Ολοκληρώνονται σιγά-σιγά 17 μήνες που η ανθρωπότητα ταλαιπωρείται σε παγκόσμιο επίπεδο από την πανδημία του κορωνοϊού. Περίπου ένα και μισό χρόνο που ο κορωνοϊός κυριαρχεί στην πολιτική, τη δημοσιογραφική και την καθημερινή μας ατζέντα. Έξω από αυτή την περίοδο πρωτόγνωρων συνθηκών δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και η Κύπρος. Το πρώτο προεδρικό διάγγελμα μέσω του οποίου ανακοινώθηκε η τόσο φουτουριστική (για τους περισσότερους) επιβολή lockdown μοιάζει σαν να ήταν χθες. Πράγματι, τον Μάρτιο του 2020 η κοινή γνώμη στην πλειοψηφία της (κυρίως λόγω φόβου και αβεβαιότητας) ήταν αυτή που στην ουσία απαιτούσε την επιβολή του συγκεκριμένου μέτρου.
Έκτοτε ωστόσο, με μια διαρκή διαδικασία ανοιγοκλεισίματος της οικονομίας, με μια σειρά ατυχών αλλά και επιτυχών μέτρων που επιβλήθηκαν, πολλές υπερβολές αλλά και αδικαιολόγητους εφησυχασμούς η ίδια κοινή γνώμη κατάφερε να διχαστεί. Βέβαια, δεν παρατηρείται το κλασικό μονοδιάστατο δίπολο που διαχρονικά χαρακτηρίζει ως σύνδρομο την Κυπριακή κοινωνία, αλλά διαφορετικά πολυδιάστατα δίπολα σε διαφορετικά επίπεδα. Εμβολιαστές vs Αντιεμβολιαστές, Φίλοι των lockdown vs Εχθροί των lockdown, Αρνητές vs Μη-αρνητές, Υποστηρικτές των safe pass vs Πολέμιοι των safe pass, Υποστηρικτές των μαζικών rapid tests vs Πολέμιοι των μαζικών rapid tests και πολλά άλλα που αποκλείεται έστω και ένας πολίτης να μην έχει διαπιστώσει στη δημόσια σφαίρα, ιδιαίτερα εντός των διάφορων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης.
Μέσα σε όλα αυτά, κατάφερε να κυριαρχήσει η ταμπέλα των «ψεκασμένων», η οποία τυγχάνει χρήσης για να χαρακτηριστούν όλοι όσοι αντιτίθενται στο οποιοδήποτε μέτρο που επιβάλλεται ή/και προτείνεται για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αυτό κορυφώθηκε φυσικά μετά τα τραγικά και καταδικαστέα γεγονότα της 18ης Ιουλίου με τα επεισόδια έξω από το Προεδρικό και το Συγκρότημα “Δίας”. Είναι όμως λογικό 17 μήνες μετά, μετά από τόση ψυχολογική κόπωση, οικονομική εξασθένηση και πολιτική απαξίωση, να εξακολουθούμε να αρκούμαστε στον διαχωρισμό των μελών της κοινωνίας σε «ψεκασμένους» και μη; Υπάρχει θέμα με την πληροφόρηση του κοινού και όλοι το αναγνωρίζουν. Διαχρονικά, σε πρωτοφανείς συνθήκες που δύσκολα μπορούν να γίνουν κατανοητές και να απαντηθούν οι προβληματισμοί του κάθε πολίτη, αναδύονται διάφορες θεωρίες συνωμοσίας οι οποίες μόνο αρνητικό αντίκτυπο έχουν στις προσπάθειες για αντιμετώπιση της πανδημίας. Είναι όμως δυνατό να θεωρεί κανείς ότι οι πραγματικοί ψεκασμένοι στην Κύπρο είναι τόσοι πολλοί;
