Γράφει η Ανθή Ερμογένους
Τσακώθηκα προχτές με την κολλητή μου, που ως προϊστάμενη στη δουλειά της, μιλούσε με μένος για μια υπάλληλο που έδωσε κακή αξιολόγηση στην εταιρεία. Έλεγε «δεν σέβεται το χέρι που την ταΐζει και που της μεγαλώνει το μωρό». Λες και της τα δίνουν αδούλευτα.
Θυμήθηκα έναν γνωστό μου που πίναμε μια μέρα σε ένα μπαρ και έπεσαν έντιμες οι εξομολογήσεις της επαγγελματικής ζωής του. Ήξερα πως είχε πολύ καλή θέση σε πασίγνωστη εταιρεία, από αυτές με τα πιγκ-πογκ στο προαύλιο που νομίζεις ότι οι υπάλληλοι εκεί δουλεύουν στην Ντίσνεη. Έπειτα άρχισε να περιγράφει. Τράβηξε ολόκληρο το παραβάν.
Tον φαντάστηκα στο γραφείο. Ένας άνθρωπος μουδιασμένος, μαδημένος σαν χρεοφειλέτης του αφεντικού, σχεδόν ενταφιασμένος. Από όσα μου έλεγε λείπαν οι παπάδες κι οι νεκροθάφτες. Κανείς μας στην πορεία της επαγγελματικής του ανέλιξης όσο συναντιόμασταν δεν πρόσεξε πότε εξαφανίστηκε η προσωπικότητα του, τέτοιες περιγραφές καλό είναι να αποφεύγονται αν πιάσαμε δουλειά σε πετυχημένες εταιρείες. Προθυμοποίησε τον εαυτό του να δείχνει ευσεβής παραδουλεύτρα πολυτελείας του CEO. O αγαπημένος του “από κάτω του”. Τι κάνουν οι άνθρωποι σε αυτές τις φριχτές δουλειές, γιατί γελούν κακαριστά με τις σαχλοατάκες του αφεντικού;
Περνά τυχαία από το μπαρ που καθόμασταν το αφεντικό του, ο βλάκας ο δικός μου του λέει “καθίστε”, με είδε με κραγιόν ο γυμνοσάλιαγγας, στρογγυλοκάθισε. Εγώ ωστόσο, ετοιμόμαχη με όσα άκουσα. Ξεκινώ με καμώματα να τον ξεβγάλω να δώσει πάτημα. Το αφεντικό του, αράδιαζε μαστοριλίκι με λογικές ανατολίτικες, όλες δυστυχώς βασισμένες στην ευπιστία των υπαλλήλων, που επειδή τους κάνει μέσα-μέσα εταιρικά πάρτι, νομίζουν δουλεύουν στην πιο σύγχρονη και κούλ εταιρία κι είναι σε μια καριέρα για την οποία πρέπει να κάνουν και τεμενάδες. Σαν να τους κάνει χάρη. Σαν να μην του τα δουλεύουν όσα τους δίνει. Σαν να μην ειναι δούναι και λαβείν ο συσχετισμός εργασίας – μισθού. Η ανάγκη να πείσουν εαυτό γιατί μένουν, ζητά την επιβεβαίωση της.
Ξεκίνησα light στο αφεντικό, μιλήσαμε για ποδόσφαιρο, ήταν με αριστερή ομάδα, στην εποχή μας αυτό δεν σημαίνει τίποτα βέβαια. Καμαρωτός, καλοταϊσμένος, μπαγλαρώνει πολλούς ικανούς με πτυχία, τους κάνει δουλικά. Ομολογεί με καμάρι ότι ξαφρίζει τα νέα μυαλά (δεν χρησιμοποίησε το ξαφρίζει, είπε κάτι πιο softcore). Έχει αναλάβει την ημερήσια αποδιοργάνωση της αυτοεκτίμησης τους, τη σύνταξη της βαθιά δυσάρεστης ζωής τους. Μόνιμα τους μειώνει, τους προσβάλλει, αποτιμά την εξουσιαστική του ικανότητα να μου το παίξει leader, παράδειγμα CEO.
