του Ανδρέα Χαραλάμπους
Μετά που μια μέρα γεμάτη και μάλλον κουραστική είχαμε προγραμματίσει να πάμε σε μια παράσταση. Ήταν μια παράσταση ενδιαφέρουσα, μάλλον πρωτοποριακή για τα δεδομένα της Κύπρου, χωρίς να ξέρουμε πραγματικά το γιατί και το πως ακριβώς. Ήταν μια έκθεση φωτογραφίας στο Δημοτικό Λεβέντειο Μουσείο Λευκωσίας, που θα είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής από τους «Μάλυ», δηλαδή τους Βασίλη Φιλίππου και Οδυσσέα Τουμάζου.
Ήταν μια μέρα που ξεκίνησε νωρίς, με πολλές μετακινήσεις και διαφορετικές υποχρεώσεις. Η τελευταία εξ αυτών ήταν χειρονακτικές εργασίες σε έναν επαγγελματικό χώρο που ετοιμάζουμε – τη «Μικρή Άρκτο». Χωρίς ιδιαίτερα φρεσκαρίσματα, αλλάξαμε από τις «στολές εργασίας» και ετοιμαστήκαμε να αντιμετωπίσουμε το κέντρο της Λευκωσίας.
Κλασικά εκάμαμε λάθος, επήαμε στην πινακοθήκη αντί στο μουσείο αρχικά. Αφού καταφέραμε κάπως να διασταυρώσουμε το ατέλειωτο κομμάτι της κατά τ’ άλλα παραδομένης Μακαρίου, φτάσαμε στην είσοδο της πινακοθήκης όπου ο ευγενέστατος φρουρός μας επιβεβαίωσε την γκάφα μας.
Ως συνεπακόλουθο καθυστερήσαμε ελαφρώς να φτάσουμε στον προορισμό μας. Στην είσοδο του μουσείου όμως, μας διαβεβαίωσαν ότι ήταν εντάξει να συμμετάσχουμε και πως η επόμενη παράσταση (από τις μόνες δύο) ήταν ήδη γεμάτη από κρατήσεις. Φτάσαμε λοιπόν στον δεύτερο όροφο και ακολουθήσαμε τη μουσική. Μπήκαμε με τις καθιερωμένες ενοχές της καθυστέρησης, προσπαθώντας να περιορίσουμε τον θόρυβο και τον όγκο μας στον ελάχιστο δυνατό βαθμό. Βρήκαμε καλές θέσεις και κάτσαμε στο σχετικά σκοτεινό δωμάτιο.
Οι βαριές κουρτίνες της εισόδου είχαν το ίδιο μαύρο χρώμα με τους τοίχους, το πάτωμα και το ταβάνι του ευρύτερου χώρου. Η διαμόρφωση αυτή περιόριζε το φως στις φωτογραφίες που εκτίθεντο, με τρόπο που τις έκανε να φαίνονται πως το απορροφούν, καθιστώντας τις σχεδόν ζωντανές. Η μουσική από τα κρουστά και το νέι του Βασίλη και την κιθάρα του Οδυσσέα μας συνεπήρε. Ταυτόχρονά όμως, η αίσθηση πως όφειλα να αποδώσω περισσότερη σημασία στα εκθέματα με επηρέαζε. Οι μουσικοί δεν άργησαν να βοηθήσουν την κατάσταση, εξηγώντας πως για να ολοκληρωθεί η εμπειρία έπρεπε να απολαύσουμε εκθέματα και μουσική ταυτόχρονα, περιηγούμενοι στον χώρο.
