Γράφει η Έλια Στεφανίδου*
Το bullying αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα που επηρεάζει πολλούς μαθητές σε όλο τον κόσμο. Είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα με σοβαρότητα και να παρέχουμε τα εργαλεία και την υποστήριξη που χρειάζονται οι μαθητές μας για την αντιμετώπιση του. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τι είναι το bullying, ποια είναι τα σημάδια που πρέπει να παρατηρήσουμε και ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισής του.
Το bullying στα σχολεία αναφέρεται στην ανεπιθύμητη, επαναλαμβανόμενη και απολύτως απαράδεκτη συμπεριφορά που συμβαίνει μεταξύ μαθητών. Περιλαμβάνει διάφορες μορφές όπως λεκτική κακοποίηση, σωματική κακοποίηση, ψυχολογική πίεση και κοινωνικό αποκλεισμό. Τα θύματα του σχολικού bullying μπορεί να υποφέρουν από σοβαρές ψυχολογικές και σωματικές συνέπειες, και είναι σημαντικό να ληφθούν μέτρα για την προστασία τους. Η ευαισθητοποίηση, η εκπαίδευση και η ενθάρρυνση της ανοικτής επικοινωνίας μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων είναι σημαντικά βήματα για τον περιορισμό και την εξάλειψη του bullying στα σχολεία και για τη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς εκπαιδευτικού περιβάλλοντος για όλους τους μαθητές.
Τα σημάδια του bullying μπορούν να είναι εμφανή ή κρυφά, και είναι σημαντικό να τα αναγνωρίσουμε για να προστατεύσουμε τα πιθανά θύματα. Συχνά τα παιδιά εμφανίζουν σημάδια όπως απροσδόκητες σωματικές βλάβες, (μώλωπες ή χτυπήματα), αλλά και αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Μπορεί να απομονωθούν από τους φίλους τους, να παρουσιάσουν απότομες αλλαγές στη διάθεση, αυξημένο stress ή κατάθλιψη, να αποφεύγουν το σχολείο ή να έχουν δυσκολία στον ύπνο τους. Συνήθως έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Μπορεί επίσης να γίνουν επιθετικά και νευρικά, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου τα ίδια τα παιδιά – θύματα μπορούν να γίνουν θύτες σε άλλα παιδιά ή στα αδέρφια τους στο σπίτι. Αρκετά από αυτά πολύ πιθανόν να μην αναφέρουν ανοικτά το εκφοβισμό που υφίστανται, και γι’ αυτό είναι σημαντικό να τους δείχνουμε υποστήριξη και να ενθαρρύνουμε τον ανοικτό διάλογο.
Επιπλέον, η παρατήρηση των αλλαγών στη συμπεριφορά και την ψυχολογική κατάσταση των παιδιών από τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους συνομηλίκους είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση του bullying και την προστασία των παιδιών.
Ποιος είναι όμως ο ρόλος των γονέων, των μαθητών και των δασκάλων στην πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού;
Ο ρόλος των Γονέων:
Επικοινωνία με τα παιδιά: Ο πρώτος και σημαντικότερος ρόλος των γονέων είναι να επικοινωνούν ανοιχτά και ειλικρινά με τα παιδιά τους. Χρειάζεται να ενθαρρύνουν τα παιδιά να τους εκμυστηρεύονται και να μοιράζονται τις εμπειρίες τους στο σχολείο.
Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης: Οι γονείς πρέπει να βοηθούν τα παιδιά τους να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό. Ένα παιδί που αισθάνεται ασφαλές, που αγαπά τον εαυτό του και τον προσέχει, είναι λιγότερο ευάλωτο στον εκφοβισμό.
Στήριξη στο σχολείο: Οι γονείς χρειάζεται να είναι ενεργοί στη σχολική κοινότητα. Μπορούν να συνεργαστούν με τους δασκάλους και τους σχολικούς συμβούλους για να διασφαλίσουν ότι το σχολείο αντιμετωπίζει τον εκβιασμό σοβαρά και λαμβάνει μέτρα για την πρόληψή του.
Ο ρόλος των Μαθητών:
Στήριξη των θυμάτων: Οι μαθητές μπορούν να μάθουν να στηρίζουν τους συμμαθητές τους που είναι θύματα εκφοβισμού. Η συμπαράσταση και η φιλία μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τη δυσκολία.
Αναφορά στους δασκάλους: Είναι σημαντικό να μαθαίνουν οι μαθητές να αναφέρουν τυχόν περιστατικά εκφοβισμού στους δασκάλους ή σε άλλους ενήλικες που μπορούν να βοηθήσουν.
Η αναφορά είναι σημαντική για την ασφάλεια όλων.
Ενημέρωση – Εκπαίδευση: Οι μαθητές μπορούν να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα κατά του εκφοβισμού και να μάθουν πώς να αντιδρούν όταν αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση και την πρόληψη του προβλήματος.
Αποτροπή: Οι μαθητές μπορούν επίσης να επιδείξουν αποφασιστικότητα και να αντιτίθενται στον εκφοβισμό όταν τον παρατηρούν, χωρίς να συμμετέχουν σε αυτόν. Αυτό μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωση της κατάστασης.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών:
Αναγνώριση του εκφοβισμού: Οι δάσκαλοι χρειάζεται να είναι ικανοί να αναγνωρίζουν τα σημάδια του εκφοβισμού, όπως αλλαγές στη συμπεριφορά, απομόνωση, άγχος ή κατάθλιψη σε μαθητές.
Εκπαιδευτικά προγράμματα: Διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους μαθητές, τους γονείς και το προσωπικό του σχολείου. Αυτά τα προγράμματα πρέπει να εξηγούν τι είναι ο εκφοβισμός, πώς μπορεί να αναγνωριστεί και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Συζητήσεις στην τάξη και επικοινωνία: Προώθηση συζητήσεων στην τάξη σχετικά με τον εκφοβισμό και τη σημασία της συμπόνιας, της αμοιβαίας συμπεριφοράς σεβασμού και της αναφοράς περιστατικών.
Ενίσχυση αυτοπεποίθησης: Διδαχή στους μαθητές πώς να ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους, να αγαπάνε τον εαυτό τους και πώς να αντιδρούν σε περιπτώσεις εκφοβισμού.
Ενθάρρυνση της αναφοράς : Προώθηση της αναφοράς κάθε περίπτωσης εκφοβισμού στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Διασφάλιση ότι οι μαθητές γνωρίζουν ότι δεν πρέπει να φοβούνται τυχόν αντίδραση από τους διαπληκτισμούς.
Συνεργασία με τους γονείς: Ενθάρρυνση των γονέων για συμμετοχή στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού, να συμβουλεύονται και να είναι ανοιχτοί στον διάλογο με τα παιδιά τους.
Ο bulling στα σχολεία δεν αποτελεί απλώς μια παιδική συμπεριφορά που μπορεί να παραβλεφθεί. Είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει σοβαρά την ψυχολογία και την ευημερία των παιδιών και των εφήβων και συντείνει στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του κάθε ατόμου.
Η ευαισθητοποίηση για τον εκφοβισμό απαιτεί συνεχή προσπάθεια και συνεργασία από τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους μαθητές και την ευρύτερη κοινότητα. Όταν όλοι συμβάλλουν, μπορούμε να δημιουργήσουμε συνθήκες που αποτρέπουν και αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τον εκφοβισμό στα σχολεία, σε ένα περιβάλλον που προάγει την ανάπτυξη, την αυτοπεποίθηση και την αγάπη για τη μάθηση.