Του Αλέξη Χατζηνικολάου*
Η λύση του κυπριακού προβλήματος περνάει μέσα από την εξόρυξη-εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Α.Μεσογείου και Ανατολικά της Κρήτης. Το ερώτημα είναι το εξής: Τι είδους λύση και πως;
Θα προσπαθήσω μέσα στις επόμενες γραμμές να αναλύσω την παρούσα πολιτική κατάσταση και να δώσω πιθανά σενάρια για το μέλλον της πατρίδας μας. Στο σημείο αυτό θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω πως δεν είμαι πολιτικός αναλυτής. Μπορείτε ελεύθερα μέσα στα πλαίσια που μας παρέχει το δημοκρατικό μας πολίτευμα να διαφωνήσετε παραθέτοντας τα δικά σας επιχειρήματα.
Λίγα λόγια (ή μάλλον αρκετά) λόγια για το φυσικό αέριο:
ΕastMed pipeline: Αποτελεί επιτακτική ανάγκη ο κάθε πολίτης να κατανοήσει ότι η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου και πετρελαίου δεν λειτουργεί με πολιτικά και εθνικά κριτήρια παρά μόνο με χρηματο-οικονομικά. Στο σημείο αυτό οι ερωτήσεις που προκύπτουν είναι οι εξής:
α) Ποίος θα επιχορηγήσει την κατασκευή ενός τέτοιου αγωγού, ιδιωτικά ή κρατικά κεφάλαια; Ας λάβουμε ως δεδομένο ότι τα κρατικά ταμεία Κύπρου και Ελλάδας είναι άδεια τότε αυτό σημαίνει είτε δανεισμός είτε ιδιωτικοί οργανισμοί. Και στις 2 περιπτώσεις λοιπόν την υπόθεση θα αναλάβουν ιδιωτικά κεφάλαια. Από εδώ προκύπτει και η 2η μας ερώτηση:
β) Ποιο χρηματο-πιστωτικό ίδρυμα-οργανισμός θα επενδύσει ή μάλλον θα δανείσει ένα τέτοιο έργο; Το νούμερο 1 κριτήριο που θα θέσει ο οποιοσδήποτε οργανισμός θα είναι ασφαλώς ότι το έργο αυτό θα πρέπει να είναι βιώσιμο και κερδοφόρο. Ποίος πελάτης θα αγοράσει το αέριο αν η τελική τιμή πώλησης είναι μη ανταγωνιστική στην αγορά;
Μπορεί σε διπλωματικό επίπεδο να γίνονται αρκετές συναντήσεις μεταξύ των κυβερνήσεων Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ και Αιγύπτου όμως αν αυτός ο αγωγός είναι ασύμφορος τότε πολύ απλά δεν θα γίνει.
Πόσο στα αλήθεια λοιπόν θα μας στοιχίσει μια τέτοια κατασκευή; Σύμφωνα με έρευνα της Ε.Ε 1 (παραθέτω όλες τις σχετικές παραπομπές στο τέλος) ο αγωγός αυτός θα στοιχίσει 17-20 Δις ευρώ. Πρόκειται για αγωγό-σωλήνα μήκους 1000Km και σε βάθος 3000m στο βυθό της θάλασσας. Μια μέση τιμή τελικής πώλησης φυσικού αερίου στην Ελλάδα (από Κύπρο μέχρι Πελοπόννησο) με την οποία το έργο θα ήταν κερδοφόρο κυμαίνεται ανάμεσα στα 7 με $ 9,5 / MMBtu. Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Ευρώπη κυμαίνονται μεταξύ $ 3-5 / MMBtu και οι τωρινές παγκόσμιες τιμές εισαγωγές LNG κυμαίνονται μεταξύ $ 4,5 – 6,5 / MMBtu.