Η έκθεση τιτλοφορείται «Ένδυμα Ψυχής» και αποτελείται από φωτογραφικά έργα του Βαγγέλη Κύρη, όπου απεικονίζονται παραδοσιακές ενδυμασίες της Κύπρου και ελληνικών νησιών φορεμένες από σύγχρονα μοντέλα. Τις συνθέσεις ολοκληρώνει η θεατρικότητα των μοντέλων και το εξαιρετικά ενδιαφέρον επίπεδο που προσθέτει η δουλειά του κεντητή Anatoli Georgiev, ο οποίος διαμόρφωσε συγκεκριμένα κομμάτια σε σημεία των ενδυμασιών, τα οποία εφάρμοσε στον φωτογραφικό καμβά. Ο φωτισμός τονίζει αυτές τις λεπτομέρειες, ο ήχος προσέθετε μέσω της επιπρόσθετης επιστρατευόμενης αίσθησης ακόμα μια διάσταση στο έργο, που ήδη ήταν εντυπωσιακό.
Συχνός επισκέπτης μουσείων, ένιωσα ένα γνώριμο αίσθημα δέους να με κυριεύει. Ένα ξεχωριστό δέος όμως, που όμοιο του δεν θυμάμαι να έχω βιώσει στην Κύπρο. Μάλλον ένα δέος μοναδικό, αφού τα εκθέματα, οι ήχοι, ο χώρος, οι άνθρωποι, το πριν και το προδιαγραφόμενο μετά, ήταν γνώριμα και οικεία. Μια εμπειρία που σε καμιά χώρα ή ήπειρο δεν μπορώ να επαναλάβω σε όλα αυτά τα επίπεδα και που με γέμιζε συναισθήματα ευφορίας.
Στην έξοδο μετά από τις φιλοφρονήσεις και τους χαιρετισμούς μας κατέβαλε μια αρχικά ακατανόητη μελαγχολία. Εψάξαμε τον ακριβή ορισμό της λέξης «wholesome» (ωφέλιμο, κάτι που είναι ευεργετικό σε υγεία σωματική και πνευματική), για να δούμε αν αρκεί για να περιγράψει τα συναισθήματα που μας άφησε η εμπειρία. Αποφασίσαμε άμεσα πως δεν ήταν αρκετή.
Από το μυαλό μου πέρασε η συνεχιζόμενη μακρά περίοδος της πανδημίας που περιόριζε την επαφή μας με ανθρώπους και τέχνες. Η ζωή ειδικά σε συγκεκριμένες περιόδους απαρτιζόνταν από τα αυστηρώς οικεία, με τις τέχνες και την επικοινωνία να χωράει σχεδόν αποκλειστικά σε οθόνες και ηχεία. Δεν έπαυσε να αποτελεί όμως βασικό ζωτικό συστατικό της καθημερινότητας, κάτι που κατέστησε την απαξίωση των καλλιτεχνών από το κράτος τουλάχιστον εκνευριστική. Τούτο το βράδυ της Παρασκευής μας επιβεβαιώθηκε η αξία της παραγωγής και της απευθείας απόλαυσης της τέχνης, με έναν τρόπο πανηγυρικό.
Η μελαγχολία όμως μας έμεινε και μας κρατά. Χρειαζόμαστε παραπάνω! Ο χώρος πρέπει να αμβλυνθεί και να γίνει πιο προσιτός και προσβάσιμος! Η τέχνες και οι δημιουργοί της αξίζουν τον σεβασμό και την υποστήριξη μας, δυστυχώς πολύ περισσότερο απ’ ότι φαίνονται οι θεσμοί να αντιλαμβάνονται. Η κατανάλωση της «δυτικής» τέχνης έκαμε μας να ξεχάσουμε το σπίτι μας και την ξεχωριστή ζεστασιά που έχει να προσφέρει. Οφείλουμε να αφιερώσουμε πολλή παραπάνω ενέργεια και να παραχωρήσουμε ζωτικό χώρο, κίνητρα και ύλες στους αθρώπους που μπορούν – τόσο περίτεχνα – να μας το θυμίζουν.
Το βράδυ της Παρασκευής εκοιμηθήκαμε με αισθήματα ολοκλήρωσης, ευφορίας, δέους, μιας περιρρέουσας μελαγχολίας και μιας θέλησης να αλλάξουμε τα κακώς κείμενα…