Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Εγγραφή στο Newsletter

Limassol Today - Asset 10
ΑΡΧΙΚΗΣΤΗΛΕΣΑΝΕΥ ΟΡΩΝΠαιδιά δίχως όρια, γονείς στα όρια, ή αντιστροφα;
#ΣΤΗΛΕΣ:

Παιδιά δίχως όρια, γονείς στα όρια, ή αντιστροφα;

Νομίζω πως αν τα γραφεία των παιδοψυχολόγων είχαν αυτιά θα είχαν κουραστεί να ακούν συζητήσεις γύρω από τα “όρια” των παιδιών και τις δυσκολίες διαμόρφωσης και τήρησης τους. Παιδιά απείθαρχα, παιδιά παραβατικά, παιδιά άτακτα, ή παιδιά φρόνιμα, υποταγμένα και “μεγάλα πια”, γίνονται συχνά αντικείμενο σπουδής ή και θεραπείας των χαμένων ορίων τους. Και ευτυχώς είναι αρκετοί πλέον οι ειδικοί που στρέφονται στο περιβάλλον, στο γονεϊκό στυλ, στην ισορροπία ανάμεσα στην γονεϊκή φροντιστικότητα και την απαιτητικότητα, στο τρόπο/βαθμό ικανοποίησης των υπαρξιακών αναγκών του παιδιού, αλλά και σε άλλους σχετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, για να διερευνήσουν το “γιατί” των χαμένων ορίων του παιδιού. Όπως έλεγε και ένας σπουδαίος Έλληνας ψυχολόγος, “τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο, γονείς χρειάζονται!”. Και με την έννοια αυτή, θα μπορούσε να πει κανείς ίσως κάπως αφοριστικά, “τα παιδιά δεν χρειάζονται όρια, οι γονείς χρειάζονται!”. Γιατί ακριβώς μέσω της κοινωνικής μάθησης ή της μάθησης μέσω παρατήρησης και μίμησης προτύπων, οι γονείς πρώτοι, καθώς αποτελούν πρότυπα μίμησης, χρειάζεται να αποκτήσουν όρια.

Τα όρια, όπως ίσως τα σύνορα στα σύγχρονα κράτη, ορίζουν την αρχή και το τέλος μιας επικράτειας. Της επικράτειας του Εαυτού εν προκειμένω. Και η αλήθεια είναι πως για να ζήσουμε μια αξιοβίωτη ζωή χρειαζόμαστε να ορίσουμε αλλά και να κρατήσουμε τα όρια του Εαυτού μας. Χρειαζόμαστε, με άλλα λόγια, τους κανόνες, τις οδηγίες και τους χάρτες με τους οποίους μπορεί κανείς να περιπλανηθεί στην “επικράτεια” μας αν και όσο το επιτρέψουμε. Και μάλιστα χρειάζεται να μην ξεχάσουμε ποτέ ότι τα όρια διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και πως τα όρια χρειάζονται να είναι “εκεί”, γιατί αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να οικοδομήσουμε τις σχέσεις μας και την ψυχική μας υγεία. Γιατί η απουσία των ορίων είναι το καλύτερο θερμοκήπιο των συγκρούσεων.

Αλλά ποια είναι τελικά τα όρια; Τι σημαίνει όρια;      

ΦΥΣΙΚΑ ΟΡΙΑ

Το πρώτο και βασικό όριο αφορά στα στο ίδιο το σώμα μας. Τα όρια του σωματικού μας Εγώ βρίσκονται εκεί που βρίσκεται το δέρμα μας ή μάλλον λίγο πιο έξω απ’ αυτό. Ας φανταστούμε κάποιον που μας πλησιάζει απρόσκλητος σε απόσταση αναπνοής και μπορούμε να αντιληφθούμε την παραβίαση των φυσικών μας ορίων. Πόσο άβολα και ανήσυχα μας κάνει να νιώθουμε κάτι τέτοιο. Αυτή η λεπτή αίσθηση του “άβολα” είναι στην πραγματικότητα ένας εσωτερικός συναγερμός που μας ειδοποιεί για την παραβίαση των φυσικών μας ορίων. Γι’ αυτό χρειάζεται να είμαστε ξεκάθαροι και σταθεροί σχετικά με το τι επιτρέπουμε στον φυσικό μας χώρο, μιας και αυτό συναρτάται άμεσα με την ικανοποίηση ή μη της ανάγκης μας για βασική ασφάλεια.   

