Γράφει η Ανθή Ερμογένους*
Η εγκατάλειψη της φιλοσοφίας του δημόσιου σχολείου μοιάζει πια με συντελεσμένο μέλλοντα. Ας δούμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε παιδιά δυστυχισμένα. Παιδιά που προσπέρασαν την παιδικότητα και ζουν με όρους σκληρής ενηλικότητας. Παιδιά σε υπερβάρδιες φροντιστηρίων γιατί οι ώρες του σχολείου δεν αρκούν για όσα απαιτεί το ίδιο το σχολείο. Παιδιά αγέλαστα που σας φταίνε γιατί δεν τρέχουν στις αλάνες. Υπάρχει απάντηση. Επειδή τα εξοντώσατε.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε φροντιστήρια χρυσωρυχεία. Ιδιωτική επικουρική εκπαίδευση, την οποία οι γονείς πρέπει να διαλέξουν προσεκτικά. Να είναι το φροντιστήριο με τις καλύτερες διασυνδέσεις εξασφάλισης των θεμάτων για να περάσει ραβασάκια, και τη μακρύτερη λίστα επιτυχόντων εισδοχης σε πανεπιστήμια. Έτσι διαλέγουμε το φροντιστήριο. Με το ποιο την έχει μακρύτερη.
Και αυτά με τη σειρά τους, διαλέγουν τα παιδιά που μπορούν να πληρώνουν…
Και έχετε δει πόσο πάει φιλί. Δίδακτρα σε τιμές ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Η στροφή στην ιδιωτική εκπαίδευση, αφέθηκε να ιδωθεί ως αναγκαιότητα. “Στο ιδιωτικό σχολείο δεν θα χρειάζονται φροντιστήρια”. Ο υπερανταγωνισμός προδιαθέτει και για αποτυχία εισδοχής στα δημόσια πανεπιστήμια. Άρα το να εβρεθεί το καλύτερο ιδιωτικό προκαταβολικά μοιάζει μια ακόμα αναγκαιότητα.
Τα τελευταία χρόνια βλαστούν σε κάθε γειτονιά “σύμβουλοι σπουδών” που χρεώνουν τριακοσάευρα για να σου κάνουν τεστ κλίσης. Μια παροχή που υπάρχει και εντός σχολείων. Αν μπείτε μέσα θα δείτε και γιατί άνοιξαν, ενώ τα παιδιά θα μπορούσαν να πάνε στο συμβουλευτικό κέντρο καθοδήγησης στο ίδιο τους το σχολείο. Για να σε ωθήσουν στα δικά τους φροντιστήρια τα οποία θα σε στείλουν στα δικά τους συνεργαζόμενα ιδιωτικά πανεπιστήμια εξωτερικού με το αντίστοιχο κομίσιον…
Η παιδεία δεν θεωρείται πια κοινωνικό αγαθό. Την παιδεία ούτε την επωφελούνται, ούτε την χαίρονται όσο τους παρέχεται, όλα τα παιδιά, κι αυτό είναι από όλα το πιο σημαντικό. Με αυτή τη μόλα, σκοτώνετε γονείς και παιδιά, ακόμα και δασκάλους με όραμα, για να δημιουργούνται μόνο DIY CEO.
Αν πια το σχολείο γίνει μια αρένα με κριτήρια εισδοχής το κοινωνικό τους στάτους, θα αναγεννάμε ιστορίες διαρκούς δυστυχίας. Γονιών, παιδιών και μελλοντικών ενηλίκων. Όποιος έχει ξεχάσει να βάλει στην εξίσωση τους γονείς, δεν θα κατανοήσει και τον όρο δυστυχισμένη ανθρωπότητα. Γονείς εργαζόμενοι σε μια σκληρή αγορά, έχουν συγκολλήσει το τιμόνι στο χέρι τους για να τρέχουν παιδιά από το ένα φροντιστήριο στο άλλο. Γονείς εργαζόμενοι σε μια σκληρή αγορά, πρέπει να δουλέψουν ακόμα πιο σκληρά, για να πάει το παιδί στα πια εντελώς απαραίτητα φροντιστήρια. Για να φτάσει μια μέρα να πει, γιατί να πηγαίνει σχολείο; Βασικά δημόσιο σχολείο…
Και για να γίνω σαφής. Το περιστατικό προ δύο εβδομάδων στις εξετάσεις των τελειοφοίτων με το γραπτό της φυσικής, το οποίο όχι μόνο περιείχε θέματα εκτός ύλης, αλλά ούτε με ChatGPT δεν λυνόταν στο διατεθειμένο χρόνο, δεν μπορεί να ληφθεί εν κενώ. Δεν μπορεί να θεωρηθεί μια ατυχής στιγμή. Ήταν ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ. Τα παιδιά που βγήκαν κλαμένα, που αισθάνθηκαν για ακόμα μια φορά αποτυχημένα, ήταν αποτέλεσμα που είχε προετοιμαστεί για να είναι τέτοιο. Once, shame on me, twice shame on you, third time όμως, μιλάμε για μεθοδική επανάληψη.
