Της Μαρίνας Αρμεύτη
Προχτές μου ζητήθηκε να μιλήσω για τις γυναίκες της Κύπρου και τους αγώνες τους. Μοιραία το μυαλό μου πήγε πρώτα στη μάνα μου, στη θεία μου, στη γιαγιά μου. Η γιαγιά μου, το ΄40 έπλεκε κάλτσες για τους εθελοντές φαντάρους στην Ελλάδα. Έτρεχαν τα μάτια της βροχή από την αγωνία του πολέμου, μα άναβε την λάμπα θυέλλης, έπλεκε, έπλεκε και άντεχε. Και την άλλη μέρα εργάτρια. Να μαζεύει εσπεριδοειδή, να φροντίζει τα 6 παιδιά της και να αντέχει.
Κι ύστερα ο νους μου πήγε στη γειτόνισσα κυρία Παναγιώτα που έκρυβε τα γράμματα της ΕΟΚΑ το ΄55 στην σχολική ποδιά της. Έτρεμαν τα παιδικά της γόνατα σαν αντάμωνε Άγγλους στρατιώτες, μα άντεχε. Κι ύστερα κλεινόταν μέσα στο σπίτι. Διάβαζε, έβλεπε τη ζωή πίσω από το κουρτινάκι και κέρδιζε ύψος στα μάτια των αντρών της οικογένειας κάνοντας το «εθνικό» της καθήκον στον αγώνα επειδή το πίστευε αλλά και επειδή…Ποιος ξέρει…σκεφτόταν …έτσι μπορεί και να την άφηναν να σπουδάσει μια μέρα. Κι έγινε μαθηματικός.
Κι ύστερα ο νους μου πήγε στη θεία Νίκη που έφυγε μετανάστρια το ’60, μπήκε σε ένα fish and chips στην λάντζα και βγήκε από κει μέσα το ΄90. Έτριβε τριάντα χρόνια και χάζευε τα ουράνια τόξα στις σαπουνόφουσκες μέσα στον νεροχύτη και άντεχε. Ζάρωσαν τα χέρια της να μετρά χρόνια, μήνες, βδομάδες, μέρες, την ώρα της επιστροφής στο χωριό της. Δεν έζησε τελικά στο χωριό της. Δεν πρόλαβε.
Κι ύστερα το μυαλό μου σταμάτησε στο ΄74. Τις θυμάμαι όλες τις γυναίκες των παιδικών μου χρόνων μέσα στα σπίτια των αναμνήσεων. Μαυροντυμένες και αγέλαστες. Με πείσμα, δύναμη και αξιοπρέπεια κινούνταν σαν έλουροι. Μέσα στην κουζίνα, μέσα στη δουλειά, μέσα στα αυτοκίνητα που οδηγούσαν πια οι ίδιες – κι ας ήταν απαγορευμένο τον προηγούμενο χρόνο. Τις θυμάμαι να δίνουν μάχες μέσα σε γραφεία, στην αναλγησία του κράτους, για κοινωνική δικαιοσύνη. Τις θυμάμαι να μαζεύονται χήρες, μάνες, αδελφές…Όλες κάποιον θρηνούσαν και για κάποια παιδιά πάλευαν. Διεκδίκησαν νόμους, διεκδίκησαν το δίκιο τους, διεκδίκησαν μνήμη. Κάποιες μάχες τις έχασαν και κάποιες τις κέρδισαν.
Κι ύστερα τις έβλεπα να φυτεύουν κήπους στις αυλές των συνοικισμών. Να πασχίζουν να φτιάξουν μια ρίζα, μια φωλιά, μια όαση.
Οι γυναίκες της Κύπρου μεγάλωσαν ξαφνικά το καλοκαίρι του 1974. Φόρεσαν ρούχα αλλιώτικα και βγήκαν στην βιοπάλη. Στελέχωσαν σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες. Μεγάλωσαν παιδιά, στη συντριπτική τους πλειοψηφία κατά αποκλειστικότητα αφού αυτό ήταν το στερεότυπο για τον δικό τους ρόλο.
Κι έπειτα ήταν οι γυναίκες των νεκρών, των αγνοουμένων, οι μάνες σκοτωμένων, οι γιαγιάδες των ορφανών, οι γυναίκες των μεταναστών, οι πρώην αρχόντισσες και μετέπειτα προσφυγοπούλες. Μέσα από σκληρούς αγώνες καθημερινά κατάφεραν να στηρίξουν μια κοινωνία κατά βάση ανδροκρατούμενη, ως αφανείς ηρωίδες. Είναι οι μανάδες μας, οι θείες μας, οι γιαγιάδες μας και τις ευχαριστούμε.
