Συνέντευξη στον Χρήστο Χαραλάμπους
Συσσωρευμένες περιβαλλοντικές προκλήσεις τίθενται ενώπιο του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού Αμαθούντας, εξ’ αιτίας της μεγάλης κλίμακας οικιστικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της Λεμεσού, η οποία αναπόφευκτα προκαλεί ένα ευρύ φάσμα πιέσεων, σοβαρών απειλών και επιπτώσεων στο φυσικό περιβάλλον.
Αυτά τα νέα δεδομένα της Λεμεσού και οι προκλήσεις που αναφύονται σε σχέση και με την αναπτυξιακή δράση του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λεμεσού Αμαθούντας, τέθηκαν στο επίκεντρο συνάντησης που είχε η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Κλέλια Βασιλείου, με τον Γενικό Διευθυντή του ΣΑΛΑ, Γιάννη Τσουλλόφτα και άλλα στελέχη του Συμβουλίου.
Μέσα από αυτή την συνάντηση αναδείχθηκε η μεγάλη σημασία που προσδίδει το ΣΑΛΑ σε θέματα περιβάλλοντος και διαπιστώθηκε ότι υπάρχει κοινή προσέγγιση εκ μέρους των δύο φορέων, στην διαχείριση σημαντικών περιβαλλοντικών θεμάτων, με την δέσμευση να συνεχίσουν και να ενδυναμώσουν την συνεργασία τους, με την ανάληψη κοινών δράσεων με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους.
Μιλώντας στο Limassol today ο Γιάννης Τσουλλόφτας, με αφορμή και την συνάντηση με την Επίτροπο Περιβάλλοντος, επισημαίνει ότι το ΣΑΛΑ είναι ο κατ’ εξοχήν περιβαλλοντικός όσο και αναπτυξιακός οργανισμός στην πόλη και επαρχία της Λεμεσού, τονίζοντας ότι «για το ΣΑΛΑ, ανάπτυξη δεν σημαίνει πάντοτε ανάπτυξη με πρώτη ύλη το μπετόν αλλά πρωτίστως μια ανθρωποκεντρική και περιβαλλοντοκεντρική ανάπτυξη».
Στα πλαίσια εφαρμογής αυτής της φιλοσοφίας του, το Συμβούλιο έχει αναλάβει σωρεία δράσεων με στόχο την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Λεμεσού, ιδιαίτερα σε σχέση με ότι αφορά το νερό, δηλαδή την θάλασσα, τις λίμνες και τα υπόγεια υδροφόρα στρώματα.
Αειφόρος διαχείριση των ομβρύων
Το ΣΑΛΑ, όπως αναφέρει ο κ. Τσουλλόφτας, εντόπισε την ανάγκη να προσαρμοστεί το δίκτυο συλλογής ομβρίων στα νέα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, με τα οποία τεράστιες ποσότητες βρόχινου νερού κατακλύζουν τις πόλεις σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Έτσι πρωτοστάτησε στην δημιουργία των Αειφόρων Συστημάτων Διαχείρισης Ομβρίων, στη βάση των οποίων ανέπτυξε τους σχεδιασμούς και την πολιτική του.
Σε τι συνίσταται αυτή η αειφόρα διαχείριση;
«Τα Αειφόρα Συστήματα Διαχείρισης Ομβρίων, περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:
-την κατασκευή λιμνών κατακράτησης ομβρίων
-την αποφυγή στεγανοποίησης ανοικτών χώρων
-την κατασκευή, όπου είναι δυνατό, χωμάτινων αυλακιών αντί πλαστικών σωληνώσεων
-την κατασκευή απορροφητικών λάκκων ομβρίων υδάτων σε δημόσιους δρόμους και άλλους χώρους.
Σε σχέση με τις λίμνες κατακράτησης το ΣΑΛΑ έχει ήδη κατασκευάσει και λειτουργεί μια λίμνη κατακράτησης ομβρίων στο Δήμο Κάτω Πολεμιδιών και σχεδιάζει ακόμη μια στον Δήμο Αγίου Αθανασίου, οι οποίες συγκρατούν τις μεγάλες ποσότητες βρόχινου νερού που προέρχονται από τις εντονότατες νεροποντές και αφήνουν σταδιακά το νερό να εκτονώνεται προς τα ρέματα, έτσι ώστε να μη χρειάζεται η κατασκευή τεράστιων δικτύων ομβρίων.
