Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Εγγραφή στο Newsletter

Limassol Today - Asset 10
ΑΡΧΙΚΗΣΤΗΛΕΣΦΙΛΟΞΕΝΟΥΜΕΝΑΚυπριακό, διαπραγματεύσεις, σχέσεις με την Τουρκοκυπριακή κοινότητα

Κυπριακό, διαπραγματεύσεις, σχέσεις με την Τουρκοκυπριακή κοινότητα

Θεωρώ την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος την πρωταρχική προτεραιότητα που θα ξεκλειδώσει τις προοπτικές για να μπορέσει το κράτος της Κύπρου να λειτουργήσει ως κανονικό κράτος και να αποτραπούν κίνδυνοι και απειλές που μπορεί να καταστούν μοιραίες για την πατρίδα και τον λαό μας. Γι’ αυτό παραθέτω πιο κάτω τις θέσεις μου στο Κυπριακό, που αντανακλούν την πολύχρονη εμπειρία μου για 27 χρόνια ως διπλωμάτης και δυο φορές ως υπουργός εξωτερικών.

Γράφει η Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή
Limassol Today - 97490566 10222056650235642 810349449879486464 N
Διεθνής πτυχή του Κυπριακού

Το Κυπριακό πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν θέμα εισβολής και συνεχιζόμενης στρατιωτικής κατοχής εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας εκ μέρους της Τουρκίας για τα τελευταία σχεδόν 48 χρόνια, κατά παράβαση όλων των κανόνων διεθνούς δικαίου όπως καταγράφονται στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την Τελική Πράξη του Ελσίνκι και σωρεία άλλων διεθνών συμβάσεων. Αποτελεί επίσης θέμα κατάφορης και μαζικής παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως διαπιστώθηκε από της τέσσερεις διακρατικές προσφυγές της Κυπριακής Δημοκρατίας και μεγάλου αριθμού ατομικών προσφυγών εναντίον της Τουρκίας, αλλά και διάπραξης εγκλημάτων πολέμου εκ μέρους της Τουρκίας, όπως περιγράφονται στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και τα πρόσθετα Πρωτόκολλα, τόσο όσο αφορά την μεταχείριση αιχμαλώτων και αμάχων, τους βιασμούς, τις εξαφανίσεις και τον εποικισμό των κατεχόμενων περιοχών με πληθυσμούς που μεταφέρθηκαν από την κατοχική δύναμη. Αποτελεί επίσης θέμα συνεχιζόμενης παραβίασης εκ μέρους της κατοχικής δύναμης Τουρκίας δεσμευτικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, είτε αυτά αφορούν την συνεχιζόμενη παραβίαση της κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, το θέμα της επιστροφής των προσφύγων στις εστίες τους κάτω από συνθήκες ασφάλειας, την αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων, την συνεχιζόμενη αναγνώριση εκ μέρους της κατοχικής δύναμης της αποσχιστικής οντότητας στις κατεχόμενες περιοχές, η ανακήρυξη της οποίας καταδικάστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας και ζητήθηκε από όλα τα κράτη μέλη να μην την αναγνωρίσουν, το θέμα της επιστροφής των Βαρωσίων και των νόμιμων κατοίκων τους κάτω από την διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, την υποστήριξη της βάσης λύσης του Κυπριακού όπως αυτή καταγράφεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και πολλές άλλες πρόνοιες των ψηφισμάτων που συνεχίζουν να παραβιάζονται εκ μέρους της Τουρκίας.

Ιδιαίτερα σήμερα με τις δραματικές εξελίξεις που αφορούν την εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία, που καταδικάστηκε διεθνώς  και επιβλήθηκαν εναντίον της Ρωσίας σαρωτικές κυρώσεις, παρέχεται μια μοναδική «ευκαιρία» να υπενθυμίζουμε συνεχώς στους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ευρύτερα στη διεθνή κοινότητα, ότι οι ίδιες πρόνοιες και αρχές του διεθνούς δικαίου που σήμερα παραβιάζονται κατάφορα από τη Ρωσία στην περίπτωση της Ουκρανίας, παραβιάζονται συστηματικά για τα τελευταία σχεδόν 48 χρόνια εκ μέρους της Τουρκίας στην περίπτωση της Κύπρου, χωρίς η Τουρκία να έχει υποστεί οποιεσδήποτε συνέπειες μέχρι σήμερα για τις συστηματικές και συνεχιζόμενες παραβιάσεις και για την περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου και των σχετικών με την Κύπρο ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. Όλα τα πιο πάνω αφορούν τη διεθνή πτυχή του Κυπριακού, που ασφαλώς έχει πρωταρχική σημασία για την συνολική επίλυση του προβλήματος, περιλαμβανομένου του τερματισμού της Τουρκικής κατοχής, της αποχώρησης των Τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και του τερματισμού των αναχρονιστικών εγγυήσεων του 1960, περιλαμβανομένων και των λεγόμενων επεμβατικών δικαιωμάτων.