Η εκπαίδευση είναι ένα όπλο, οι συνέπειες του οποίου εξαρτώνται από το ποιος το κρατά στα χέρια του και σε ποιον το έχει στραμμένο
Δεν έχουμε δυσπιστία στα δημόσια σχολεία, έχουμε σε αυτούς που τα έχουν στα χέρια τους. Παρόλο που δεν μπορώ να απαλλαχτώ εύκολα από τη σκέψη πως το δημόσιο σχολείο αποδομείται με μέθοδο και οργανωμένα ώστε να μας οδηγήσουν τελικά στα ιδιωτικά σχολεία, θα αφήσω στην άκρη αυτή την εκδοχή για να θέσω και τα επιμέρους. Ποιοι είναι οι θεματοθέτες των εξετάσεων; Ποιος τους αξιολόγησε για να είναι εκεί; Για ποιους δουλεύουν; Κι αν δεν δουλεύουν για κάποιους -και ύποπτους σκοπούς-, είναι ανίκανοι για τη θέση αυτή; Οι θεματοθετες οι οποίοι ελυσαν το γραπτό πριν το παραδώσουν, γιατί δεν μας λενε πόσο χρόνο τους πήρε να το λύσουν κι αν αρκούσε; Ακόμα και αν αποσύρω και την εκδοχή για τις ικανότητες που έχουν οι θεματοθέτες, τα θέματα, δεν τα βάζουν εκπαιδευτικοί υπό την εποπτεία επιθεώρησης; Που ήταν η συμπληρωματική επιθεώρηση και από ποιους καταρτίζεται;
Δεν φταίνε οι εκπαιδευτικοί, πρέπει να πάμε πιο πάνω στην ιεραρχεία και την πολιτική φιλοσοφία για την παιδεία. Για τους εκπαιδευτικούς θα μιλήσουμε μόνο για την αδράνεια να ξαναβγούν σε πανσυλλαλητήριο για να διαμαρτυρηθούν για το είδος της μόρφωσης που εξαναγκάζονται να παρέχουν και την απαστράγγιση του δημόσιου σχολείου. Όσο όμως είναι εντός συστήματος, έτρεχαν να υλοποιήσουν την υπερύλη. Που είχαν ακόμα ύλη να καλύψουν την τελευταία βδομάδα, αντί να κάνουν επανάληψη.
Όταν βρεθήκαμε όλοι, κατακαλόκαιρο, διπλα στους εκπαιδευτικούς, έξω απο το Προεδρικό, το κάναμε για να υπερασπιστούμε τη δημόσια δωρεάν παιδεία, το δημόσιο σχολείο με τον πλούτο του και τον ρόλο του εκπαιδευτικού ως παιδαγωγού και οχι ως μηχανακι του συστηματος. Αν δεν υπήρχε το δημόσιο σχολείο, ολόκληρες γενιές θα τρίβαμε τα πατώματα και τους νεροχύτες μιας ελίτ αστικής τάξης. Αυτή τη στιγμή ξανά, βλέπουμε την παιδεία να μεταβιβάζεται σε ένα συντηρητικό πλαίσιο λειτουργίας που πλήττει ακόμα περισσότερο το κοινωνικό κράτος το οποίο εκ των ουκ άνευ πρέπει να εμπεριέχεται στην παιδεία. Η κοινωνική πολιτική δεν μπορεί να είναι μια ψευδεπιγραφή γιατί απλά πρέπει να ενταχθεί στο κυβερνητικό λεξιλόγιο. Η παιδεία είναι κοινοκτημοσύνη, είναι και πρέπει να είναι δωρεάν δημόσιο αγαθό και κυρίως, να δίνεται με ποιότητα.
Το σχολείο πρέπει να γίνει συνεργός στην ιδιαιτερότητα και τη συμπερίληψη, για να εκπαιδεύονται όλοι. Θέλουμε εκπαίδευση που προκρίνει καινοτομία, αισθητική, εξωστρέφεια, διαπολιτισμό, οικολογία, αυτοδιάθεση, επιχειρείν αντί τη δουλικότητα στο όνομα της πειθαρχίας, την εναλλακτική επιλογή. Χωρίς να εμπορευματοποιεί ζωές. Πρέπει πιο επειγόντως από ποτέ, να γίνει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά η εκπαίδευση σε όλα αυτά που θέλουμε από αυτήν. Να συζητήσουμε επειγόντως για δημοκρατική μεταρρυθμιση της δημόσιας παιδείας.
