Συνέντευξη στην Ανθή Ερμογένους
Photo Credits © Yvonne Zachariou
Πόσο μεγάλο σου φάνηκε το ταξίδι στο τραγούδι; Εμένα μου φάνηκε λες και άκουγα χθες πρώτη φορά κάποια τραγούδια σου
Εννοείς της πορείας μου;
Ναι, της πορείας σου
Είναι μεγάλο το ταξίδι… είναι μεγάλο, αλλά είναι και σύντομο. Ούτε που κατάλαβα πως πέρασαν τόσα χρόνια στον χώρο. Στο τραγούδι δηλαδή, γιατί ως χώρος αυτός της μουσικής, έχει πάρα πολλά ενδιαφέροντα. Είμαστε μόνιμα σε μια εγρήγορση, είμαστε συνεχώς σε στούντιο, τραγουδάμε στα live, πηγαίνουμε συμμετέχουμε σε άλλους δίσκους, κάνουμε συναυλίες, κάνουμε πρόβες. Δηλαδή έχουμε μια ζωή μέσα σε κίνηση. Αλλά ο πυρήνας ο δικός μου είναι το τραγούδι και αυτό είναι πολύ σημαντικό. Είμαστε πολύ τυχεροί άνθρωποι εμείς που υπηρετούμε τον χώρο του τραγουδιού -και τις τέχνες- πραγματικά πολύ τυχεροί.
Είχα δει πρόσφατα ότι στα τόσα χρόνια πορείας, κρατάς τα σκήπτρα και δεν βγήκες ούτε μήνα από την τριάδα των πιο εμπορικών ερμηνευτριών που έχουν περάσει ποτέ από την Ελληνική μουσική
Α, δεν τα ξέρω αυτά γιατί δεν ψάχνω. Μπορεί…
Να στο πω εγώ, είσαι στις τρείς πιο εμπορικές ερμηνεύτριες της ιστορίας του Ελληνικού τραγουδιού. Είστε η Χαρούλα και εσύ πρώτες και μετά ακολουθεί η Άννα Βίσση
Από τις γυναίκες εννοείς, ε;
Ναι, ναι από τις γυναίκες
Α, δεν τα ξέρω αυτά, ποτέ δεν διεκδίκησαν εμπορικούς τίτλους. Ήρθαν λόγω της αφοσίωσης να επιμένω στο καλό τραγούδι.
Μου έκανε εντύπωση, γιατί συνήθως, το mainstream, η εμπορικότητα αφαιρεί από την ποιότητα, ή τουλάχιστον έτσι τα έχουμε στο μυαλό μας (ότι ο εμπορικός καλλιτέχνης δεν είναι ποιοτικός) παρόλα αυτά εσένα σε τοποθετούν στη πολύ ποιοτική λαϊκή μουσική
Κοίταξε. Είμαι πολύ σταθερή στα πιστεύω μου και στις αγάπες μου τις μουσικές. Αγαπώ πραγματικά το τραγούδι και δεν θέλω να το προδώσω ποτέ. Δεν μου πάει ψυχή δηλαδή να το κάνω, για αυτό και είμαι σταθερά πιστή στο καλό λαϊκό τραγούδι. Αν αυτό λέει κάτι, δεν μπορώ να συμπληρώσω για τον εαυτό μου άλλα πράγματα. Ευχαριστώ που το εκλαμβάνει ο κόσμος ή εσύ που με ρωτάς με αυτό τον τρόπο.
Ήταν όμως ένα αποτέλεσμα που προέκυψε, λόγω καλών συνεργασιών με συντελεστές που επέλεγες; Που έτυχε να βρεθούν στο δρόμο σου; Αποτέλεσμα τύχης; Ή, ήταν αρκετό μόνο το ταλέντο;
Εγώ ήμουνα σταθερά αυτή που είμαι, με τα πιστεύω μου, με τις επιλογές μου, με το “θεϊκό” χάρισμα που έχω γιατί είναι θεϊκά χαρίσματα αυτά που μας δίνονται, όσον αφορά στην τέχνη. Όλοι οι άνθρωποι έχουν κάποια χαρίσματα που αν τα ανακαλύψουν είναι στον -πάρα πολύ- σωστό δρόμο. Εγώ από ένστικτο βρέθηκα σε αυτό τον δρόμο -τον σωστό για εμένα- το τραγούδι. Έτσι λοιπόν, όντας μια, σε παρένθεση το βάζω, καλή τραγουδίστρια, είχα πολύ ωραίες προτάσεις. Οι συνεργασίες έγιναν με προτάσεις, δηλαδή με όλους τους μεγάλους τους καταξιωμένους συναδέλφους μου που βρέθηκα μαζί και συνεργάστηκα, μου πρότειναν, ή πρότεινα και εγώ με τη σειρά μου σε κάποιους άλλους να κάνουμε συνεργασίες.