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΟΡΙΑ

Τα συναισθηματικά όρια αναφέρονται στην αναγνώριση και έκφραση της συναισθηματικής μας εμπειρίας, δηλαδή πριν απ’ όλα στην ικανότητα μας να αναγνωρίσουμε τα όποια θετικά ή “αρνητικά” συναισθήματα μας, κάθε στιγμή. Αυτό ακριβώς, η αναγνώριση και η επικύρωση της όποιας συναισθηματικής μας κατάστασης και από τον Άλλο ορίζει την τήρηση του συναισθηματικού ορίου. Το ξέρουμε άλλωστε, ότι είναι εύκολο για τους ανθρώπους γύρω μας να μας υποστηρίζουν όταν όλα πάνε καλά. Αλλά όταν τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα ή όταν έχουμε την ανάγκη να μοιραστούμε με τον Άλλο την ευαλωτότητα μας, εκεί φράσεις όπως “έλα μωρέ τώρα, καλά είσαι” ή “άλλοι έχουν περάσει χειρότερα” ή “δεν έχεις ανάγκη εσύ”, ακυρώνουν το συναίσθημα μας και μας απαξιώνουν υπαρξιακά, παραβιάζοντας ξεκάθαρα τα συναισθηματικά μας όρια. Αν λοιπόν νιώθουμε ότι τα “ζόρια” μας δεν είναι ευπρόσδεκτα, αν δηλαδή τα συναισθηματικά μας όρια δεν είναι τόσο σταθερά, ίσως χρειάζεται να τα επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τους άλλους ή μάλλον καλύτερα χρειάζεται να επαναξιολογήσουμε το δίκτυο υποστήριξης μας.

Η παραβίαση όμως των συναισθηματικών μας ορίων μπορεί να συντελείται και αντίστροφα, όταν οι άλλοι κατακλύζονται από τα δικά τους συναισθήματα και εμείς αρχίζουμε να νιώθουμε περίπου σαν “ψυχοθεραπευτές”, κάτι που μπορεί να μας καταβάλει, να μας κουράζει και να επηρεάζει την λειτουργικότητα μας, οπότε και πάλι χρειάζεται να θέσουμε τα όρια του “τι”,  “πόσο” και “για πόσο” από την δυσκολία του άλλου μπορούμε πραγματικά να αντέξουμε. .

ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΑ ΟΡΙΑ

Τα διανοητικά μας όρια αναφέρονται στην προσωπική μας λειτουργία της σκέψης. Το να βλέπουμε πάντα τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο όπως οι άλλοι προφανώς δεν είναι δυνατό. Ο καθένας μας έχει τις δικές του διαφορετικές/υποκειμενικές εμπειρίες και άρα τις δικές του σκέψεις, αξίες, πεποιθήσεις και απόψεις. Και είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε αλλά και να εισπράττουμε σεβασμό όταν αυτή η διαφορετικότητα μας εκφράζεται. Δηλαδή ίσως χρειάζεται να είμαστε σε επαγρύπνηση για να αποτρέψουμε περιπτώσεις όπου η αυτοέκφραση μας θα αντιμετωπιστεί με επιθετικότητα, επικριτικότητα, υποτίμηση ή απαξίωση. Ίσως χρειαστεί να απεμπλακούμε από σχέσεις που δεν σέβονται τα διανοητικά μας όρια, καθώς προφανώς δεν μπορούμε να συζητάμε μόνο με ανθρώπους με τους οποίους συμφωνούμε απόλυτα, αλλά και από την άλλη χρειαζόμαστε συνομιλητές που να είναι πρόθυμοι να μιλήσουν και να ακούσουν με σεβασμό την διαφορετική άποψη.  