Εσωτερική πτυχή του Κυπριακού

Όμως, πέραν της διεθνούς πτυχής, υφίσταται εδώ και δεκαετίες και η εσωτερική πτυχή που αφορά τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων για μια αμοιβαία αποδεκτή νέα συνταγματική διευθέτηση, που να προνοεί την μετεξέλιξη του ενιαίου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα ομοσπονδιακό κράτος με την εγκαθίδρυση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, στη βάση των συμφωνιών υψηλού επιπέδου, των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου, εφόσον από το 2004 η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί πλήρες μέλος της ΕΕ.

Η πλευρά μας οφείλει με συνέπεια να εμμένει στις θέσεις που έχουν διαχρονικά συμφωνηθεί και στη βάση λύσης που έχει επικυρωθεί από την διεθνή κοινότητα, δηλαδή τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, έστω και αν η Τουρκική πλευρά (Τουρκία και ΤΚ κοινότητα) έχουν από τον Οκτώβριο του 2020 αποστασιοποιηθεί από τη συμφωνημένη βάση λύσης, προβάλλοντας αντ’ αυτής τη λύση δύο κρατών ως τη μόνη αποδεκτή για αυτούς λύση του Κυπριακού. Τυχόν απομάκρυνση της πλευράς μας από τη συμφωνημένη βάση λύσης, θα συμβάλει στην απομάκρυνση από το τραπέζι της ομοσπονδιακής λύσης και μαζί και όλων των ψηφισμάτων της διεθνούς κοινότητας που στήριξαν αυτή την βάση λύσης, με κίνδυνο η διεθνής κοινότητα και ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας να τερματίσουν τις προσπάθειες τους και να αφεθούν οι δύο κοινότητες να διαχειριστούν μόνες τους το απαράδεκτο status quo της κατοχής και της διαίρεσης της Κύπρου, οδηγώντας την Κύπρο και το λαό της στην οριστική διχοτόμηση και πολύ πιθανόν στην προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία.

Είναι γι’ αυτό που οι θέσεις μας θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες όσο αφορά τη λύση του Κυπριακού, δηλαδή τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και οπισθοδρομήσεις. Θα πρέπει να ζητήσουμε επίμονα και συντονισμένα από τη διεθνή κοινότητα, μέσα από μια διεθνή εκστρατεία ενημέρωσης, να συμβάλει αποφασιστικά στην επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων από εκεί που τερματίστηκαν στο Κραν Μοντανά, διασφαλίζοντας α)το πλαίσιο των έξι σημείων που υπέβαλε ο Γενικός Γραμματέας στις 30 Ιουνίου 2017, στη βάση του οποίου θα επιδιωχθεί, μέσω διαπραγματεύσεων, η επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας, β) όλες τις μέχρι τότε επιτευχθείσες συγκλίσεις επί όλων των κεφαλαίων των διαπραγματεύσεων και γ) το ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου 2014 πάνω στο οποίο βασίστηκαν οι δύο πλευρές για την έναρξη των συνομιλιών τον Μάιο του 2015. Μόνο με αυτό τον τρόπο και με αυτές τις θέσεις θα πείσουμε τη διεθνή κοινότητα ότι έχουμε συνέπεια και είμαστε αξιόπιστοι όταν ζητούμε την παρέμβαση της για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων πάνω στη συμφωνημένη βάση και με όλο τον όγκο εργασίας που έχει παραχθεί με την βοήθεια και συμβολή της διεθνούς κοινότητας. Συντονισμένες ενέργειες για την αποτροπή δημιουργίας νέων τραγικών τετελεσμένων στην Αμμόχωστο και επικέντρωση των προσπαθειών μας στην επίλυση του Κυπριακού το συντομότερο δυνατόν, θα πρέπει να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα μας, γιατί χωρίς λύση εγκυμονούν τεράστιοι κίνδυνοι που πιθανώς να έχουν τραγικές συνέπειες για το μέλλον της Κύπρου.

