Στα πλαίσια της 22ης πλατφόρμας χορογραφίας Κύπρου που λαμβάνει χώρο στο Ριάλτο αυτές τις μέρες, η Αριάνα Μαρκουλίδου μας μιλά για τη δική της παράσταση και συμμετοχή σε μια συνέντευξη που αγγίζει πολλά θέματα
“Mια απίθανη παράσταση” υπόσχεσαι στο κοινό που αγκαλιάζει κάθε φορά την Πλατφόρμα Χοργραφίας Κύπρου στο Ριάλτο. Τι μπορείς να μας πεις για την παράσταση;
Θα παρουσιάσω ένα έργο με τον τίτλο «The Awesome Performance». Το έργο ασχολείται με το δέος και εκείνη τη στιγμή που κάτι αλλάζει μέσα μας, μετά την εμπειρία του δέους. Ακούγεται ιδιαίτερα σοβαρό και βαθυστόχαστο, αλλά δεν ήταν αυτό που είχα αρχικά υπόψη. Σκεφτόμουν κάτι ξεκαρδιστικό και ταυτόχρονα εξαιρετικά φοβερό, ένα κομμάτι τόσο εντυπωσιακό, που θα αποτελούσε καταλύτη για θετικές αλλαγές, τόσο σε ατομική όσο και σε παγκόσμια κλίμακα, που θα άλλαζε τη ζωή σε όλους όσους θα το βίωναν. Μετά συνειδητοποίησα ότι αυτό ίσως να ήταν υπερβολικά φιλόδοξο εκ μέρους μου και ελαφρώς προσχηματικό.
Ωστόσο, όλα τα πιο πάνω με έκαναν να σκεφτώ για το δέος και το ρόλο που έχει στη ζωή μας. Για ποιο λόγο υπάρχει; Πότε το βιώνουμε; Είναι αναγκαίο; Μήπως γι’ αυτό υπάρχει η τέχνη; Το επιδιώκουμε ή απλώς συμβαίνει; Πόσο διαρκεί αυτή η αλλαγή ζωής;
Αυτό είναι το ταξίδι που θα κάνω με τη συν-ερμηνεύτρια και συνεργάτιδα Ελεάνα Αλεξάνδρου. Αιωρούμαστε, αναρωτιόμαστε και βιώνουμε δέος.
Η δημιουργία αυτού του έργου αποτέλεσε μια εξαιρετικά ευχάριστη εμπειρία αλλά και μια πρόκληση για μένα. Οφείλω τεράστια ευγνωμοσύνη στη δραματουργό μου Έλενα Αγαθοκλέους, την Ελεάνα Αλεξάνδρου, με την οποία ερμηνεύω και δημιούργησα αυτό το κομμάτι, τον Πάνο Μπάρτζη που σχεδίασε τον ήχο, την Εύα Κοραή, για τη δημιουργία και το σχεδιασμό του σκηνικού μας, και τη Μαρία Μιτσή για την ψηφιακή της σκηνογραφία. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω την Έλενα Γαβριήλ και την Μπελίντα Παπαβασιλείου για τη συμμετοχή τους ως ομάδα αντικαταστατριών.
Από το 2013 έχεις ιδρύσει την ομάδα Βytheway Productions από την οποία ‘γεννιόνται’ και τα περισσότερα έργα. Τελικά βρίσκεις περισσότερη χαρά στο χορό μέσα από τη συλλογικότητα ή ως σόλο καλλιτέχνης;
Ήμουν πάντα ομαδική παίκτρια. Μεγάλωσα με τρία αδέρφια και έμαθα να μοιράζομαι και να συμβιβάζομαι. Επίσης, νωρίς στην καριέρα μου είδα ότι με μια ομάδα μπορείς να χτίσεις κάτι που θα ήταν αδύνατο να το πετύχεις μόνος σου, και συνειδητοποίησα ότι αυτός ήταν ο τρόπος που μου άρεσε περισσότερο να δουλεύω.
Κάπως έτσι ίδρυσα την Bytheway Productions με την Ελεάνα Αλεξάνδρου (Performance Artist) και την Εύα Κοραή (Σχεδιάστρια Επίπλων, Κατασκευάστρια, Αναστηλώτρια, Σχεδιάστρια Σκηνικών). Πιστεύω ότι συμπληρώνουμε η μία την άλλη και διαμορφώνουμε μια περισσότερο ολιστική άποψη για τα έργα μας, στο χορό ή τις κατασκευές. Εννοείται βεβαίως ότι και στα σόλο έργα υπάρχει μια ομάδα η οποία υποστηρίζει αυτή τη δουλειά. Η συλλογικότητα υπάρχει και εκεί.
