Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Εγγραφή στο Newsletter

Limassol Today - Asset 10
ΑΡΧΙΚΗΣΤΗΛΕΣΦΙΛΟΞΕΝΟΥΜΕΝΑΈμφυλη Ισότητα και ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στη διεθνή αρένα

Έμφυλη Ισότητα και ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στη διεθνή αρένα

Γράφει η Τζόζη Χριστοδούλου*

Εισαγωγή
Η ανισότητα των φύλων βασίζεται σε κοινωνικά χαρακτηριστικά, προκαταλήψεις και αντιλήψεις που σχετίζονται με το βιολογικό φύλου του ατόμου που γεννιέται γυναίκα ή άνδρας. Ως αποτέλεσμα, το φύλο παίζει καθοριστικό παράγοντα για το τι αναμένεται, επιτρέπει και εκτιμάται για μια γυναίκα ή ένα άνδρα σε ένα κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο. Αναπόφευκτα, στις περισσότερες κοινωνίες οι γυναίκες και οι άνδρες αναμένεται να έχουν διαφορετικές ευθύνες, ευκαιρίες στα κέντρα λήψης των αποφάσεων καθώς και πρόσβαση στον έλεγχο των οικονομικών πόρων.

Η έμφυλη ισότητα αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλων διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών. Παρά τη βελτίωση που αφορά στα θέματα ισότητας των φύλων ανά το παγκόσμιο, ακόμη επικρατεί συστηματικός σεξισμός- η ιδέα ότι οι γυναίκες και τα κορίτσια θεωρούνται κατώτερες λόγω του βιολογικού τους φύλου- με αποτέλεσμα οι γυναίκες και τα κορίτσια να αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις σε θεσμικό και ατομικό επίπεδο καθώς και βία επειδή είναι γυναίκες. Άρα η οποιαδήποτε δράση προς την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και της ισότητας των φύλων θα πρέπει να πλαισιώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να αναγνωρίζει τις ιστορικά άνισες σχέσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών. Κατά καιρούς έχουν ληφθεί διάφορα εργαλεία για την προώθηση της ισότητας, με το πιο γνωστό να είναι αυτό της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου. Όπως εξάλλου αναφέρει και η γνωστή ακαδημαϊκός Sylvia Walby: “Η Ενσωμάτωση της Διάστασης του Φύλου βασίζεται συχνά σε διακρατικές διαδικασίες που περιλαμβάνουν διακρατικά δίκτυα και φορείς και μετασχηματισμούς του λόγου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αμφισβητώντας την παραδοσιακή εστίαση στις εθνικές διαδικασίες. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου είναι ένα παράδειγμα που μπορεί να εκτιμήσει τις πιθανές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης των πολιτικών του φύλου».

Ενσωμάτωση της Διάστασης του Φύλου – Ο ορισμός
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου ορίζεται ως μια διαδικασία αποτίμησης των επιπτώσεων για τις γυναίκες και τους άνδρες κάθε προγραμματισμένης δράσης, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας, των πολιτικών ή των προγραμμάτων, σε κάθε τομέα και σε όλα τα επίπεδα. Είναι μια στρατηγική προκειμένου να καταστούν τα ζητήματα και οι εμπειρίες των γυναικών, των ανδρών μέρος μιας ολοκληρωμένης διάστασης κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση πολιτικών και προγραμμάτων σε όλους τους τομείς, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τομέα. Επιδίωξη είναι όπως οι γυναίκες και οι άνδρες επωφελούνται ισότιμα και μη διαιωνίζεται η ανισότητα.

Η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, όπως κατοχυρώνεται από το νομικό και πολιτικό πλαίσιο σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, αποτελεί βασικό πυρήνα των αξιών, μεταξύ άλλων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των Ηνωμένων Εθνών, του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ένωσης για τη Μεσόγειο. Η αρχή της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών κυρίως για την ίση αμοιβή κατοχυρώνεται από τη Συνθήκη της Ρώμης του 1957 και ως κοινή αρχή και αξία της Ε.Ε που κατοχυρώθηκε με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας. Κατοχυρώνεται επίσης με την Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και ακολούθως με άλλες πολύ συγκεκριμένες συμβάσεις όπως αυτή του 1979 που αφορά στην Εξάλειψη κάθε Μορφής Διάκρισης κατά των Γυναικών και την Διακήρυξη και της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνο, που αποτελούν τα πλέον σημαντικά κείμενα στα δικαιώματα των γυναικών. Ο ΟΗΕ υπογραμμίζει, εξάλλου, πως η ανισότητα των φύλων μπορεί να υπονομεύσει την ειρήνη και να οδηγήσει σε συγκρούσεις και βία, ενώ αντίθετα η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών ενισχύει, ανάμεσα σε άλλα, την κοινωνικό-οικονομική ζωή και βελτιώνει την καθημερινότητα των ανθρώπων σε όλους τους τομείς. Σημαντικό να αναφερθεί, ότι από την υιοθέτηση της Ατζέντας 2030 για τους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης, αποτελεί οριζόντιο θέμα σε όλους τους τεχνικούς Οργανισμούς του ΟΗΕ.