Εκτός από το αρνητικό στοιχείο της κοστολόγησης θα πρέπει να επισημάνουμε στο σημείο αυτό άλλα 2 αρνητικά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά τα έχω καταγράψει από συνέδριο που έχει παραθέσει ο όμιλος εκσυγχρονισμού Ο.Π.Ε.Κ με κύριο ομιλητή τον κύριο Έλληνα. Το πρώτο αρνητικό στοιχείο είναι ότι όσο μεγαλύτερο είναι το βάθος του αγωγού (3000m) τότε τόσο πιο στενός είναι ο αγωγός λόγω της μεγάλης πίεσης που δημιουργείται σε μεγάλα βάθη. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι περιορίζεις την ποσότητα φυσικού αερίου την οποία μπορείς άμεσα να διαθέσεις στην αγορά. Με άλλα λόγια, βάζοντας περιορισμό στην προσφορά-διάθεση-πώληση, μειώνεις και το κέρδος σου.
Το άλλο αρνητικό στοιχείο είναι ότι μεταξύ Κύπρου-Κρήτης συνδέονται οι τεκτονικές πλάκες και υπάρχει έντονη σεισμική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει πώς το ρίσκο είναι πολύ μεγάλο για τις ιδιωτικές εταιρείες.
Εύλογα θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς, με όλα τα δεδομένα παραπάνω, τότε τι κάνουν όλες αυτές οι χώρες μαζί σε διπλωματικό επίπεδο; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις/επιλογές;
Αυτές οι συναντήσεις γίνονται για να εγγυηθούν οι χώρες ένα ασφαλές γεωπολιτικό και επενδυτικό περιβάλλον για τις εταιρείες που εμπλέκονται. Είναι όμως στα αλήθεια έτσι; Μπορούν να εγγυηθούν ένα ασφαλές περιβάλλον; Η κυπριακή εξωτερική πολιτική βασίζεται πάνω στις ξένες δυνάμεις και κυρίως τους Γάλλους, Ρώσους κ.τ.λ. και είναι τόσο επικίνδυνα αφελείς που νομίζουν πως οι χώρες αυτές ενδέχεται να εμπλακούν σε ένα θερμό επεισόδιο με την Τουρκία απλά και μόνο για να ταΐσουμε εμείς τις εθνικιστικές χαζές μας αντιλήψεις και ανασφάλειες. Για ένα πουκάμισο αδειανό για μια Ελένη, καρφίτσα δεν θα πέσει στην ανατολική Μεσόγειο. Η Γαλλία από την άλλη εκμεταλλεύεται πλήρως την κατάσταση πουλώντας εξοπλιστικά προγράμματα εκατομμυρίων στους αφελείς κουτοπόνηρους πολιτικούς μας που στο τέλος της ημέρας θα πληρώσουμε εγώ και εσύ.
Η πτυχή του Κυπριακού
Από την άλλη, βλέπουμε μια εξωτερική πολιτική της Τουρκίας η οποία επιδιώκει ακριβώς να δημιουργήσει ένα κλίμα ανασφάλειας στις ιδιωτικές εταιρείες. Πρόσφατα μάλιστα έχει επέμβει με πολεμικές φρεγάτες στο οικόπεδο 7 και έχει εμποδίσει Ιταλικό πλοίο από το να προβεί σε έρευνες. Η Τουρκία παρεμβαίνει με αυτό τον τρόπο στα χωρικά ύδατα της Κύπρου ακριβώς γιατί το σύνταγμα του 1960 της παρέχει αυτή την δυνατότητα ως εγγυήτρια δύναμη. Η Τουρκία θεωρεί την Κυπριακή δημοκρατία χωρίς τους Τ/Κ ελλιπή κι είναι άλλωστε κι αυτός ο λόγος που δεν μας αναγνωρίζει σαν κράτος. Θεωρεί ότι οι Ε/Κ προβαίνουν σε μονομερείς αποφάσεις χωρίς την συμμετοχή των Τ/Κ και χωρίς να υπάρχει διάθεση για λύση του κυπριακού προβλήματος. Είναι γι αυτό το λόγο που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τα χωρικά ύδατα της Κύπρου και επίσης είναι γι αυτό το λόγω που αμφισβητεί τα θαλάσσια χωρικά ύδατα μεταξύ Καστελόριζου και Κύπρου. Ακριβώς γιατί το κυπριακό παραμένει άλυτο η Τουρκία δεν οριοθετεί τα χωρικά της ύδατα μαζί με τα θαλάσσια σύνορα μας.