Έχει ποτέ σκεφτεί κανείς το ενδεχόμενο αυτή η μερίδα πληθυσμού να έχει μια τόσο μπερδεμένη και προβληματική εικόνα και αντίληψη της πανδημίας, λόγω ακριβώς ενός προβληματικού τρόπου με τον οποίο επικοινωνείται από τους αρμόδιους; Μπορεί να μην είναι έντιμο μια τέτοια ώρα να αναφερθώ στις διάφορες επικοινωνιακές γκάφες των διάφορων επιδημιολόγων αλλά και του ίδιου του Υπουργού Υγείας κατά τη διάρκεια αυτών των 17 μηνών, αλλά θα παραθέσω μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές που έγιναν για καλύτερη τεκμηρίωση: «Στο τέλος της ημέρας, εν μια απλή γρίπη.. Εμείς το εκάμαμε…», «…η Θεία Κοινωνία είναι προσωπική απόφαση του κάθε πολίτη…», «…αποκλείω το ενδεχόμενο ενός δεύτερου κύματος…», «Συνδύασε ψώνια και Rapid Test», «… οι Λεμεσιανοί αντί δύο βδομάδες θα μείνουν μέσα μέχρι τα Χριστούγενα…», «… υπολογίζω 1000 κρούσματα αύριο-μεθαύριο…», και πολλά άλλα…
Και όλα αυτά ενόσω μια μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας δεν έχει την ικανότητα να επεξεργαστεί πληροφορίες για θέματα απλά, καθημερινά. Ειδικά όταν σήμερα πλέον ο όγκος πληροφοριών που έχει να επεξεργαστεί ο κάθε πολίτης αυξάνεται συνεχώς, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο σε συνδυασμό με τον περιορισμένο χρόνο που έχει στη διάθεσή του, ιδιαίτερα εύφορο το έδαφος για παραπληροφόρηση.
Δικαιούται κανείς να αρκείται στην υποτίμηση όσων αδυνατούν να αντιληφθούν την κατάσταση και να επεξεργαστούν με τρόπο ωφέλιμο τα υφιστάμενα δεδομένα; Προφανώς δεν είναι όλοι «ψεκασμένοι». Πολλοί από αυτούς δεν έχουν καν τις τεχνολογικές ή νοητικές δεξιότητες που χρειάζονται για να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη και έγκυρη αντίληψη της πανδημίας. Πόσω μάλλον να βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με αντιφατικές τοποθετήσεις, αυτοαναιρούμενα μέτρα, ατυχείς δηλώσεις, και ανούσιες καθημερινές τηλεοπτικές εμφανίσεις από τα διάφορα μέλη της επιδημιολογικής ομάδας, μέσω των οποίων στην ουσία μοιράζονται με το τηλεοπτικό κοινό τις δικές τους ευμετάβλητες καθημερινές εκτιμήσεις για την επόμενη μέρα. Τι θα μπορούσε να αναμένει κανείς πέραν από τη μείωση της αξιοπιστίας των όσων επικοινωνούν οτιδήποτε έχει να κάνει με την πανδημία; Διερωτάται κανείς, πόσο πιο σαφής και αποτελεσματική θα ήταν η πληροφόρηση των πολιτών στην περίπτωση που το επικοινωνιακό κομμάτι διαχειριζόταν από κάποιους ειδικούς και όχι να εναπόκειται στα ένστικτα του οποιουδήποτε μέλους της Συμβουλευτικής Επιδημιολογικής Επιτροπής, ή το Υπουργείο Υγείας.
Η σημερινή εικόνα που βλέπουμε με τον ουσιαστικά πολυδιάστατο «εμφύλιο πόλεμο» μεταξύ των πολιτών, είναι εν μέρει αποτέλεσμα και των προβληματικών επικοινωνιακών στρατηγικών που ακολουθήθηκαν (ή μάλλον των επικοινωνιακών στρατηγικών που έπρεπε αλλά ποτέ δεν ακολουθήθηκαν). Μια πανδημία δεν είναι ζήτημα που άπτεται αποκλειστικά της υγείας των πολιτών. Υπάρχουν πολλές άλλες πτυχές που έπρεπε να ληφθούν υπόψη από τους αρμόδιους και ένα από αυτά είναι η επικοινωνία. Όσο η εφαρμογή μιας επαγγελματικής επικοινωνιακής διαχείρισης καθυστερεί, τόσο θα διευρύνονται οι αρνητικές επιπτώσεις λόγω της παραπληροφόρησης που αιωρείται στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Κυριάκος Κωνσταντά
