Το σημερινό μου σημείωμα δεν θα είναι πολιτικό με την αυστηρή έννοια του όρου. Θα είναι μια βουτιά στο άγνωστο για πολλούς παρελθόν, στην αποσιωπημένη ιστορία της πόλης της Λεμεσου.
Χθες είχα την τύχη να παρακολουθήσω μια ξενάγηση που διοργάνωσε η πρωτοβουλία «Για τη Λεμεσό» στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
Πλοηγός σε αυτό το ταξίδι στο άγνωστο παρελθόν της πόλης, η αρχιτέκτονας Σεβίνα Φλωρίδου.
Οι επιβάτες σε αυτό το ιδιόμορφο ταξίδι, βημα βημα, πέτρα την πέτρα βλέπουν να ξεπροβάλλει πίσω από το πέπλο της λήθης με το οποίο σκέπασε τα πάντα ο ηγεμονικός λόγος, μια άγνωστη πόλη.
Μια πόλη που η θάλασσα γι’αυτην δεν αποτελεί όριο, αλλά μια επιφάνεια που την ενώνει με τις πόλεις στην αντίπερα όχθη της Λεβαντίνης. Την Αλεξάνδρεια, το Καϊρό, τη Χάιφα, τη Βηρυτό, τη Λατάκεια. Πάνω σε αυτή την επιφάνεια κινούνται αγαθά, άνθρωποι, κουλτούρες, ήθη, έθιμα, θρησκείες, δοξασίες, …πολιτισμοί. Η Λεμεσός ευρισκόμενη στο κεντρικότερο σημείο μετατρέπεται σε ένα χωνευτήρι ανθρώπων, πολιτισμών και θρησκειών. Στην πόλη συμβιώνουν αρμονικά Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Χρησιμοποιούν κοινή γλώσσα, ένα κράμα από αραβικές, φράγκικες, και βυζαντινές λέξεις προσαρμοσμένες στη τοπολαλιά. Σέβονται την θρησκεία και τους λατρευτικούς χώρους ο ένας του άλλου. Αρκετές φορές οι εκκλησίες και τα τζαμιά είναι δίπλα-δίπλα. Οι Χριστιανοί δοξάζουν τον Κύριο ψάλλοντας και οι Δερβισήδες υμνούν το Προφήτη χορεύοντας. Οι ταξιδιώτες από και προς τα Ιεροσόλυμα και τη Μέκκα σταματούν για ξεκούραση. Η Πόλης ενίοτε αποτελεί καταφύγιο για κατατρεγμένους και γίνεται η νέα πατρίδα για αρκετούς. Η προίκα και ο πλούτος της πόλης είναι οι γνώσεις και οι τέχνες που κουβαλούν μαζί τους όλοι όσοι βρίσκουν ένα φιλόξενο λιμάνι εδώ. Οι Σύριοι φέρνουν την τέχνη του σιδήρου,οι Χριστιανοί μαθαίνουν την τέχνη της πέτρας, οι Μουσουλμάνοι γίνονται καραβομαραγκοί, κ.ο.κ.
Αυτό το μωσαϊκό πολιτισμών και ανθρώπων γίνεται η μήτρα αυτού που λέμε Κυπριακή συνείδηση. Από ένα σημείο και μετά Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι αγωνίζονται από κοινού ενάντια στην καταπίεση της πυλης, των κοτζαμπάσηδων, των τοκογλύφων. Κινήματα και εξεγέρσεις αγκαλιάζουν όλους τους κατοίκους της πόλης, του νησιού. Ο χαρακτήρας τους είναι καθαρά ταξικός και καμία σχέση δεν έχει με «εθνικά αιτήματα» αλλά με τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για Χριστιανούς και Μουσουλμάνους.
Μέχρι που οι Άγγλοι αποικιοκράτες σπέρνουν τον σπόρο του κακού, του διαχωρισμού, εργαλειοποιώντας πολιτικά τις θρησκείες.
Αυτήν ακριβώς την κοινή πορεία των Χριστιανών και Μουσουλμάνων στη μεσαιωνική και ύστερη μεσαιωνική περίοδο της πόλης έρχεται να σβήσει ο ηγεμονικός λόγος, άλλοτε μέσω αφηγημάτων και άλλοτε μέσω αλυτρωτικών ονειρώξεων. Τα σημάδια της κοινής πορείας που είχαν κάποτε οι κάτοικοι της πόλης είναι εκεί. Όσα μπετά και να ρίξουν στα πλατείες, τα δρομάκια… στα μυαλά ορισμένοι, πάντα θα υπάρχει μια πέτρα που θα ξεπροβάλει από τα βάθη της ιστορίας και θα μας καλεί να σκάψουμε ακόμη πιο βαθιά. Εκεί που βρίσκεται καταχωνιασμένη η αλήθεια. Μια αλήθεια χωρίς εθνικά φτιασίδια.
Το σημείωμα αυτό όπως έγραψα και στην αρχή μπορεί να μην είναι πολιτικό με τη στενή έννοια του όρου. Η άγνωστη ιστορία της πόλης όμως είναι βαθύτατα πολιτική και μας καλεί να αντλήσουμε διδάγματα απ’ αυτή για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς το μέλλον. Και το μέλλον δεν μπορεί να είναι άλλο από μια πατρίδα κοινή για όλους τους Κύπριους – και για όσους νιώθουν Κύπριοι.