Παγκόσμιες κρίσεις με έμφυλες επιπτώσεις
Παρά τα πιο πάνω, κορίτσια και γυναίκες σε πολλά μέρη του πλανήτη συνεχίζουν να ζουν σε συνθήκες που περιορίζουν την ελευθερία τους, να βρίσκονται αντιμέτωπες με διάφορες μορφές βίας και να στερούνται ίσων ευκαιριών και πρόσβασης, μεταξύ άλλων στην εκπαίδευση, υγεία, εργασία, καθώς και στην πολιτική, οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή.

Η νέα πανδημία του κορωνοϊού, επηρεάζει διαφορετικά τις γυναίκες και τους άνδρες, με τις γυναίκες να επηρεάζονται δυσμενώς περισσότερο. Από την άνοδο της ενδοοικογενειακής βίας και την περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες οικογενειακού προγραμματισμού έως το δυσανάλογο οικονομικό αντίκτυπο, τα μέτρα για περιορισμό της πανδημίας πλήττουν τις γυναίκες και τα βασικά τους δικαιώματα πολύ περισσότερο από τους άνδρες. Προηγούμενες επιδημίες, όπως για παράδειγμα του Έμπολα και του Ζίκα έχουν οδηγήσει στην κατάφωρη παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών στις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο και φαίνεται ότι το ίδιο συμβαίνει και σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή τη στιγμή.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία όπως και η όλη πολιτική μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων για το θέμα, αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα για πως το σύστημα της πατριαρχίας στη χειρότερη της μορφή επηρεάζει αρνητικά σε όλα τα επίπεδα τους άνδρες, τις γυναίκες και τα παιδιά. Οι άνδρες καλούνται να δολοφονούν συνανθρώπους τους, ενώ παιδιά και γυναίκες γίνονται θύματα βιασμών και σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να γίνει αναφορά στο γνωστό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας (Σ.Α) του ΟΗΕ 1325 Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια. Προτού γίνει αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η αποστολή του Σ.Α είναι η διατήρηση της Παγκόσμιας Ειρήνης και Ασφάλειας με μόνιμα μέλη του Συμβουλίου να είναι οι ΗΠΑ, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κίνα και Γαλλία. Το ψήφισμα που αφορά στις Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια ψηφίστηκε ομόφωνα το 2000. Σε πολλές των περιπτώσεων το συγκεκριμένο ψήφισμα υλοποιείται από χώρες της δύσης σε αναπτυσσόμενες χώρες ως μέρος της εξωτερικής τους πολιτικής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την παραγνώριση άλλων ουσιαστικών δράσεων που να αφορούν την ισότητα στις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική των κρατών. Μια από τις κύριες δράσεις που καλούνται οι χώρες να υλοποιήσουν για την εφαρμογή του είναι περισσότερες γυναίκες στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, γεγονός που παρόλο του ότι παρατηρείται βελτίωση τα τελευταία 22 χρόνια, αυτό δεν έχει πετύχει αφού η αρένα των διεθνών σχέσεων παραμένει ένα πατριαρχικό περιβάλλον κατά το οποίο αποφασίζονται καθημερινά πολιτικές που αφορούν όλες και όλους μας.

Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω είναι σημαντικό να περιλαμβάνεται η ισότητα των φύλων, έστω μέσω της εφαρμογής της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, σε διεθνή ζητήματα, μέσω της ενάσκησης εξωτερικής πολιτικής, αφού η ισότητα, όπως προανέφερα είναι θέμα που επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής μας από την οικονομία, στο μεταναστευτικό στο σπίτι και την εργασία. Με αυτό το τρόπο θα μπορούσαν να αποφεύγονται παγκόσμιες κρίσεις και όπου υπάρχουν να επιλύονται μέσω μετρήσιμων και ουσιαστικών έμφυλων δράσεων αφού όπως δείχνουν εκατοντάδες μελέτες μια τέτοια πολιτική θα αποφέρει θετικά αποτελέσματα στις κοινωνίες και τις οικονομίες ενώ θα αποφεύγονται οι συγκρούσεις και οι πόλεμοι.

Έμφυλη εξωτερική πολιτική και πολυμέρεια.