Οι στιγμές είναι εξαιρετικά κρίσιμες. Με τους όλους χειρισμούς από το Κραν Μοντανά και εντέυθεν, κυρίως με την όλη στάση έναντι του τέως Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, με τις αμφιταλαντεύσεις και οπισθοδρομήσεις από συμφωνημένες συγκλίσεις,  συμβάλαμε δυστυχώς στην υλοποίηση των στόχων της Άγκυρας για απομάκρυνση του Ακιντζί και στην εκλογή ενός εθνικιστή, σκληροπυρηνικού και φερέφωνου της Άγκυρας Τουρκοκύπριου ηγέτη, του Ερσίν Τατάρ, που ανέτρεψε την ως τότε στάση της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας και σε πλήρη συνέργεια με την Άγκυρα προτάσσει τη λύση δύο κρατών και την κυριαρχική ισότητα. Η έλλειψη οποιασδήποτε σοβαρής πρωτοβουλίας τα τελευταία σχεδόν πέντε χρόνια εκ μέρους της πλευράς μας, τα λάθη και οι παραλήψεις μας αναφορικά με το θέμα της Αμμοχώστου, που οδήγησαν στο σταδιακό άνοιγμα της περιφραγμένης περιοχής των Βαρωσίων, κατά παράβαση όλων των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, χωρίς καμία συνέπεια για την Τουρκία, και ο εκτροχιασμός της προσήλωσης μας από την επίλυση του Κυπριακού στην πολιτική της σύγκλισης τριμερών και τετραμερών και της προώθησης δήθεν επιβολής κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, που τελικά κατέληξαν σε μπούμερανγκ και παταγώδη αποτυχία, μας οδηγούν ολοένα και πιο κοντά στην οριστική διχοτόμηση.

Ενώ η Τουρκία συνεχώς αναβαθμίζεται, εμείς έχουμε χάσει εντελώς την αξιοπιστία μας, τόσο λόγω των λανθασμένων πολιτικών μας στο Κυπριακό, αλλά και λόγω των σωρευτικών περιπτώσεων διαφθοράς που έχουν δυστυχώς αμαυρώσει την εικόνα του κράτους μας στη διεθνή κοινότητα. Γι’ αυτό επιβάλλεται να επανακτήσουμε επειγόντως την αξιοπιστία μας με συνεπείς πολιτικές στο Κυπριακό, με μια πραγματική Ευρωπαϊκή πολιτική που θα κτίζει συμμαχίες και γέφυρες συνεργασίας με τους εταίρους μας και με μια προσέγγιση έναντι της Τουρκίας που θα την επαναφέρει στην τροχιά της ΕΕ, κάτω από τις αυστηρές προϋποθέσεις και όρους που θα συνδέονται με τις εξελίξεις στο Κυπριακό και κυρίως την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου λύσης, την μη επιθετική της συμπεριφορά όσο αφορά τα θέματα της Κυπριακής ΑΟΖ και τον τερματισμό των παράνομων ενεργειών της στην Αμμόχωστο.

Διαδικασία διαπραγματεύσεων

Οι διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Κυπριακού, όταν θα επαναρχίσουν, θα πρέπει να έχουν κάποια νέα χαρακτηριστικά για να είναι πιο διαφανείς και προσιτές στους πολίτες και να υπάρχει η αναγκαία συμμετοχικότητα και ενημέρωση που θα διασφαλίζει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποδοχή της τελικής συμφωνίας. Οι διαπραγματεύσεις αφορούν το μέλλον του τόπου μας και του λαού μας και οι πολίτες έχουν δικαίωμα να ενημερώνονται και να συμμετέχουν στην όλη διαδικασία που τους αφορά άμεσα. Θα πρέπει επίσης έγκαιρα και έγκυρα ο Κυπριακός λαός να ενημερωθεί σωστά για τη λειτουργία ενός ομοσπονδιακού συστήματος. Θα πρέπει να εξοικειωθεί με τον ομοσπονδισμό και να κατανοήσει τα πλεονεκτήματα αυτού του συστήματος.  Επομένως, σε συνεργασία με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να εξευρεθούν εκείνοι οι τρόποι συνεχούς και αποτελεσματικής ενημέρωσης της κοινωνίας των πολιτών για την πρόοδο των διαπραγματεύσεων και τη λειτουργία του ομοσπονδιακού συστήματος. Εξάλλου αυτό το θέμα βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε όλες τις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα, αλλά και σε όλα τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας για το Κυπριακό, επομένως το έδαφος είναι πρόσφορο για μια σημαντική βελτίωση της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων

