίκα;
Καταρχήν, χρειάζονται δομές για τη φροντίδα και την ψυχαγωγία των παιδιών, ώστε η μητέρα να μπορεί να δουλέψει χωρίς περιορισμούς. Επίσης, ο θεσμός του ολοήμερου σχολείου πρέπει να διευρυνθεί και να ενισχυθεί. Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ, πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα χρειάζεται ριζική αλλαγή, που να ματαιώνει την ανάγκη των απογευματινών φροντιστηρίων. Τα απογεύματα οι μητέρες δυστυχώς καταλήγουν να είναι ένα μπαλάκι πινγκ-πονγκ στους δρόμους και χάνουν τη ζωή τους μέσα στο κυκλοφοριακό κομφούζιο και το στρες. Χρειαζόμαστε ακόμα, χώρους αξιοπρεπούς φιλοξενίας των ατόμων τρίτης ηλικίας που συνήθως αναλαμβάνουν οι γυναίκες να φροντίζουν, ευκαιρίες τηλεργασίας και πολλά άλλα. Για να γίνουν όλα αυτά όμως, χρειάζεται πολιτική βούληση από μια κατά κύριο λόγο ανδροκρατούμενη πολιτική ηγεσία, που μάλλον έχει άλλες προτεραιότητες.
Έμφυλη βία: Η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης έχει τελικά εφαρμοστεί μόνο για τους τύπους; Γιατί κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τις επιφυλάξεις μερικών εκ των άρθρων της που θέσαμε ως κράτος για να μην τις υιοθετήσουμε.
Η κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης είναι μια επιτυχία στον τομέα της αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών. Ήδη μετά από την επικύρωση από την Κυπριακή Δημοκρατία, έχουν ψηφιστεί σειρά νομοθεσιών που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Η Γυναικεία Κίνηση Οικολόγων συμμετείχε ενεργά και με συγκεκριμένες προτάσεις ώστε οι σχετικές νομοθεσίες να εμπεριέχουν τις κατάλληλες πρόνοιες. Η δράση μας όμως δεν σταματά εκεί, διότι θεωρούμε πολύ σημαντικό να γίνουν γνωστές αυτές οι νομοθεσίες (βλ. νομοθεσία για την παρενοχλητική παρακολούθηση, για την βία κατά των γυναικών, τον σεξισμό κλπ), ώστε να γνωρίζουν τα θύματα τα δικαιώματά τους, αλλά ακόμα πιο σημαντική είναι η παρακολούθηση και η εφαρμογή των νόμων. Διότι δυστυχώς παρατηρούμε ότι μπορεί η νομολογία μας να είναι πλούσια, ωστόσο η υστερούμε ως δημοκρατία στην εφαρμογή.
Σε σχέση με τις επιφυλάξεις που έχει θέσει η Κυπριακή Δημοκρατία και που αφορούν την κρατική αποζημίωση των θυμάτων και το καθεστώς διαμονής των θυμάτων, ως Γυναικεία Κίνηση Οικολόγων, τασσόμαστε εναντίον και το έχουμε δηλώσει επανειλημμένως. Είναι αντιφατικό και παράδοξο ένα κράτος να δηλώνει πως θέτει ως στόχο την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, αλλά παράλληλα να βάζει επιφυλάξεις και να κάνει εκπτώσεις στην στήριξη των θυμάτων
“Είναι αδιανόητο να συζητάμε ακόμα και σήμερα για την ικανότητα και των δυο φύλων να προσφέρουν στα κοινά και να συμβάλουν στην δημοκρατία, όπως αδιανόητο είναι να έχουμε δημοκρατία με την απουσία της γυναίκας”
Γυναίκες μονογονείς: Το δικαστικό σύστημα αφήνει τις γυναίκες σε χρονοβόρες και πανάκριβες διαδικασίες που πολλές εγκαταλείπουν με αποτέλεσμα να μένουν απροστάτευτες, ακόμα και νομικά, άρα και επιδοματικά ανοχύρωτες. Πρέπει να ξηλώσουμε το οικογενειακό δίκαιο και να το κάνουμε από την αρχή; Γιατί φαίνεται πως η σχετικά πρόσφατη αναθεώρηση του εξακολουθεί να μην έχει λύσει κανένα από τα πιο πάνω προβλήματα.
Δυστυχώς όπως φαίνεται γενικά ό,τι έχει να κάνει με το δίκαιο αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα. Χρονοβόρες διαδικασίες που στο τέλος απονθαρρύνουν τους πολίτες από το να διεκδικήσουν αυτό που δικαιούνται. Είναι όμως άδικο, στην περίπτωση των γυναικών μονογονιών να μην γίνεται προσπάθεια για άμεση επίλυση, διότι το πρόβλημα δεν έχει να κάνει απλά με την γυναίκα, αλλά με την γυναίκα και τα παιδιά. Τα παιδιά είναι το μέλλον του τόπου μας και είναι αδιανόητο να πρέπει να αντιμετωπίζουν τα οποιαδήποτε προβλήματα λόγω καθυστέρησης του οποιουδήποτε συστήματος.
Εάν υπήρχε μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών στην πολιτική της Κύπρου θεωρείται πως θα ήταν διαφορετική η διαχείριση της χώρας;
Η ισότητα μεταξύ των φύλων είναι ένα θέμα, η διαφορετικότητα είναι άλλο. Μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της γυναίκας είναι η ευαισθησία της, η οποία την βοηθά πιστεύω να κατανοεί περισσότερο τα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία. Ναι πιστευω πως τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά. Το μοντέλο «άντρες στην εξουσία» έχει δοκιμαστεί και έχει αποτύχει. Χρειάζεται εξισορρόπηση και η παρουσία και των δυο φύλων στα κέντρα λήψεως αποφάσεων. Είναι αδιανόητο να συζητάμε ακόμα και σήμερα για την ικανότητα και των δυο φύλων να προσφέρουν στα κοινά και να συμβάλουν στην δημοκρατία, όπως αδιανόητο είναι να έχουμε δημοκρατία με την απουσία της γυναίκας.