Προς αυτή την κατεύθυνση, το 2014, η Σουηδία ανακοίνωσε την υιοθέτηση Φεμινιστικής Εξωτερικής Πολιτικής και ακολουθήσαν η Γαλλία, ο Καναδάς, το Μεξικό ενώ παράλληλα διάφορα κράτη μέλη διορίσαν Πρέσβειρες για Ισότητα των Φύλων ή/και για τις Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια όπως για π.χ. η Νορβηγία για να δοθεί μια νέα διάσταση στην άσκηση της εξωτερικής τους πολιτικής. Άρα πέραν της προώθησης του ψηφίσματος 1325 Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια όταν συζητείται η έμφυλη διάσταση στην εξωτερική πολιτική αυτό σημαίνει:

1. Προώθηση γυναικών υποψήφιων σε ηγετικές θέσεις σε διεθνείς οργανισμούς και σε θέσεις λήψεις των αποφάσεων στα Υπουργεία Εξωτερικών.
2. Οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές, αποφάσεις, ψηφίσματα που λαμβάνονται στη διεθνή αρένα μέσω της άσκησης εξωτερικής πολιτικής των κρατών
3. Ενίσχυση διμερών σχέσεων σε θέματα ισότητας των φύλων
4. Σχεδιασμός έμφυλης αναπτυξιακής στρατηγικής
5. Έμφυλες οικονομικές συνεισφορές σε διεθνείς και άλλους οργανισμούς για προώθηση της ισότητας των φύλων
6. Συστηματική εκπαίδευση σε θέμα φύλου στις διπλωματικές ακαδημίες των κρατών.
7. Συστηματική αναφορά στο θέμα σε δημόσιες παρεμβάσεις από τα άτομα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων τόσο στους διεθνείς οργανισμούς όσο και από εκπροσώπους κρατών.

Τα πιο πάνω είναι μερικοί από τους στόχους που θέλουν να πετύχουν κάποια κράτη σε διεθνές επίπεδο με σκοπό να κανονικοποιήσουν τη συζήτηση και να φτάσουν σε ουσιαστικά αποτελέσματα. Είναι σημαντικό επίσης όπως το επίπεδο της ισότητας των φύλων στο εθνικό επίπεδο μιας χώρας να μην αποτελεί εμπόδιο στα κράτη για την υιοθέτηση έμφυλης εξωτερικής πολιτικής αφού μπορεί να επιφέρει θετικά αποτελέσματα στο εσωτερικό ενός κράτους. Ένα εκ των αποτελεσμάτων θα ήταν η πιο ενεργή, πιο ουσιαστική δράση στο πλαίσιο της Επιτροπής για το Καθεστώς της Γυναίκας (γνωστό ως CSW).

Η Επιτροπή για το Καθεστώς της Γυναίκας είναι το πιο σημαντικό σώμα για τα δικαιώματα των γυναικών που λειτουργεί από το 1946. Είναι ο κύριος παγκόσμιος διακυβερνητικός φορέας αποκλειστικά αφιερωμένος στην προώθηση της έμφυλης ισότητας, ο οποίος παίζει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και στη διαμόρφωση παγκόσμιων πολιτικών. Δίνει το πεδίο στις κυβερνήσεις και στην κοινωνία των πολιτών να συζητούν, να ασκούν πίεση και να αποφασίζουν συλλογικά για το μέλλον των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών. Αποτελεί ευκαιρία για στρατηγικές συνεργασίες μεταξύ των χωρών ενώ παρουσιάζεται ως ένας ασφαλής χώρος για συζήτηση καίριων θεμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, το πλαίσιο της πολυμέρειας, τα κράτη θα πρέπει να έχουν μια δυνατή φωνή και δυνατή παρουσία όπου πέραν της ενημέρωσης και ανταλλαγής γνώσεων και πρακτικών από και προς τα κράτη και μεταξύ των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, δίδεται μια ευκαιρία να κτιστούν διμερείς και πολυμερείς συνεργασίες για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών και της έμφυλης ισότητας.

Καταληκτικά σχόλια

Όντως έχει σημειωθεί παγκόσμια πρόοδος στην προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Ωστόσο, όπως σημείωσε ο ΟΗΕ, παρατηρείται οπισθοδρόμηση στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Είναι για αυτό το λόγο που θα πρέπει να επαναφέρουμε τη συζήτηση πίσω στις βασικές αρχές του φεμινισμού και να τονίσουμε ότι ολόκληρες κοινωνίες και οικονομίες θα επωφεληθούν εάν διασφαλιστούν τα δικαιώματα των γυναικών και εάν το 50% του πληθυσμού εκπροσωπείται ισότιμα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Αυτός είναι ο στόχος και θα πρέπει να είναι ένας στρατηγικός στόχος και για την ενάσκηση εξωτερικής πολιτικής των κρατών, αφού τα δικαιώματα των γυναικών είναι πράγματι εθνικό συμφέρον. Αυτό όμως απαιτεί, δυστυχώς, τολμηρά βήματα σε ηγετικό επίπεδο και την ένδειξη έμπρακτής πολιτικής βούλησης.

*Εμπειρογνώμονας για θέματα Φύλου

Μην το χάσεις

Journal

Δείτε επίσης