Στα πρανή της η λίμνη στα Κάτω Πολεμίδια είναι φυτεμένη με γρασίδι και περιμετρικά έχουν φυτευθεί ενδημικά φυτά και δέντρα ενώ ο πυθμένας είναι χωμάτινος ώστε το νερό που διηθείται να φιλτράρεται στο υπέδαφος και να αποδομούνται οι ρύποι που περιέχει».
Πέραν του αντιπλημμυρικού χαρακτήρα τους, πως αυτά τα έργα συμβάλλουν στην διατήρηση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος;
«Εκτός από την επιβράδυνση της ροής, την ελαχιστοποίηση του κίνδυνου πλημμυρών και την βελτίωση της ποιότητας του νερού που εισέρχεται στον υδροφορέα, η λίμνη ενισχύει την βιοποικιλότητα καθώς λειτουργεί και ως βιότοπος για διάφορα πουλιά, έντομα και ερπετά.
Στη λίμνη στον Άγιο Αθανάσιο, το ΣΑΛΑ προτίθεται να αναθέσει σε αρχιτέκτονες την τοπιοτέχνηση της λίμνης, με τη δημιουργία χώρων πρασίνου και περιμετρικού πεζόδρομου με γενική αναβάθμιση και εξωραϊσμό της περιοχής.
Το Συμβούλιο, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής και κοινωνικής του πολιτικής, προέβη, σε συνεργασία με την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, στην τοποθέτηση φωλιών για ανθρωποπούλια στο χώρο περιμετρικά της λίμνης στα Κάτω Πολεμίδια.
Η δράση αυτή εντάσσεται στο πιλοτικό πρόγραμμα για δημιουργία ενός εκτενούς δικτύου φωλιών ανθρωποπουλιών, με σκοπό την αύξηση του πληθυσμού τους και την βιολογική καταπολέμηση των τρωκτικών και συνδράμει την πολιτική της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας, για εγκατάσταση φωλιών ανθρωποπουλιών σε γεωργικές και κτηνοτροφικές κυρίως περιοχές.
Το ΣΑΛΑ προχώρησε όμως και στην δεντροφύτευση χώρων των αντλιοστασίων με ενδημικά φυτά και δέντρα με στόχο την αισθητική βελτίωση τους, την συνεισφορά στην ενίσχυση του αστικού πρασίνου και την καταπολέμηση του φαινομένου της θερμικής νησίδας.
Πέραν τούτων, να σημειωθεί ότι ο ΣΑΛΑ έχει εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά συστήματα στα δύο του Εργοστάσια και η παραγωγή ηλεκτρισμού αξιοποιείται για τις ανάγκες των εργοστασίων».
Έργα προστασίας του υδροβιότοπου Ζακακίου
Για μια σειρά από λόγους, ο υδροβιότοπος Ζακακίου (Λίμνη Μακριά) δέχεται τα τελευταία χρόνια μεγάλο περιβαλλοντικό φορτίο. Με τι έργα και δράσεις το ΣΑΛΑ στοχεύει στην προστασία αυτής της ευάλωτης περιοχής;
«Η Λίμνη Μακριά ή Υδροβιότοπος Ζακακίου, που βρίσκεται δίπλα από την Αλυκή Ακρωτηρίου, ανέκαθεν λάμβανε τα όμβρια νερά που έρεαν επιφανειακά από τις παραδοσιακά γεωργικές περιοχές στα βόρεια της. Με την εισροή νερού στη λίμνη διατηρούνταν το φυσικό υδατικό ισοζύγιο, τόσο της Λίμνης όσο και της Αλυκής Ακρωτηρίου.
Μετά από την μεγάλη ανάπτυξη της πόλης και την μετατροπή πολλών περιοχών περιμετρικά της λίμνης από γεωργικές σε αστικές, κατασκευάστηκαν δίκτυα ομβρίων, τα οποία κατευθύνουν το βρόχινο νερό μέσω αγωγών στη φυσική Λίμνη Μακριά, για να εξακολουθήσει να διατηρείται το φυσικό υδατικό ισοζύγιο της.
