Ήχησαν και φέτος οι σειρήνες εν είδει υπενθύμισης. Κάποιοι θα πουν υπενθύμισης της προδοσίας.
Μήπως όμως έφτασε η στιγμή μετα από 48 χρόνια να αποστασιοποιηθούμε από τα αφηγήματα που σφιχταγκάλιασε ο καθένας μας και να δούμε τα πράγματα λίγο πιο ψύχραιμα;
Είμαστε αρκετά ώριμοι και έτοιμοι να κοιτάξουμε κατάματα κάποιες ενοχλητικές αλήθειες;
Η αναζήτησή της αλήθειας δεν μπορεί να έχει ως σημείο αφετηρίας την ημέρα της προδοσίας του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 1974. Θα πρέπει να πάμε αρκετά πιο πίσω για να δούμε τι μας οδήγησε στην καταστροφή. Στην απώλεια της μισής μας πατρίδας, σε χιλιάδες νεκρούς, εκατοντάδες αγνοούμενους και δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες.
Θα πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στην εξέγερση των Ελληνοκυπρίων τον Οκτώβριο του 1931 και την οργισμένη αντίδραση του Ελευθέριου Βενιζέλου όταν είχε χαρακτηρίσει την τότε ελληνοκυπριακή ηγεσία-εθναρχία, εμμέσως πλην σαφώς ανόητη. Τα οκτωβριανά ακολούθησε μια περίοδος στυγνής δικτατορίας, η περίοδος της Παλμεροκρατίας.
Παρόλα αυτά δεν μάθαμε και το 1950 προσπαθήσαμε και πάλι με το ενωτικό δημοψήφισμα. Το οποίο οδήγησε στην έναρξη του ενωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ και εδώ ακριβώς οφείλουμε να πούμε την αλήθεια. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-59 δεν ήταν εθνικοαπελευθερωτικός, ήταν ενωτικός. Θυμάμαι ένα παλιό σημαντικό στέλεχος του ΔΗΣΥ σε μια στιγμή αυτοκριτικής να χαρακτηρίζει τον αγώνα της ΕΟΚΑ ως ολέθριο σφάλμα.
Χαρακτηριστικά θυμάμαι είχε πει στα πλαίσια μιας συζήτησης για την πορεία του κυπριακού που διοργανώθηκε στο ΤΕΠΑΚ, ότι αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν ως να επιχειρούσαμε ένα ταξίδι σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα με μια βάρκα που όσοι επέβαιναν σε αυτή δεν είχαν ιδέα που πήγαιναν.
Το 1960 όταν μας βρήκε η ανεξαρτησία, ένα σημαντικό μέρος των Ελληνοκυπρίων που είχε πιστέψει στα νεφελώδη οράματα περί ένωσης, συμπεριφερόταν ως σαν να μην ήξεραν ότι η κατάληξη θα ήταν οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου και η ανεξαρτησία. Ακόμη και μετά την υπογραφή των συμφωνιών ουδέποτε τιμήσαμε την υπογραφή μας. Συνεχίσαμε να συμπεριφερόμαστε ως οι απόλυτοι και αποκλειστικοί διαχειριστές του νεοσύστατου τότε κράτους, αγνοώντας παντελώς τους Τουρκοκύπριους.
Το πιο τραγικό όμως είναι ότι είχαμε ένα πρόεδρο που ακροβατούσε ανάμεσα στις ενοχές του ως «επίορκος» και την ανάγκη να αποδείξει στην ενωτική παράταξη ότι δεν είχε απεμπολήσει το στόχο απλά έκανε μια παράκαμψη στη πορεία Όταν πλέον ο Μακάριος είχε αρχίσει να συνειδητοποιεί, κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 60 ότι ο δρόμος προς την ένωση είχε κλείσει, στην ουσία ποτέ δεν ήταν ανοικτός, ήταν πολύ αργά.
Οι πάλαι ποτέ οπλαρχηγοί της ΕΟΚΑ υπό την καθοδήγηση ενός ατόμου που αδυνατούσε να αντιληφθεί τις πραγματικότητες, του Γρίβα αποφάσισαν να «επαναφέρουν» τη Κύπρο στο δρόμο της ένωσης. Ήταν το φυσικό επακόλουθο της επί δεκαετιών διαπαιδαγώγησης ολόκληρων γενεών στη βάση του «Κύπρος γη ελληνική».
Οτιδήποτε άλλο όπως η οικοδόμηση ενός κοινού κυπριακού κράτους, ο διαμοιρασμός της εξουσίας από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους ήταν εκτός συζήτησης.
Ο συνδυασμός της ανώριμης πολιτικής ηγεσίας και του ασταθή πνευματικά Γρίβα μαζί με τη Χούντα των Αθηνών ,δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα το οποίο αδυνατούσε να αντιληφθεί τη γεωγραφία και τις δυναμικές που αναπτύσσονται λόγω αυτής.
Θεωρούσαν ότι η Τουρκία απλώς θα παρακολουθεί απαθής. Θεωρούσαν ότι θα απεμπολούσε τα ερείσματα που απέκτησε στο νησί μετά την τριμερή του Λονδίνου το Σεπτέμβριο του 1955. Δυστυχώς όμως η αμετροέπεια τους δεν τους άφησε να δουν καθαρά. Δεδομένων των πιο πάνω δεν σημαίνει ότι οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος απαλλάσσονται οποιασδήποτε ευθύνης.
Τουναντίον, οι ευθύνες τους είναι βαριές και ασήκωτες και τις υπενθυμίζουν η τουρκική σημαία στο πενταδάκτυλο και οι σαράντα χιλιάδες Τούρκοι στρατιώτες. Όμως έχουμε καθήκον προς τη νέα γενιά επιτέλους να πούμε την αλήθεια.
Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να σφιχταγκαλιάζουμε αφηγήματα, καθιστώντας την επιβίωση μας στη Κύπρο αμφίβολη και νεφελώδη όπως ακριβώς τα οράματα μας εδώ και δεκαετίες.