Δεν ξέρει κανείς από τους υπαλλήλους κάθε μέρα με τι διάθεση θα μπει. Αν σήμερα θα είναι ο κουλ ή τον πιάσαν τα BDSM. Δεν είναι εξαίρεση, είναι ένας από τους πολλούς δήθεν αριστερούς που μάθαν το αφεντιλίκι και αποχαλινώνονται ραγδαία. Ξέρετε πόσους γνωρίζω; Μάστιγες ανθρωποκτημόνων. Αν πεις γνώμη για την εταιρεία που δεν πρωτοσκέφτηκε αυτός, λούζεσαι ημερήσιες ειρωνείες, καταδιωκτική υπόδειξη λαθών. Τέτοιοι, για να επιβάλονται, συνήθως πετούν καθαρεύουσες, τα χρόνια τους στο παζάρι, ως τάχα μορφωμένες αυτού μεγαλειότητες. Αυτός δεν είναι ούτε γνώστης, ούτε έξυπνος, είναι μια ύπαρξη που θα την έλεγες αστεία αν δεν είχε εταιρεία. Ο δικός μου κάθεται σαν μπούφος, φοβάται μην πω κάτι προκλητικό, αναδιατυπώνει αγχωμένος όσα λέω σαν χιούμορ. Και αυτό είναι το φέρσιμο του ανθρώπου που αφέθηκε να νομίζει, που πείστηκε, ότι πληρώνεται αδικαίωτα, αδούλευτα.
Παίρνω θράσος χαριτωμένο, ρωτώ τον φίλο μου μπροστά του: «Πως είναι σαν αφεντικό; Έτσι είναι, όπως περιγράφεται»;
Αλλά αυτά θέλουν μια αναλαμπή, μια έξαρση αυτοπεποίθησης να τα ξεράσεις. Στον φίλο μου, ήρθε αργότερα όταν ερωτεύτηκε μια γυναίκα. Εκείνη τον θεωρούσε πρόσωπο ευσεβές επαγγελματικά. Συνειδητοποίησε πως δεν είχε τίποτα μεγαλειώδες να της περιγράφει πέραν από την ιδιότητα που έγραφε η buisiness card του. Μάλιστα, σαν χέστης απομακρυνόταν από δίπλα της στις καφετέριες και τα εστιατόρια όταν τηλεφωνούσε το αφεντικό, μην ακούσει το ηλίθιο του δουλικό ύφος, τις μόνιμα αμυντικές υπερασπίσεις της δουλειάς του.
Η φλασιά πως έγινε σμπαράλια παντελώς η ταυτότητα του, ό,τι ήταν και δεν ήταν, ήρθε μια νύκτα με ασήμαντη αφορμή σε ένα μπαρ. Συνέχισε στη δουλειά λίγο καιρό, απαντούσε στο αφεντικό μονολεκτικά, αυτός δεν το έπιανε, ή, έκανε πως δεν το έπιανε. Ο θυμός στο μεταξύ του υπαλλήλου-φίλου μεγάλωνε, θέλησε πια να διακινδυνέψει, κι αυτά είναι πράγματα ενθαρρυντικά, αυτή είναι η πιο ωραία ώρα. Όταν βγάζεις την περόνη. Όταν τα πράγματα βράσουν, βρίσκουν την ετοιμότητα, το ρήμα, ή το επίθετο για την περίσταση. Είπε το αφεντικό «πανίβλακα» και παραιτήθηκε.
Βρήκα το περιθώριο να ελπίζω σε περισωσμένες αξιοπρέπειες, που όλοι οι άνθρωποι τελικά θα αντιδρούν, θα λένε «σκάσε», «απαγορεύεται» και «ήταν ως εδώ».
Οι εποχές δεν είναι δύσκολες, μην ακούτε τα κακά αφεντικά. Δεν σας κάνουν χάρη που σας προσέλαβαν, δεν σας κάνουν χάρη με τον βασικό, δεν υπάρχει το “αγαπώ τη δουλειά μου, για αυτό βαρώ απλήρωτες υπερωρίες”, δεν αξίζει η θυσία της προσωπικής ζωής για μια κατάθεση του 1/2 της μέρας μας που δεν θα εκτιμηθεί, δεν τους χρωστάτε, δεν σας χρωστούν. Να δουλεύετε με όσους (και όσοι για όσους) εκτιμούν, συζητούν, διαφωνούν χωρίς πίκα, σέβονται, αναγνωρίζουν, θέλουν να δουλεύουν με καλύτερους από αυτούς. Κι αν αναλάβετε μια θέση ψηλή, μην μετατραπείτε σε ξερόλες, μην μετατραπείτε σε κωλόπαιδα.
Ένας πραγματικός CEO μου είπε μια φορά: “Αν είσαι ο πιο έξυπνος στο δωμάτιο, τότε είσαι στο λάθος δωμάτιο”.