Παρακολουθώντας τη μελέτη σου στη σχέση ηχητικών δονήσεων και σωματικής κίνησης φαίνεται η αισθητηριακή αντίληψη του σώματος απέναντι στους ήχους που ακούμε με το που ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο και πως αυτή η αντίληψη μεταβάλλεται, εξασθενεί ή δυναμώνει μεγαλώνοντας. Εξήγησε μας το λίγο όλο αυτό.
Η γοητεία ή η έλξη μου προς τις ηχητικές δονήσεις έχει να κάνει πολύ με την επικοινωνία, σε σχέση με τους ανθρώπους, σε σχέση με τα ζώα και σε σχέση με το περιβάλλον γενικότερα. Είχα διαβάσει ένα βιβλίο για τον τρόπο με τον οποίο οι ελέφαντες μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους σε τεράστιες αποστάσεις μέσω ήχων χαμηλής συχνότητας που παράγουν στο στομάχι τους. Αυτό πραγματικά διεύρυνε τη φαντασία μου και αύξησε την ανάγκη για επικοινωνία. Όταν λέω επικοινωνία, εννοώ ότι υπάρχει μια ενέργεια, π.χ., ομιλία, και υπάρχει η λήψη/συνέπεια αυτής της ενέργειας, π.χ., ακοή/ακρόαση. Αυτό μπορεί να συμβεί με έναν σεισμό (δράση) και ένα τσουνάμι (συνέπεια) ή μια γάτα που γουργουρίζει (δράση) στην αγκαλιά σου και σε κάνει να χαλαρώνεις (συνέπεια).
Το σώμα μας και το περιβάλλον μας είναι ευαίσθητα σε όλες αυτές τις δονήσεις και δέχονται πολλές από αυτές τις δονήσεις καθημερινά. Κάποιες ισχυρές και καταστροφικές, κάποιες άλλες καταπραϋντικές και θεραπευτικές.
Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να εμβαθύνω στα συναισθήματα που μπορούν να προκληθούν από όλες αυτές τις παραλλαγές ηχητικών δονήσεων.
Xορεύτρια, περφόμερ και εκπαιδευτικός. Πώς συνδυάζονται όλοι αυτοί οι ρόλοι στην καθημερινότητα σου;
Δεν τους βλέπω ως τόσο διαφορετικούς ρόλους. Ο καθένας έχει κάποιο στοιχείο του άλλου, αν αναλύσεις τις επιμέρους ιδιότητές τους. Για να είσαι χορεύτρια απαιτούνται αμέτρητες ώρες από πολύ νεαρή ηλικία προκειμένου να εκπαιδεύσεις το σώμα σου να κινηθεί όπως εσύ θέλεις. Αν δεν παρουσιάσεις όλη αυτήν τη δουλειά μπροστά σε κοινό, φτάνεις μόνο στο μισό των δυνατοτήτων σου. Η περφόρμανς και η διδασκαλία είναι αλληλένδετες: προκειμένου να επικοινωνήσεις με επιτυχία πρέπει να κατανοήσεις και να αναλύσεις αυτό που θέλεις να πεις, ώστε ένα άλλο άτομο να μπορέσει να αφομοιώσει αυτές τις πληροφορίες. Αυτό είναι διδασκαλία και χορογραφία, δραματουργία, θέατρο, και τόσα άλλα. Η ζωή είναι πολύ πιο ρευστή και με λιγότερα στεγανά απ’ όσο νομίζουμε, αυτή τουλάχιστον είναι η άποψή μου..
Μπορούν τα σημερινά παιδιά που έχουν χαρακτηριστεί ως η γενιά που περνά την περισσότερη ώρα της στον χώρο-χρόνο του διαδικτύου παρά σε πραγματικό χώρο-χρόνο, να συνδεθεί στο βαθμό που απαιτείται με την τέχνη του χορού ώστε να μπορέσει να την υπηρετήσει όπως πρέπει;
Η τέχνη του χορού ή οποιαδήποτε μορφή τέχνης δεν χρειάζεται «πρέπει» προκειμένου να υπηρετηθεί. Η τέχνη είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα που πηγάζει από μια βαθιά ανάγκη έκφρασης συναισθημάτων, έμπνευσης και επικοινωνίας. Υπάρχει στο βαθμό και τους τρόπους που χρειάζεται, και είναι επιλογή μας το πώς θα αλληλοεπιδράσουμε μαζί της. Αλληλοεπιδρά κανείς με την τέχνη σε σχέση με το πώς είναι αυτή διαθέσιμη. Η τεχνολογία είναι πάντα παρούσα και ανέκαθεν επηρέαζε τους ανθρώπους και το περιβάλλον τους – η τέχνη δεν διαφέρει στο ελάχιστο.
