«Ενώ ξέρω ότι μ’ αγαπάει, δυσκολεύομαι να την εμπιστευτώ. Λες και περιμένω τη στιγμή που η σχέση μας θα αποδειχτεί φιάσκο. Λες και πρόκειται να γυρίσει να μου πει “Τέρμα, ποτέ δεν σε αγάπησα αληθινά, όλον αυτό το καιρό σε κορόιδευα”».
Γράφει ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης*
Τέτοιες και άλλες παρόμοιες δηλώσεις φαίνεται πως στριφογυρίζουν όλο και πιο συχνά σε όλο και πιο πολλούς στη σκέψη των ανθρώπων του καιρού μας -αν και σπάνια μάλλον ομολογούνται- υπονομεύοντας τη δυνατότητα τους να σχετιστούν ουσιαστικά με τους άλλους γύρω τους.
Παγιδευμένοι σ’ ένα μοτίβο δυσπιστίας οδηγούνται σε μια κατάσταση διαρκούς υπερεπαγρύπνησης και επιφυλακής σαν έχουν «κατεβάσει» μες στο κεφάλι τους ένα application ανίχνευσης απειλών. Απειλών που μπορεί να προκύψουν ανά πάσα στιγμή, καθώς είναι ζήτημα χρόνου του πότε οι άνθρωποι που αγαπούν θα τους προδώσουν.
Ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα συναισθημάτων-πόνου, φόβου, οργής και θλίψης καταδυναστεύει τους ανθρώπους αυτούς. Όσο νιώθουν μέσα τους αυτή την ασυγκράτητη και απωθημένη οργή και όσο πιο πολύ αφήνουν ανεπεξέργαστο το τραύμα τους αυτό, τόσο περισσότερο μπορεί να τείνουν να “πάρουν εκδίκηση” από άλλους άσχετους με το τραύμα τους ανθρώπους…που “φταίνε” γιατί παρακολουθούν τα βάσανά τους αδιάφοροι. Ξέρουμε έτσι κι αλλιώς ότι ένα ανεπούλωτο ψυχικό τραύμα μπορεί να παρουσιάζεται σαν μια δυσκολία να ανεχτεί κανείς μια σύγκρουση, αλλά και σαν μια διαρκής ετοιμότητα για να την “πετύχει”, όπως συμβαίνει πολύ συχνά στις περιπτώσεις των παρανοειδών σχέσεων
Άλλοτε έχουν ευμετάβλητη διάθεση, καθώς ξαφνικά αναστατώνονται υπερβολικά ή ξεσπούν σε κλάματα ή εξαγριώνονται. Και άλλοτε πάλι δείχνουν να είναι εκτός πραγματικότητας, δίνοντας την εντύπωση ότι βρίσκονται κάπου αλλού, καθώς τα συναισθήματα τους παραλύουν, μουδιάζουν, σαν να θέλουν να αποδράσουν από την δυσφορική πραγματικότητα της ζωής τους.
Πρόκειται για ανθρώπους που κακοποιήθηκαν, ταπεινώθηκαν, εγκαταλείφθηκαν ή προδόθηκαν στην παιδική τους ηλικία, από εκείνους μάλιστα που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να τους προστατεύει. Πρόκειται για τους πολυτραυματίες της σύγχρονης οικογένειας, που τα σημερινά ενήλικα ρούχα τους μπορεί να κρύβουν τα τραύματα, αρκεί όμως ένα ελάχιστο άγγιγμα για να τους κυριεύσει και πάλι εκείνο το βαθύ αίσθημα απόγνωσης που βιώνει ένα ανυπεράσπιστο μικρό παιδί.
Ένα παιδί που κακοποιείται σωματικά, λεκτικά, συναισθηματικά ή σεξουαλικά, μαθαίνει συνήθως μέσω της μίμησης να κακομεταχειρίζεται τους άλλους και να είναι δύσπιστος απέναντι τους. Όταν ένας γονιός είναι ανέντιμος στις σχέσεις του με τους άλλους ή εκμεταλλεύεται και προδίδει την εμπιστοσύνη του παιδιού του, μαθαίνει στο παιδί πως οι περισσότεροι άνθρωποι είναι έτσι και πως έτσι πρέπει να είναι και το ίδιο για να επιβιώσει. Μπορεί αυτή η εκπαίδευση να αφορά ειδικά τους «άντρες που είναι μαλάκες» ή ειδικά τις «γυναίκες που είναι πουτάνες», αλλά μπορεί να αφορά και τον «κόσμο ολόκληρο που είναι κακός».
Κάπως έτσι, ίσως έχει μια αξία να μάθεις πως:
– Αν νιώθεις συχνά πως οι άνθρωποι σε εκμεταλλεύονται, ακόμη κι όταν υπάρχουν λίγες ή καθόλου απτές αποδείξεις,
– Αν είσαι έτοιμος να επιτεθείς στους άλλους επειδή πιστεύεις ότι θα σε πληγώσουν ή θα σε ταπεινώσουν,
– Αν δεν είσαι πρόθυμος να μοιραστείς πληροφορίες για τον εαυτό σου, επειδή ανησυχείς ότι οι άλλοι θα τις χρησιμοποιήσουν εναντίον σου
– Αν νιώθεις πως οι άλλοι χαίρονται να σε βλέπουν να υποφέρεις
– Αν νιώθεις πως δεν μπορείς να εμπιστευτείς τους άντρες/τις γυναίκες
– Αν δεν θυμάσαι μεγάλα κομμάτια της παιδικής σου ηλικίας
– Αν νιώθεις συχνά πως οι άλλοι έχουν κρυφά κίνητρα ή κακές προθέσεις ακόμη και όταν έχεις λίγες αποδείξεις
– Αν αποφεύγεις να έρθεις σε στενή επαφή με άντρες/γυναίκες επειδή δεν μπορείς να τους εμπιστευτείς
– Αν κάποιες φορές έχεις κακομεταχειριστεί ή έχεις φερθεί σκληρά σε άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα στους πιο κοντινούς σου
– Αν βάζεις σε δοκιμασίες τους ανθρώπους για να ελέγξεις αν είναι πραγματικά με το μέρος σου
Αυτά συμβαίνουν, όχι γιατί “ο κόσμος είναι κακός”, αλλά γιατί απλά ανακυκλώνεις την παιδική σου κακοποίηση, αναπαράγοντας μια μάλλον σαδιστική πλευρά του εαυτού σου.
Την πλευρά εκείνη που αντεπιτίθεται τώρα και συμπεριφέρεται όπως τον γονιό που κάποτε σε κακοποίησε ή σε πλήγωσε.
Και χρειάζεται να αποπαγιδευτείς απ’ αυτόν τον ψευδή εαυτό για να απολαύσεις στ’ αληθινά την μία και μοναδική ζωή σου, που με τον τρόπο αυτό «χαρίζεις» στον κάθε θύτη.
Θέλω να πω, αν οφείλουμε παρ’ όλα αυτά να αποπαγιδευτούμε από τη δυσπιστία που δηλητηριάζει τις σχέσεις μας, αν οφείλουμε διατηρήσουμε ατόφια την ευαισθησία μας, δεν είναι επειδή δεν μπορούμε να πράξουμε αλλιώς, αλλά για να μην συμβεί αυτό: να μην νικήσει τελικά ο κάθε θύτης. Να μην μας κάνει σαν τα μούτρα του. Και κάπως έτσι να αποφύγουμε επιπλέον τη θλιβερή συμμετοχή μας στην κοινωνική σκυταλοδρομία του φθόνου-και του Τραύματος που κρύβεται από πίσω του.