Από τα παραπάνω συμπεραίνει κανείς ότι μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος θα άνοιγε τις πόρτες για οριοθέτηση θαλάσσιων υδάτων μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας-Κύπρου και ως εκ τούτο καινούργιες αδειοδοτήσεις για πιθανές εξορύξεις στην περιοχή. Αντιλαμβάνεστε ότι τα πραγματικά οφέλη για όλες τις χώρες είναι πολύ μεγάλα.
Αλήθεια, το ΝΑΤΟ, γιατί να μην θέλει μια τέτοια σταθερότητα στην περιοχή ιδιαίτερα τώρα που στο σημείο δραστηριοποιούνται και πλοία αμερικάνικων συμφερόντων και άλλων χωρών της ατλαντικής συμμαχίας;
Η Ε.Ε επίσης, τι συμφέροντα έχει από την συνολική διευθέτηση του Κυπριακού;
Η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε συνεχίζεται με κανονικούς ρυθμούς με αρκετά εμπόδια ένα εκ των οποίων είναι και το κυπριακό. Η Τουρκία είναι μια από τις μεγαλύτερες χώρες – προμηθευτής και εισαγωγέας προϊόντων της Ε.Ε με ετήσιες οικονομικές συναλλαγές τα 162δις ευρώ. Συμφέρει την οικονομικά τελωνιακή ένωση η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε; Οι αριθμοί λένε ναι, αν αναλογιστεί κανείς πως στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες επιβιώνει ο οικονομικά δυνατότερος, γιατί να μην θέλει η Ε.Ε ένα σύμμαχο σαν την Τουρκία; Ας μην ξεχνάμε πως ένας άλλος σημαντικός λόγος-κίνητρο είναι και το προσφυγικό πρόβλημα και η Τουρκία έχει επωμιστεί το μεγαλύτερο κομμάτι του μεταναστευτικού.
Προβλέψεις για το μέλλον
Ποίες άλλες εναλλακτικές επιλογές υπάρχουν διαθέσιμες; Ποια θα είναι η εξέλιξη του πολιτικού παρασκηνίου;
Πιστεύω με όλα τα δεδομένα πιο πάνω ότι η κλεψύδρα του κυπριακού έχει πραγματικά στερέψει καθώς οι ιδιωτικές εταιρείες δεν πρόκειται να περιμένουν άλλα 46 χρόνια για να λύσουμε το Κυπριακό. Στο αμέσως επόμενο σύντομο χρονικό διάστημα θα έχουμε να επιλέξουμε ως κυπριακός λαός τα ακόλουθα:
1) Λύση του κυπριακού μέσα στην ομπρέλα ασφαλείας του Ευρωπαϊκού κεκτημένου και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
2) Οριστική διχοτόμηση τύπου Κοσσυφοπέδιου.
Το πρώτο σενάριο, εικάζω πως η συντριπτική πλειοψηφία των ΕΚ θα απορρίψει όπως έκανε και το 2004.
Σε αυτή την περίπτωση, εάν και εφόσον επέλθει η οριστική διχοτόμηση θα πρέπει να αναλογιστούμε κατά πόσο μπορούμε να αντεπεξέλθουμε οικονομικά δίπλα από ένα δεύτερο κράτος με οικονομικές πλάτες από την Τουρκία. Μπορούμε; Η απάντηση είναι ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ.
Όσοι ενδιαφέρεστε να μάθετε για τα συνολικά κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ανατολική μεσόγειο εδώ
Συγκεντρωτικός Πίνακας με τις επικρατέστερες επιλογές εξαγωγής φυσικού αερίου από τηνΑνατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη.
Τιμή τελικής πώλησης φυσικού αερίου στην Ελλάδα (από Κύπρο μέχρι Πελοπόννησο) του αγωγού East Medσε αναλογία με το κόστος κατασκευής.