Κορυφαίος συνθέτης του 20ού αιώνα και μαζί… μέγας φαν του ποδοσφαίρου! Αυτός ήταν ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς!
Ο σπουδαίος Ρώσος (1906-1975) αρχικά δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την μουσική, αλλά αυτό στην συνέχεια άλλαξε και το έργο του κέρδισε την αθανασία. Έγραψε συμφωνίες (15 τον αριθμό), όπερες, κοντσέρτα, κουαρτέτα εγχόρδων, μουσική για μπαλέτο αλλά και τον κινηματογράφο και το θέατρο, ενώ ήταν και θαυμάσιος πιανίστας κι ακόμη δίδαξε μουσική.
Να μια από τις πιο γνωστές εμπνεύσεις του:
Υπήρξε ο πιο δημοφιλής συνθέτης της γενιάς του στην Σοβιετική Ένωση και τιμήθηκε με πλήθος βραβείων και διακρίσεων κι επίσης θήτευσε και στο Ανώτατο Σοβιέτ – όλα αυτά, παρότι ήταν μάλλον αντιφατική η σχέση του με το σοβιετικό καθεστώς, το οποίο αποκήρυξε την μουσική του όχι μία αλλά δύο φορές (1936, 1948) κι απαγόρευσε έργα του κατά καιρούς!
Και, μαζί με την μουσική, κεντρικό ρόλο στην ζωή του «Μίτια», όπως ήταν το χαϊδευτικό του, έπαιξε και το ποδόσφαιρο!
Η αγάπη του Σοστακόβιτς για τον «βασιλιά των σπορ» ήταν πολύ μεγάλη και, ευτυχώς, είναι λεπτομερώς καταγεγραμμένη από τους ιστορικούς, χάρη και στα αμέτρητα γράμματα που ο ίδιος αντάλλασσε με φίλους και γνωστούς του και τα οποία έχουν διασωθεί. Πολλά από αυτά τα γράμματα, μάλιστα, άλλο θέμα δεν είχαν από την τότε τρέχουσα ποδοσφαιρική επικαιρότητα! Για παράδειγμα, κάποτε ενημέρωσε κάποιον φίλο του με τηλεγράφημά του ότι «η Τορπέντο νίκησε την Ελέκτρικ 3-0»!
Όπου και αν βρισκόταν δεν έχανε την ευκαιρία να αγοράσει εισιτήριο για να παρακολουθήσει κάποιον αγώνα. Ενίοτε, δε, φρόντιζε να τελειώνει νωρίτερα τα μαθήματα που παρέδιδε στο Ωδείο ώστε να προλαβαίνει να πάει στα παιχνίδια. Ή, πάλι, όταν βρισκόταν σε περιοδεία, ζητούσε από φίλους του να του κρατήσουν θέση στις κερκίδες. Οι αγαπημένες του ομάδες, πάντως, δεν ήταν άλλες από την Ντιναμό και την Ζενίτ του Λένινγκραντ, της γενέθλιας πόλης του, που αργότερα ονομάστηκε Αγία Πετρούπολη.
Ως χαρακτήρας, ήταν διακριτικός και ντροπαλός και η συμπεριφορά του ως θεατής δεν άλλαζε. «Έβλεπε τα ματς σιωπηλός, αλλά οι εκφράσεις του προσώπου του πρόδιδαν τα συναισθήματά του», διαβεβαιώνει ο καλός του φίλος, Ισαάκ Γκλίκμαν. Με το ίδιο πάθος κατέγραφε, σε καθημερινή μάλιστα βάση σε όλη την διάρκεια της ζωής του, τις ημερομηνίες, τα σκορ και τους σκόρερς των αγώνων, τα στατιστικά και τις βαθμολογίες των Σοβιετικών συλλόγων και τα παρατσούκλια των ποδοσφαιριστών.
«Μπαλέτο των μαζών», αποκαλούσε ο ίδιος το ποδόσφαιρο και, πιο πολύ και από το να βλέπει μπάλα, του άρεσε να αναλύει όσα έβλεπε. Αρκετές φορές δημοσιεύθηκαν στον σοβιετικό αθλητικό Τύπο άρθρα με σχόλια και απόψεις του για το ίδιο το παιχνίδι ή για συγκεκριμένες αναμετρήσεις, ενώ γνώριζε άριστα τους κανονισμούς και τις τεχνικές του σπορ.
Και, φυσικά, δεν παρέλειπε να παίζει και μπάλα! Όχι, δεν ήταν ιδιαίτερα καλός από τεχνικής άποψης, αλλά μέσα στο τερέν τα έδινε όλα αγωνιζόμενος με ψυχή και καρδιά. «Μια φορά χτύπησα κατά λάθος με μια μπαλιά τα γυαλιά του και έπεσαν από την μύτη του. Ενοχλήθηκε, αλλά αμέσως μετά είπε: “Δεν πειράζει, μέρος του παιχνιδιού είναι όλα”!», διηγείται ο Γιούρι Λιουμπίμοφ, καλός φίλος και συχνός… συμπαίκτης του Σοστακόβιτς!
Χάρη στην εκτεταμένη γνώση του πάνω στο ποδόσφαιρο και τους κανόνες του κατόρθωσε κάποτε ως και να αποκτήσει το ανώτατο δίπλωμα διαιτητή! Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι «σφύριξε» κάποιο επίσημο ματς, μα η ιδιότητά του ως ρέφερι του εξασφάλιζε δωρεάν είσοδο σε όλες τις ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις επί σοβιετικού εδάφους.