Ο Βαν Γκονγκ δεν θα είχε ζωγραφίσει με τόσο βαριές πινελιές, αν δεν υπήρχε την εποχή του η τεχνολογία που παρείχε έτοιμα αναμεμιγμένα χρώματα σε δοχείο. Το θέατρο ως ένα θέαμα όπως το ξέρουμε σήμερα, δεν θα ήταν δυνατό χωρίς την τεχνολογία του ηλεκτρισμού, της μηχανικής και της αρχιτεκτονικής. Τα σημερινά παιδιά θα αλληλοεπιδράσουν με το περιβάλλον τους με τον τρόπο τους. Ίσως να είναι περισσότερο εικονικό από αυτό που γνωρίζουμε ή μάθαμε εμείς, μπορεί και να είναι εξίσου διαδραστικό και πραγματικό. Πιστεύω πως αυτό που χρειάζεται, για τις γενιές που δεν μεγάλωσαν με το διαδίκτυο από μικρή ηλικία, είναι να κρατάμε συνεχώς τον εαυτό μας ανοιχτό και περίεργο, και να εξελίσσουμε τη ζωή και τη δουλειά μας με ό,τι νέα στοιχεία υπάρχουν γύρω μας και εισέρχονται στον κόσμο μας.
Στο έργο «Loitering» το 2019 , σε συνεργασία με την Ελεάνα Αλεξάνδρου, την Εύα Κοραή και τον Πάνο Μπάρτζη επικοινωνήσατε μια μεγάλη αλήθεια: ότι δηλαδή οι περισσότεροι από εμάς , ανεξαρτήτως ηλικίας, καθόμαστε και περιμένουμε την αλλαγή αγνοώντας ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε η αλλαγή που περιμένουμε. Κάποια χρόνια μετά, έχει αλλάξει κάτι;
Κάνοντας το Loitering το 2019 με την Ελεάνα, την Εύα και τον Πάνο, συμπεριέλαβα τον εαυτό μου στο ότι δεν αναλαμβάνω την ευθύνη για την κατάσταση προς την οποία οδεύει ο κόσμος (υπερθέρμανση του πλανήτη/κλιματική αλλαγή). Δεν έδειχνα το δάχτυλο σε κανέναν άλλο και δεν κατηγορούσα άλλους, ένιωθα εξίσου υπεύθυνη και γι’ αυτό ήθελα να κάνω αυτό το κομμάτι. Τώρα, 3 χρόνια αργότερα, μετά από όλα όσα πέρασε ο κόσμος με την πανδημία και τον καταιγισμό ψεύτικων ειδήσεων που μας βομβάρδιζαν, ξέρω ότι έχω αλλάξει. Άρχισα να παίρνω αποφάσεις και να αναλαμβάνω την ευθύνη για τα πράγματα που με αφορούν, τόσο σε σχέση με την προσωπική μου ευημερία, όσο και για το πώς παίρνω καλύτερες αποφάσεις για το περιβάλλον. Μπορεί να είναι μικρές αποφάσεις, αλλά είναι πολύ δυνατές και μέσω αυτών νιώθω περισσότερο στο κέντρο μου.
Έχεις συνεργαστεί τόσο με τον ΘΟΚ όσο και με άλλα θέατρα. Πιστεύεις έχει γίνει πιο ‘καταδεκτικό’ το θέατρο στο να σμίγει με τον σύγχρονο χορό και όχι με τρόπους παραδοσιακούς όπως μιούζικαλ, επιθεωρήσεις και άλλα, στα οποία ήταν συνηθισμένο το κυπριακό κοινό;
Οι πρώτες μου συνεργασίες με το θέατρο στην Κύπρο ως σύμβουλος κινήσεων έγιναν με τον Achim Wieland και τον MITOS – ήταν ίσως τα καλύτερα μέρη που θα μπορούσα να ξεκινήσω. Ο τρόπος που δούλευαν ήταν κοντά στην προσέγγιση του σύγχρονου χορού και ήταν μικρότερες, προσωπικά οικείες παραγωγές. Περιείχαν εξερευνήσεις κίνησης με τους ηθοποιούς και συλλογική αλληλεπίδραση με τη διαδικασία από όλη την ομάδα.
Για να είμαι ειλικρινής, αυτό το είδα και αργότερα όταν δούλεψα με μεγαλύτερα σύνολα. Οι περισσότερες παραγωγές με τις οποίες συνεργάζομαι είναι πολύ ανοιχτές και επίκαιρες στη μίξη μορφών τέχνης προκειμένου να δημιουργηθεί κάτι το γνήσιο και πρωτότυπο.