Έχω κάνει πολύ ωραίες συνεργασίες όπως είναι με τον Νταλάρα, με την Μαρινέλα, με τον Πάριο, έχουμε βρεθεί και με τη Χαρούλα Αλεξίου, αλλά μόνο σε κάποιες κοινές συναυλίες με πολλούς τραγουδιστές, οι δυο μας μόνες δυστυχώς δεν έχουμε βρεθεί ποτέ. Κρίμα γιατί εγώ την αγαπώ πολύ. Κρίμα εννοώ που δεν βρεθήκαμε έτσι, που δεν ενώσαμε τις δυνάμεις μας. Με την Ελένη Βιτάλη για παράδειγμα, έχουμε βρεθεί. Με πάρα πολλούς άλλους σπουδαίους κι ιστορικούς μουσικούς της Ελλάδας έχουμε “βρεθεί”. Με τον Νικολόπουλο. Καταρχάς εγώ ξεκίνησα με τραγούδια του Καλδάρα, ήταν το διαβατήριο μου στο χώρο του τραγουδιού. Τώρα που τα σκέφτομαι και στα καταμετρώ, έχω πολύ ωραίες συνεργασίες και είμαι ευγνώμων για ό,τι έχω κάνει μέχρι τώρα, για ό,τι μου δόθηκε, για ό,τι κέρδισα.
Μουσικά απωθημένα έμειναν; Συνεργασίες που θα ήθελες να κάνεις.
…και με τον Μητροπάνο είχα συνεργαστεί, ξέχασα να το πω αυτό. Αρκετές φορές με τον Δημήτρη Μητροπάνο βρεθήκαμε σε ωραίους χώρους, “παίξαμε” και συμπράτταμε πάντα πολύ ωραία.
Πάντα θέλεις και κάτι άλλο, αλλά δεν βιάζω τα πράγματα, με την έννοια ότι δεν τα σπρώχνω. Λειτουργώ με το ένστικτό μου. Το ένστικτό μου μέχρι τώρα με έχει καθοδηγήσει πάρα πολύ σωστά. Αν έρθει μια άλλη συνεργασία που δεν έχει έρθει μέχρι τώρα και μ’ αρέσει πολύ, με πολύ μεγάλη μου ευχαρίστηση και ενθουσιασμό θα γίνει. Νιώθω ωστόσο τόσο γεμάτη με τους σπουδαίους -γνωστούς κι όχι ευρύτερα γνωστούς- που συνεργάστηκα, που δεν έχω το αίσθημα το ανολοκλήρωτο. Αλλά όποια συνεργασία έρχεται, μου προσθέτει στη χαρά μου.
Επενδύεις σε συνεργασίες με νέους τραγουδιστές;
Κυρίως με νέους! Στα προγράμματα που κάνω μόνη μου, κυρίως επιλέγω να έχω νέους ανθρώπους γύρω μου και πολλοί από αυτούς έχουν βρει τον δρόμο τους σιγά σιγά, είναι σε μια καλή βαθμίδα της εξέλιξης τους.