Για την προστασία της Λίμνης και με στόχο την αποτροπή της εισόδου λάσπης και άλλων φερτών υλικών στο εσωτερικό της, το ΣΑΛΑ κατασκεύασε την δεξαμενή κατακάθισης της λάσπης, που βρίσκεται ανατολικά της Λίμνης, έτσι ώστε να αφήνεται μόνο καθαρό νερό να εισέρχεται σε αυτή.
Επίσης το ΣΑΛΑ μέσα στα πλαίσια της διαφύλαξης και προστασίας της Λίμνης, προβαίνει κάθε χρόνο σε καθαρισμό της από τα καλάμια, έτσι ώστε να δημιουργείται ζωτικός χώρος για την επώαση των αποδημητικών πουλιών που φωλιάζουν εκεί κάθε χρόνο.
Ο καθαρισμός γίνεται με χειρωνακτικά μέσα, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οποιεσδήποτε ζημιές ή παρενέργειες στον υδροβιότοπο, στην περιοχή μπροστά από το παρατηρητήριο πτηνών. Στόχος της εργασίας είναι η μεγιστοποίηση του χώρου προσγείωσης των πτηνών καθώς και του οπτικού πεδίου για τους παρατηρητές πτηνών, το οποίο ήταν φραγμένο από την ύπαρξη καλαμιών στη λίμνη».
Μελέτη επιπτώσεων για την θάλασσα
Πως το ΣΑΛΑ αντιμετωπίζει τους κινδύνους από την εισροή ομβρύων στην θάλασσα;
«Στα πλαίσια της διαφύλαξης της θάλασσας της Λεμεσού το ΣΑΛΑ ανέθεσε σε εξειδικευμένο μελετητικό οίκο όπως διερευνήσει, εκτιμήσει και αποτιμήσει τις πιθανές επιπτώσεις και κινδύνους από την εισροή και διασπορά των όμβριων υδάτων στη θάλασσα της αστικής περιοχής της Λεμεσού.
Η σύμβαση διήρκησε 24 μήνες (2 χειμερινές περιόδους 2018-2019) με κύριους στόχους, να εξεταστεί η πιθανότητα και ο βαθμός επηρεασμού των ποιοτικών χαρακτηριστικών του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις απορροές αυτές αλλά και την πιθανότητα πρόκλησης επιπτώσεων ή κινδύνων στα θαλάσσια ύδατα αλλά και να υπάρξει υπολογισμός για δύο συγκεκριμένες μέρες της συνολικής ροής όμβριων υδάτων που καταλήγουν στη θάλασσα κατά μήκος της ακτής της Λεμεσού, εντός των ορίων του ΣΑΛΑ.
Με την περάτωση της σύμβασης προέκυψαν αρκετά συμπεράσματα, όπως:
Η έντονη βροχόπτωση αυξάνει τον όγκο νερού που ρέει στη θάλασσα από τα ποτάμια και τις εξόδους του δικτύου όμβριων. Σημαντικό φορτίο αστικής ρύπανσης καταλήγει τόσο στα ποτάμια όσο και στα παράκτια ύδατα της Λεμεσού.
Οι συγκεντρώσεις των ρύπων, στα πλείστα σημεία που πραγματοποιήθηκαν οι δειγματοληψίες εξασθενούσαν σημαντικά μετά τις 48 ώρες.
Ο όγκος βροχής που καταλήγει στη θάλασσα παρατηρήθηκε ότι στις περιπτώσεις όπου οι βροχοπτώσεις είναι έντονες και έλαβαν χώρα εντός του αστικού ιστού, τότε το μεγαλύτερο ποσοστό (62%) διακινήθηκε μέσω του δικτύου όμβριων. Σε περιπτώσεις όπου οι βροχοπτώσεις ήταν μικρότερες εντός του αστικού ιστού και μεγαλύτερες στους ορεινούς όγκους, τότε το μεγαλύτερο ποσοστό της εξερχόμενης ποσότητας προς το παραλιακό μέτωπο (95%) προήλθε από τους ποταμούς.