ΟΡΙΑ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μπορεί να φαίνεται λίγο “αμερικανιά”, αλλά το να θέτουμε τα όρια του χρόνου και της διαθέσιμης ενέργειας μας είναι μια αναγκαιότητα. Αν για παράδειγμα, για να μην “χαλάσουμε την παρέα” συνηθίζουμε να παραβιάζουμε το πρόγραμμα μας και να εξαντλούμαστε ή αν οι φίλοι ή ο εργοδότης συνηθίζουν να παραβιάζουν ό,τι έχει συμφωνηθεί από άποψη χρόνου ή ψυχικής ενέργειας, ίσως χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε τα όρια μας.

ΥΛΙΚΑ ΟΡΙΑ

Τα υλικά όρια αναφέρονται στα προσωπικά μας αντικείμενα και στον “τρόπο” ή στο “πότε” αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Είναι πάντα δικιά μας απόφαση το αν, με ποιόν, πότε και για πόσο θα μοιραζόμαστε αντικείμενα που μας ανήκουν και αυτό δεν είναι καθόλου εγωκεντρικό.

Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε πως διαθέτουμε ισχυρά όρια, όταν

⤜ δίνουμε προσοχή στις ανάγκες μας,

⤜ νιώθουμε άνετα να έχουμε διαφορετικά συναισθήματα και αξίες απ’ ότι οι άλλοι.

⤜ έχουμε σταθερή αίσθηση Εαυτού.

⤜ δεν χρειάζεται να υπερ-εξηγούμε ή να νιώθουμε ενοχές όταν θέτουμε τα όρια μας.

⤜ Ξεκουραζόμαστε όταν νιώθω κουρασμένοι.

⤜ Αισθανόμαστε ασφάλεια στο να εκφραζόμαστε χωρίς τον φόβο της έκθεσης/γελοιοποίησης.

⤜ Εκτιμούμε (και προγραμματίζουμε) τον χρόνο με τον Εαυτό μας.

Καταλαβαίνουμε πως συχνά εκπαιδευόμαστε από το οικογενειακό και κοινωνικό μας περιβάλλον στο να μην θέτουμε ούτε και να κρατάμε σταθερά όρια στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, είτε γιατί κάπου εκεί μπορεί να καιροφυλακτεί ένας φόβος εγκατάλειψης ή πιθανής σύγκρουσης ή μια ενοχή πως ο άλλος θα στεναχωρηθεί. Και ίσως κάπως έτσι συχνά ξεχνάμε τον “καημένο” τον εαυτό μας και τις ανάγκες του. Κι έτσι όταν θα χρειαστεί να θεσπίσουμε τα όρια μας, τους κανόνες μας, μπορεί τα αγαπημένα πρόσωπα να αιφνιδιαστούν και να αντιδράσουν. Μπορεί επίσης η αντιδράσεις τους αυτές κάπως να μας απογοητεύουν και σε μερικές περιπτώσεις ίσως και να χρειαστεί να απομακρυνθούμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. Αλλά είναι βέβαιο πως για να υπάρξουμε χρειαζόμαστε σαφή και ξεκάθαρα όρια. Και άλλο τόσο επίσης πως για να υπάρξουμε αληθινά σε μια σχέση χρειάζεται να μπορούμε να υπάρξουμε από μόνοι μας. Στο τέλος-τέλος, τα όρια είναι ο καλύτερος τρόπος που ξέρουμε για να έχουμε ψυχικά υγιείς σχέσεις, μεταξύ ψυχικά υγιών ενηλίκων που θα αποτελούν εξαιρετικά πρότυπα για οριοθετημένα παιδιά…

Powered by kone"

Μην το χάσεις

Journal

Δείτε επίσης