Θα πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η ίση, ουσιαστική και αποτελεσματική συμμετοχή και των δύο φύλων στη διαδικασία διαπραγματεύσεων και συγκεκριμένα στην διαπραγματευτική ομάδα, στις ομάδες εργασίας και στις τεχνικές επιτροπές, ούτως ώστε άξιοι, ικανοί και έμπειροί ειδικοί, άνδρες και γυναίκες μαζί, να συμμετέχουν στη διαδικασία για την επίλυση του Κυπριακού και τη βελτίωση της καθημερινότητας στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων. Ταυτόχρονα, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η έμφυλη διάσταση των διαφόρων θεμάτων που συζητούνται και oi ιδιαίτερες και συγκεκριμένες ανάγκες και προοπτικές που αφορούν τις γυναίκες θα πρέπει να τύχουν ικανοποιητικής αντιμετώπισης στην μελλοντική λύση του Κυπριακού.

Δημιουργία θετικού κλίματος και σχέσεων εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων

Σε μια κοινωνία που επιδιώκει την απελευθέρωση και επανένωση, θα πρέπει να υπάρχουν και να στηρίζονται πρωτοβουλίες και συντονισμένες επαφές σε δικοινοτικό επίπεδο, που να επιτρέπουν την ανταλλαγή απόψεων πάνω στα θέματα που συζητούνται στις συνομιλίες, κατά τρόπο που να προετοιμάζει το έδαφος για την στιγμή των μεγάλων αποφάσεων που θα κριθούν στα δημοψηφίσματα. Είναι σημαντικό, ως εκ τούτου, να δημιουργηθεί από την κοινωνία των πολιτών μια παράλληλη διαδικασία, που να είναι αξιόπιστη, δυναμική, αδιάλειπτη και συλλογική, εμπλέκοντας όλο το φάσμα της κοινωνίας, ούτως ώστε να μπορεί να δράσει ως πραγματικός μοχλός πίεσης προς τους ηγέτες και τους πολιτικούς και στις δύο κοινότητες. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες ήταν αξιόλογες και αξιέπαινες, αλλά αυτό που έλειπε ήταν η συνέπεια και η συνέχεια, καθώς και η συστηματική και οργανωμένη επικέντρωση στο θέμα του περιεχομένου της λύσης και της επίλυσης των καθημερινών προβλημάτων που θα πρέπει να τύχουν αντιμετώπισης στους διάφορους τομείς μετά την λύση, ιδιαίτερα ως συνέπεια της μακρόχρονης έλλειψης επαφών, της διαφορετικής γλώσσας και της καχυποψίας που έχει συσσωρευτεί τα τελευταία 59 χρόνια.  

Οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν θα πρέπει να ταράξουν τα νερά της στασιμότητας και του τέλματος, που τσιμεντώνει κάθε μέρα όλο και περισσότερο τη διχοτόμηση, τόσο στο έδαφος όσο και στα μυαλά των ανθρώπων. Μεγιστοποίηση των συνεργασιών και συνεργειών σε όλα τα επίπεδα με την άλλη κοινότητα, σε όλους τους τομείς που δεν ενέχουν το στοιχείο της αναγνώρισης, θα δράσει καταλυτικά, θα οικοδομήσει γέφυρες συνεννόησης και εμπιστοσύνης και θα προετοιμάσει το έδαφος για την επόμενη μέρα της λύσης. Το εύρος αυτών των συνεργασιών είναι τεράστιο και θα πρέπει να το αξιοποιήσουμε δημιουργώντας συνεχώς ευκαιρίες που θα μας φέρνουν κοντά και θα στέλνουν θετικά μηνύματα τόσο στις ηγεσίες των δύο κοινοτήτων όσο και διεθνώς, ότι οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, όχι μόνο μπορούν αλλά κυρίως θέλουν να ζήσουν μαζί.

Μην το χάσεις

Journal

Δείτε επίσης