Γράφει ο Αδάμος Ζαχαριάδης
Το αποτέλεσμα των ελληνικών εκλογών της 21ης Μαΐου συνιστά έναν θρίαμβο του Κυριάκου Μητσοτάκη και της Νέας Δημοκρατίας αλλά και μια μεγάλη ήττα για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ. Η διαφορά των 20 μονάδων αποτελεί, άλλωστε, τη μεγαλύτερη νίκη που καταγράφει κόμμα στην Ελλάδα από τις πρώτες μεταδικτατορικές εκλογές του 1974, όταν η ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε επικρατήσει επί της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Μαύρου με 34 μονάδες διαφορά. Παράλληλα, είναι η πρώτη φορά που ένα κόμμα όντας στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης καταγράφει τόσο μεγάλη πτώση ποσοστών, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ κατρακύλησε από το 32% του 2019 στο 20% σήμερα.
Γιατί κέρδισε η Νέα Δημοκρατία;
Παρά το γεγονός ότι το εύρος της νίκης δεν είχε προβλεφθεί, η επικράτηση της ΝΔ επιβεβαιώνει τις τάσεις που καταγράφονται στο εκλογικό σώμα από το 2017 έως σήμερα. Μετά την ανάληψη της ηγεσίας της ΝΔ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, το κόμμα της ελληνικής Δεξιάς προηγείται σε όλες τις δημοσκοπήσεις, ενώ έχει κερδίσει σε κάθε εκλογική αναμέτρηση που έχει διεξαχθεί σε αυτό το διάστημα.
Αν και η πλήρης αποτύπωση των λόγων που οδήγησαν στη νίκη της ΝΔ είναι πρώιμη, θα σταχυολογήσουμε τρεις αιτίες που, σύμφωνα με την ανάγνωσή μας, έχουν τη μεγαλύτερη σημασία:
α) Κατά την τετραετία της η ΝΔ, μολονότι είχε να αντιμετωπίσει πολλαπλές κρίσεις (κορωνοϊός, συνέπειες ρωσικής εισβολής, αύξηση πληθωρισμού, ένταση ελληνοτουρκικών σχέσεων) κατόρθωσε να εμπνεύσει στους πολίτες εμπιστοσύνη ως προς τη σταθερότητα διακυβέρνησης της χώρας. Η δημόσια αναγνώριση των λαθών, όταν και όπου αυτά ήταν ορατά, αποτέλεσε μια επιλογή της κυβέρνησης που ενίσχυσε το παραπάνω αίσθημα. Παράλληλα, στην περίοδο της προεκλογικής εκστρατείας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προέβαλε τα θετικά πεπραγμένα της διακυβέρνησής του, κεφαλαιοποιώντας στην κάλπη μια σειρά από βελτιώσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η ψηφιοποίηση του κράτους, η βελτίωση των μισθών, η αναβάθμιση του ΕΣΥ, η μείωση των εκκρεμών συντάξεων και η διαχείριση του μεταναστευτικού. Ακόμη, ιδιαίτερη σημασία έδωσε στη δημιουργία αισθήματος προοπτικής στους πολίτες, υποσχόμενος καλύτερο μέλλον, ιδιαίτερα στο επίπεδο των μισθών και του εκσυγχρονισμού του κράτους.
β) Ως προς την εκλογική στόχευση, η ΝΔ είχε ένα απλό και ξεκάθαρο στρατηγικό σχέδιο, το οποίο μετέδωσε με συνεκτικό τρόπο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε από την αρχή ότι δεν πιστεύει στις κυβερνήσεις συνεργασίας και στην απλή αναλογική, διεκδικώντας καθαρή εντολή για αυτοδύναμη κυβέρνηση. Σε αυτό το πλαίσιο, έκανε σαφές ότι θα πάει σε δεύτερες εκλογές, προκειμένου να πετύχει την αυτοδυναμία. Παράλληλα, σε όλη την προεκλογική περίοδο επικεντρώθηκε στη θετική ατζέντα, επιτυγχάνοντας να συζητηθούν όσο το δυνατόν λιγότερο τα μελανά σημεία της διακυβέρνησής του και κυρίως το σκάνδαλο των υποκλοπών και η σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών.
γ) Οι εκπρόσωποι της ΝΔ και οι υποψήφιοι βουλευτές της απέφυγαν το μεγάλο λάθος μέσα στην προεκλογική εκστρατεία. Παράλληλα, ο επικοινωνιακός μηχανισμός του κόμματος κατάφερε να εκμεταλλευτεί όλα τα λάθη που έγιναν από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ, αναδεικνύοντας τις άστοχες δηλώσεις των υποψήφιων της αντιπολίτευσης.