Γράφω αυτό το κείμενο για να προλάβουμε το επόμενο φιάσκο. Γιατί πρέπει να ξεμπροστιάσουμε όσους θέλουν κανονιστικά να εξασφαλίσουν την διαβλητότητα του δημόσιου σχολείου. Δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα παιδιά σαν μαριονέτες βουντού, να επιφορτίζουν, να βγάζουν σαδισμό πάνω τους για να εξασφαλίσουν την αποδόμηση του δημόσιου σχολείου. Αυτό δεν μπορεί να είναι το όραμα για την παιδεία. Τα παιδιά της μεσαίας τάξης δεν απειλούν την επιτυχία των αρίστων που θα διέπρεπαν ως τέτοιοι, μόνο σε μια ιδρυματοποιημένη παιδεία. Οι ιεροκήρυκες που μεταθέτουν την ευθύνη, ή την ανευθυνότητα για την υλοποίηση της επιτυχίας των παιδιών, στους γονείς, ή τους «ανεπαρκείς» δασκάλους, ακόμα και στα ίδια τα παιδιά, ως αποτυχημένη γενιά, απολίτιστη γενιά, ασεβή γενιά, είναι οι ίδιοι που τη δημιούργησαν. Η παιδαγωγική, που ασκείται πάνω στα παιδιά παραπάνω από την μισή τους μέρα, δεν έρχεται από τη σπίτι, ούτε την ξέβρασε η μήτρα. Οι ίδιοι οι γονείς, είναι αποτέλεσμα επίσης όσων προηγήθηκαν (ή δεν προηγήθηκαν) πάνω τους.
Ο ιδανικός χρόνος για να αρχίσει η διαμόρφωση του χαρακτήρα ενός παιδιού είναι εκατό χρόνια πριν τη γέννησή του.
Και για να κλείνουμε, η ιδρυματοποίηση της παιδείας δεν έχει άλλοθι. Αν μιλάτε για ανάγκη αρίστων, πρέπει να θέσουμε τη συζήτηση από την αρχή. Μια παιδεία δικαστική με σχολεία φέουδα, με αστυνόμευση της επίδοσης, είναι εχθρός της κοινωνίας. Γιατί το άλλοθι που έχετε, δεν είναι η αριστεία, είναι η αριστοκρατία. Είναι κοινωνικός δαρβινισμός. Είναι μια ταξική μεροληψία επικίνδυνη. Στην ιδιωτικοποίηση της παιδείας που προφανώς στοχεύετε, θα μείνει πίσω μια μεγάλη μερίδα παιδιών. Στην ιδιωτική παιδεία για την οποία δουλεύετε μεθοδικά, δεν θα μπορούν να μορφωθούν όλοι. Σε τέτοια παιδεία, ισχύουν όροι και προϋποθέσεις. Και μια παιδεία άρια πρέπει να πολεμηθεί. Μια παιδεία ελιτ μετατρέπει τη μόρφωση σε προνόμιο για λίγους. Η υγεία, η παιδεία, είναι δημόσια περιουσία, που με τα τετράμηνα, τις επιτηδευμένα πανδύσκολες εξετάσεις, την ανάγκη υπερφροντιστηρίων, χαρίζεται μεθοδικά και αποκλειστικά στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο ή στην ανάγκη εύρεσης του για να μπορείς να την ακολουθήσεις.
Τα παιδιά δεν έκλαιγαν όταν βγήκαν από τις εξετάσεις γιατί μισούν την ιδέα του σχολείου. Εσείς απομακρύνετε τα παιδιά από την επιθυμία για μάθηση. Όσο η παιδεία κάνει τα παιδιά να νιώθουν αποτυχημένα, αγχωμένα κι ανεπαρκή, αντί να ενισχύει τους στόχους τους, δεν μπορεί να μας πείσει ότι έχει τους κατάλληλους πίσω από τη φιλοσοφία της. Όσο τα παιδιά δεν είναι χαρούμενα που πηγαίνουν σχολείο, όσο δεν απολαμβάνουν τη διαδικασία της μάθησης που τους παρέχεται, έχετε αποτύχει. Δεν είναι η δημόσια παιδεία που απέτυχε. Είναι οι διαμορφωτές της. Ή καλύτερα, οι αποδομητές της.
*Αρχισυντάκτρια
Σ’ αυτόν τον τόπο όπου όλοι είμαστε τόσο τραγικά αυτοδίδακτοι… Ευνουχισμένοι διανοούμενοι, μικροί ανίκανοι και τυφλοί κυβερνήτες…
-Σεφέρης-
…Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν᾿ αντικρίσετε τον ήλιο. Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε ν᾿ αντικρίσετε τον άνθρωπο.