Η προηγούμενή σου επίσκεψη στην Κύπρο το καλοκαίρι, είχε νομίζω 6 χιλιάδες κόσμο
Στο τεράστιο Παττίχειο, παρουσιάσαμε επετειακή συναυλία από τα 100 χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης. Αλλά εγώ να πω εδώ ότι η αιτία ήταν η Μαρία Χατζηαυξέντη η οποία μαζί με τον Ανδρέα Κατσιγιάννη γράψαν ένα πάρα πολύ ωραίο δίσκο, «Με αναστεναγμό» λέγεται ο δίσκος, και αφορά θεματικά την προσφυγιά, την διπλή προσφυγιά των Κυπρίων, των Μικρασιατών, την πρώτη φορά που έφυγαν το ’22 με την καταστροφή και των Κύπριων που μετά το ’74 που έγιναν εσωτερικοί πρόσφυγες. Που έφυγαν απ’ τα μέρη τους. Αυτή η προσφυγιά λοιπόν, αυτή η κατάσταση, έγινε ποιήματα της Μαρίας Χατζηαυξέντη, και ο Ανδρέας Κατσιγιάννης μελοποίησε αυτά τα τραγούδια και κάνανε μαζί έναν καταπληκτικό δίσκο. Πέντε από αυτά τα τραγούδια τα τραγουδήσαμε σε αυτή τη συναυλία και είχαν πάρα πολύ μεγάλη απήχηση στον κόσμο, μαζί με άλλα κλασικά μικρασιάτικα και τραγούδια πιο σύγχρονα που αναφέρονται στο γεγονός αυτό της μικρασιατικής καταστροφής.
Έχεις καταγωγή από εκεί νομίζω κιόλας..
Από τον προ-προ-πάππου από την πλευρά του πατέρα μου ο οποίος είναι από την Αλικαρνασσό, το σημερινό Μπόντρουμ δηλαδή.
Πώς είχε προκύψει αυτή η συναυλία σε συνεργασία με την «Διάσταση»;
Με τον Μάριο Παπαδόπουλο, όπως και με τον Πανίκο Σχοινή πριν φύγει, είχαμε συνεργαστεί πολλές φορές. Είτε με μεγάλες συναυλίες, είτε με άλλους συμμετέχοντες, είτε μόνη μου. Έχουμε έρθει πάρα πολλές φορές στην Κύπρο. Η πρόταση προήλθε λοιπόν από το γραφείο του Μάριου Παπαδόπουλου και την χορωδία «Διάσταση» με την οποία σε συνεργασία έγινε αυτή η συναυλία. Ήταν μια πολύ ωραία συναυλία όπως είναι κάθε φορά ωραίες οι συναυλίες όταν εμείς που τις πραγματοποιούμε αγαπούμε πραγματικά το τραγούδι και το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε.
Αν δεν ήσουν τραγουδίστρια, τι θα ήσουν;
Α, δε ξέρω. Δεν ξέρω, δεν το ξέρω αυτό. Πραγματικά δεν το ξέρω, με προβληματίζεις τώρα, αλλά είναι τόση η αγάπη για το τραγούδι και είμαι τόσα χρόνια ζυμωμένη μέσα σ’ αυτό τώρα, που εκ των υστέρων είναι δύσκολο να σκεφτείς τι θα μπορούσες να είχες γίνει αν έπαιρνες άλλο δρόμο. Όταν ήμουν μικρή δεν αγαπούσα πολύ τα γράμματα, με την έννοια του σχολείου, γιατί όταν μετά από μια ηλικία άρχισα να διαβάζω λογοτεχνία ας πούμε, έγινα φανατική αναγνώστρια, φανατική του διαβάσματος αλλά όχι του σχολείου. Έτσι δεν είχα στις βλέψεις μου, δεν ήταν κάτι που όριζα στον εαυτό μου: θα περάσεις μέσα από πανεπιστήμια, και τέτοια πράγματα. Αν και στην εποχή που πήγαινα στο γυμνάσιο και στο λύκειο δεν ήταν τόσο στείρα τα πράγματα όπως αυτό που βιώνουν τα σημερινά παιδιά. Τώρα πια σου δίνουν μια στεγνή ύλη, σου λένε θα γίνουν εξετάσεις και αν δεν περάσει με τόσους βαθμούς το παιδί, να πάει εκεί. Δεν διαλέγεις εκατό τις εκατό αυτό που αγαπάς να πας να κάνεις. Όλα επιλέγονται με βάση την προοπτική του βιοπορισμού και ποτέ του τι αγαπούν ή έχουν ταλέντο τα παιδιά. Αλλά τώρα, όντας μέσα στο τραγούδι τόσα χρόνια ζυμωμένη με τη μουσική δεν ξέρω τι θα μπορούσα άλλον να έκανα. Μπορεί να ζωγράφιζα. Κάτι με την τέχνη μάλλον…