Η πιο πάνω σύμβαση έθεσε τις βάσεις για την εκτίμηση και αποτίμηση των πιθανών επιπτώσεων και κινδύνων από την εισροή και διασπορά των όμβριων υδάτων στη θάλασσα. Για πιο ολοκληρωμένη εικόνα των επιπτώσεων εισροής όμβριων υδάτων και γκρίζων νερών χρειάζεται μια συστηματική παρακολούθηση και ανάλυση των ποτάμιων και παράκτιων υδάτων σε συνδυασμό με όλες τις εγκαταστάσεις του συστήματος αποχέτευσης λυμάτων.
Παραγωγή προϊόντων από τα απόβλητα
Γίνονται κάποιες δράσεις για αξιοποίηση των αποβλήτων του ΣΑΛΑ;
«Στα Εργοστάσια Επεξεργασίας Λυμάτων παράγεται βιοαέριο το οποίο χρησιμοποιείται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία καλύπτει το 40% των αναγκών των εργοστασίων σε ηλεκτρική ενέργεια.
Επίσης παράγεται βιολάσπη, η οποία είναι κατάλληλη ως εδαφοβελτιωτικό για την γεωργία. Ιδιαίτερα μετά τη ραγδαία αύξηση της τιμής των λιμασμάτων στη διεθνή αγορά, η βιολάσπη που παράγει το ΣΑΛΑ είναι περιζήτητη ανάμεσα στους γεωργούς μας.
Στα Εργοστάσια του ΣΑΛΑ παράγεται εξάλλου και άριστης ποιότητας τριτοβάθμια επεξεργασμένου νερού το οποίο χρησιμοποιείται στην γεωργία, στην βιομηχανία, στο πότισμα κήπων, γηπέδων και χώρων πρασίνου. Το τριτοβάθμια επεξεργασμένο νερό συμβάλλει ουσιωδώς στο υδατικό ισοζύγιο της χώρας μας και η σημασία του είναι ιδιαίτερα σημαντική σε περιόδους ξηρασίας».
Διαδικτυακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Κινδύνων
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το ΣΑΛΑ συμμετείχε στο έργο «Διαδικτυακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Κινδύνων – Πλημμύρες» ERMIS – F στα πλαίσια του Προγράμματος Συνεργασίας Interreg V–A Ελλάδα – Κύπρος 2014 – 2020.
Το ERMIS – F, όπως εξηγεί ο κ. Τσουλλόφτας, ανέπτυξε στις τρεις περιφέρειες εφαρμογής του σε Κύπρο, Κρήτη και Βόρειο Αιγαίο, ένα σύστημα πληροφόρησης, προφύλαξης, πρόβλεψης και διαχείρισης κινδύνων φυσικών καταστροφών με εστίαση τις πλημμύρες, αξιοποιώντας διαθέσιμες ψηφιακές, χαρτογραφικές πληροφορίες και με τη βοήθεια σύγχρονων υπολογιστικών εργαλείων και μοντέλων μετάτρεψε τη θεωρητική δυνατότητα για τους ειδικούς σε πρακτική δημόσια υπηρεσία για όλους, ελεύθερα προσβάσιμη.
Πως προέκυψε η εμπλοκή του ΣΑΛΑ στο έργο για προστασία από περιβαλλοντικούς κινδύνους;
«Στα πλαίσια του προγράμματος, το ΣΑΛΑ εγκατέστησε δέκα βροχομετρικούς σταθμούς σε διάφορα σημεία της Λεμεσού τα οποία παρέχουν έγκαιρη προειδοποίηση σε υπηρεσίες και στο ευρύ κοινό σε περιπτώσεις έντονης βροχόπτωσης. Οι σταθμοί αυτοί καταγράφουν το ύψος της βροχόπτωσης που πέφτει ανά λεπτό και τα δεδομένα αποστέλλονται αυτόματα με τηλεμετρική μετάδοση δεδομένων μέσω GPRS κάθε 5 λεπτά.
Η παρατήρηση των δεδομένων και γραφημάτων γίνεται σε πραγματικό χρόνο μέσω διαδικτυακού λογισμικού, το οποίο είναι συμβατό με όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές που διαθέτουν σύνδεση στο διαδίκτυο και υποστηρίζουν πρόγραμμα περιήγησης στο διαδίκτυο. Επιπρόσθετα, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης των εγγεγραμμένων στο σύστημα ατόμων με ειδοποιήσεις sms ή και email.»