Ο Σοστακόβιτς δήλωσε κάποτε ότι θα ήθελε να συνθέσει έναν ποδοσφαιρικό ύμνο. Ε, το 1930 έκανε κάτι παρόμοιο: έγραψε την μουσική για το μπαλέτο με τίτλο «Η Χρυσή Εποχή» («The Golden Age»), κεντρικό θέμα του οποίου ήταν… το ποδόσφαιρο! Η υπόθεση του μπαλέτου είναι το ταξίδι μιας σοβιετικής ποδοσφαιρικής ομάδας στην Δύση, ο καπιταλιστικός κόσμος που ανακαλύπτει και οι περιπέτειες που ζει εκεί. Έμπνευση για το μπαλέτο αποτέλεσε μία πραγματική τουρνέ που είχε κάνει στην Ευρώπη την δεκαετία του 1920 η, πολύ δυνατή τότε, Ντιναμό Μόσχας. Περισσότερα για το εν λόγω έργο, εδώ.
Σαν σωστός ποδοσφαιρόφιλος, ο Σοστακόβιτς λάτρευε ωσάν θεούς τους αγαπημένους του παίκτες, ενώ είχε αναπτύξει και σχέσεις φιλίας με κάποιους, όπως, για παράδειγμα, τον Πιότρ «Πέκα» Ντεμέντιεφ, ο οποίος αγωνίστηκε τόσο στην Ντιναμό όσο και στην Ζενίτ της Αγίας Πετρούπολης και θεωρείται από τους πιο ταλαντούχους ποδοσφαιριστές της γενιάς του. Έχουν διασωθεί και γράμματα που ο συνθέτης είχε ανταλλάξει με τον Ντεμέντιεφ αλλά και άλλους άσους της εποχής.
Μια φορά, δε, κάλεσε ως και σε γεύμα τους παίκτες της αγαπημένης του Ζενίτ και τους έπαιξε και πιάνο! Αναφέρει ο Ισαάκ Γκλίκμαν, που ήταν παρών σε εκείνη την συνάντηση: «Ο Σοστακόβιτς ήθελε να παρατηρήσει την συμπεριφορά των ποδοσφαιριστών εκτός γηπέδου, στην καθημερινή τους ζωή. Για να ικανοποιήσει, λοιπόν, την περιέργειά του, ένα καλοκαίρι προσκάλεσε τους παίκτες της Ζενίτ να γευματίσουν μαζί του στο σπίτι του. Ο ίδιος ήταν ένας γενναιόδωρος, προσεκτικός και εξυπηρετικός οικοδεσπότης, χωρίς να το παρακάνει – απ’ την πλευρά τους, οι φιλοξενούμενοί του ήταν ήσυχοι, διακριτικοί, ίσως και λίγο ντροπαλοί. Δεν ήταν και τόσο εύκολο να βρουν θέματα να συζητήσουν στην αρχή, όμως αφού έσπασε ο πάγος η ατμόσφαιρα έγινε πολύ γρήγορα φιλική και όμορφη. Μετά το γεύμα πήγαμε στο γραφείο του κι εκεί ένας παίκτης της Ζενίτ, που ήξερε κιθάρα, ζήτησε από τον “Μίτια” να παίξει κάποια από τα έργα του στο πιάνο, όπως κι έγινε! Κι αφού η ομάδα έφυγε, πόσο ευχαριστημένος έδειχνε, που είχε γνωρίσει τους ήρωες τους οποίους έως τότε έβλεπε μόνο από μακριά, από τις κερκίδες!».
Επίσης, ο γιος του μεγάλου συνθέτη, Μαξίμ, μουσικός και ο ίδιος, αναδεικνύει μία άλλη πτυχή της σχέσης του πατέρα του με το ποδόσφαιρο. Λέει, συγκεκριμένα: «Στις δύσκολες στιγμές του, στις περιόδους που υπέστη διωγμούς από το καθεστώς και συγκεκριμένες δυνάμεις προσπάθησαν να τον καταστρέψουν, όταν τον απέλυσαν από το Ωδείο και στερήθηκε την ιδιότητα του καθηγητή, το ποδόσφαιρο ήταν μία σπουδαία παρηγοριά για εκείνον. Ήταν το ποδόσφαιρο αυτό που τον βοήθησε να αντέξει στα δύσκολα. Στρέφοντας την προσοχή του στο ποδόσφαιρο ξεχνούσε τον εφιάλτη που βίωνε, ηρεμούσε, διαχειριζόταν το στρες και ανακτούσε την εσωτερική του ισορροπία».
Πάντως, το ποδόσφαιρο δεν ήταν το μόνο σπορ που άρεσε στον Σοστακόβιτς. Έπαιζε ακόμη τένις, μπιλιάρδο, σκάκι, πήγαινε σε αγώνες πυγμαχίας, ενώ έπαιζε και χαρτιά, μην έχοντας μέτρο καμιά φορά – μια φορά έχασε το πιάνο του στο πόκερ (σ.σ το αγόρασε μετά ένας φίλος του και του το επέστρεψε) και μια άλλη χίλια ρούβλια (αστρονομικό ποσό για την εποχή)!
Κι είναι μάλλον εύκολο να μαντέψουμε πώς θα ένιωθε ο μεγάλος μουσουργός αν ζούσε την ημέρα που η Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης νίκησε με 2-0 τους Ρέιντζερς Γλασκόβης και κατέκτησε το Κύπελλο ΟΥΕΦΑ, το 2008! Μπορεί ακόμα και να έγραφε μια ολόκληρη συμφωνία, προς τιμήν της αγαπημένης του ομάδας!