Γιατί έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ;
Το 20% και η απώλεια 12 ποσοστιαίων μονάδων από το 2019 αποτελεί στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ και προσωπική πανωλεθρία του Αλέξη Τσίπρα, η οποία πιθανότατα θα επιφέρει και αλλαγή ηγεσίας, αμέσως μετά τις δεύτερες κάλπες. Η απώλεια 600.000 ψήφων από τις προηγούμενες εκλογές αποτελεί αποδοκιμασία του τρόπου με τον οποίο το κόμμα και η ηγεσία του επέλεξαν να αντιπολιτευτούν στο μεγαλύτερο μέρος της τετραετίας. Ενδεικτικό, άλλωστε, είναι ότι και στις τρεις περιφέρειες στις οποίες κατήλθε ο Αλέξης Τσίπρας ως υποψήφιος, ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο έμεινε στη δεύτερη θέση, αλλά κατέγραψε σημαντική μείωση ποσοστών. Οι βασικοί λόγοι αυτής της καθίζησης είναι:
α) Η αυτοκριτική του ΣΥΡΙΖΑ για τα πεπραγμένα της περιόδου 2015-2019 περιορίστηκε στο επίπεδο εσωκομματικών κειμένων. Δεν μεταφέρθηκε στους πολίτες και δεν έγινε ποτέ εμφανές ότι η ηγεσία και τα στελέχη κατανόησαν τους λόγους που οδήγησαν στην ήττα του 2019. Με αυτή την κίνηση «φυγής προς τα μπροστά», το κόμμα παρέκαμψε σε μεγάλο βαθμό τη δυσαρέσκεια που υπήρχε στο εκλογικό σώμα για τη διακυβέρνησή του, αποσυνδέθηκε από το κοινό αίσθημα και επέδειξε αδυναμία ανάλυσης της πολιτικής συγκυρίας και του πολιτικού του αντιπάλου.
β) Ο ΣΥΡΙΖΑ περιφρόνησε τις δημοσκοπήσεις και τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, θεωρώντας ως αφετηρία του το ποσοστό του 32% που έλαβε στις εκλογές του 2019. Παράλληλα, αγνόησε ότι όλες οι μετρήσεις έδειχναν ως βασικό πρόβλημα της αξιωματικής αντιπολίτευσης την έλλειψη αξιοπιστίας. Αντί να δουλέψει επί αυτού, το κόμμα εξέπεμπε συνεχώς αντιφατικά μηνύματα που ενίσχυαν την έλλειψη αξιοπιστίας. Για παράδειγμα, επιχειρούσε πολιτική στροφή προς κεντρώα ακροατήρια και παράλληλα διατηρούσε το αψύ ύφος και τις καταγγελίες της αντιμνημονιακής περιόδου. Στο ίδιο πλαίσιο, στελέχωσε τα ψηφοδέλτιά του με ένα μείγμα πολιτικά ετερόκλητων υποψηφίων, ενώ εμφάνισε ελάχιστα νέα στελέχη που να πείθουν ότι μπορούν να κυβερνήσουν διαφορετικά.
γ) Πορεύτηκε σε όλη την προεκλογική περίοδο χωρίς ξεκάθαρο αφήγημα και στρατηγική. Αρχικά πρότεινε κυβέρνηση συνεργασίας με ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25. Μετά τις αρνήσεις των υπολοίπων κομμάτων πρόταξε την πιθανότητα συνεργασίας μόνο με το ΠΑΣΟΚ, με ψήφο ανοχής των υπολοίπων, ενώ τρεις μέρες πριν τις εκλογές ο Αλέξης Τσίπρας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο κυβέρνησης ειδικού σκοπού, προκειμένου να εξεταστεί το σκάνδαλο των υποκλοπών.
δ) Τις τελευταίες μέρες της προεκλογικής εκστρατείας έγινε το μεγάλο λάθος από το στρατόπεδο του ΣΥΡΙΖΑ. Η τοποθέτηση του πρώην υπουργού Εργασίας Γιώργου Κατρούγκαλου, περί επαναφοράς της αύξησης εισφορών στους ελεύθερους επαγγελματίες σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, αποτέλεσε θρυαλλίδα κατάρρευσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παρά την άμεση αντίδραση του Τσίπρα και την αποπομπή Κατρούγκαλου από τα ψηφοδέλτια.
Το σκηνικό των επόμενων εκλογών
Η καθαρή πρωτιά της ΝΔ, η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και η άνοδος του ΠΑΣΟΚ δημιουργούν ένα νέο πολιτικό σκηνικό, ενόψει των επόμενων εκλογών που θα διεξαχθούν στις 25 Ιουνίου. Βασικός στόχος του κυβερνώντος κόμματος είναι πλέον η εξασφάλιση της αυτοδυναμίας για την οποία χρειάζεται ποσοστό γύρω στο 37% (αναλόγως του πόσα κόμματα θα καταφέρουν να μπουν στη Βουλή). Ήδη ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ξεκινήσει στοχευμένη καμπάνια, προκειμένου να αντιμετωπίσει την πιθανότητα χαλαρής ψήφου ή διαρροών είτε λόγω αποχής είτε λόγω μετακίνησης σε άλλα κόμματα.
Από την άλλη, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ θα επιχειρήσουν να ανεβάσουν τα ποσοστά τους, με βασικό επιχείρημα ότι η χώρα χρειάζεται ισχυρή αντιπολίτευση. Τα δύο κόμματα θα κονταροχτυπηθούν, πλέον, για την πρωτοκαθεδρία στον χώρο της Κεντροαριστεράς, με τις εκτιμήσεις να είναι ακόμα αβέβαιες.
*Συνιδρυτή της εταιρείας AtoZ Communication & Strategy
Το άρθρο φιλοξενήθηκε στο 19ο τεύχος του ΓΝΩΡΑ Confidential.
