Γράφει η Ανθή Ερμογένους*
«Τούτη η κοινωνία χωρίζεται σε κούσβους και σε άριστους, έσσιετε τον νου σας να είσαστε στους δεύτερους, να μεν είσαστε κούσβοι» ξεκίνησε την ομιλία του στα μωρά ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Γονέων στην αποφοίτηση τους από το δημοτικό. Και ξέσκασαν γέλια και δυνατά χειροκροτήματα από γονείς. Κάηκαν τα εγκεφαλικά μου κύτταρα.
Τέτοιες ομιλίες περί δύο ανθρώπινων προκάτ καταδικών, αυτών της αριστίας, αλλιως της αποτυχίας έχουν μια αηδιαστική συμμετρία και -δυστυχώς- εργοστασιακή εγκατάσταση στα μυαλά σχεδόν ολονών μας. Τις λέω καταδίκες για τα παιδιά, γιατί δεν μπορούν να είναι κάτι άλλο, δύο συνθήκες, των οποίων το βάρος το κουβαλά το παιδί ως παιδί, αλλά και σε όλη την ενηλικότητα του. Λούζερ ή διευθυντής. Γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί εύκολα να ξηλώσει τον εαυτό που θα του αποδώσεις εσύ και οι άλλοι.
Και αυτή η καταγωγική ενοχή ή ο αγώνας να δικαιώσουν την προσδοκία της επιτυχίας θα είναι μόνιμα ένας αγώνας ενάντια στον εαυτό τους. Το σώμα τους, τα νεύρα, τις σχέσεις, το μυαλό τους. Δημιουργούνται εκ των πραγμάτων θυμωμένοι ενήλικες. Συγχαρητήρια. Το ξέρεις δεν το ξέρεις πρόεδρε του συνδέσμου γονέων, δεν με νοιάζει. Θεματοφύλακες τέτοιων ηλιθιοτήτων είστε πολλοί και πρέπει να το βουλώνετε ή να λέτε όσο πιο λίγα στις αποφοιτήσεις.
Οι κειμενικοί δείκτες των ομιλιών και οι γλωσσικές επιλογές μπροστά στα παιδιά μπορεί και να μην τους αγγίζουν καθόλου τέτοιες ώρες – και εκεί ελπίζω. Τα παιδιά όπως λέει μια φίλη μου προτιμούν να έπαιζαν νερόφουσκες να έσκιζαν πουκάμισα υπογραμμένα από τους συμμαθητές τους, να αγκαλιαστούν, να αποχαιρετιστούν με φίλους που δεν θα συνεχίσουν σε ίδια σχολεία, να χόρευαν Φουρέιρα και όχι Θεοδωράκη που τους αναγκάσαν στα μισά σχολεία, για να κάνουν οι δάσκαλοι μνημόσυνα σε κάποιον που οι ίδιοι ούτε καν ξέρουν, για να το παίζουν κουλτουριάρηδες.
Μπορεί να μην έδιναν σημασία στις ομιλίες της γιορτης. Δεν σημαίνει όμως πως δεν τους περνιούνται στο υποσυνείδητο. Τα πρησμένα τα απωθημένα των γονιών τους, έγιναν, όσα οι γονείς μέσω των παιδιών θέλουν να περάσουν σαν δική τους επιτυχία, άγχος για τα παιδιά. Να κομφερμάρουν το: good kid, «πανέξυπνος» μου είπε η δασκάλα του, «Μπράβο για την διαγωγή που του δώσατε».
Τέτοιους εκβίαζε να γίνουν κι ο πρόεδρος του συνδέσμου. Αλλιώς είναι λούζερς. Βρέχει. Η ανυπακοή ενός μπόμπιρα είναι η πιο διάπλατη υπόσχεση για το μέλλον μας. Όποιος έχει αισθητήριο το ξέρει. Τα ημερωμένα παιδιά με το μόνιμα σηκωμένο χέρι και τη διπλωμένη άσπρη κάλτσα δεν μας αφήνουν καμιά έκπληξη να περιμένουμε. Ο αυριανός ένοικος του κόσμου πρέπει να αφεθεί σήμερα σε μια ελεύθερη γιορτή της εποχής του.
Το 1821 όταν αποφοίτησα εγώ, στο δημοτικό ενός συνοικισμού στο Κολόσσι, αν μη τι άλλο μας έδωσαν ένα λεξικό. Ήταν το πιο εμπνευσμένο δώρο; Όχι. Αλλά τουλάχιστον δεν ήταν εικόνες αγίων τις οποίες έδωσαν στα παιδιά που αποφοίτησαν στα περισσότερα δημοτικά σχολεία φέτος. Συμπέρασμα, ταξιδεύουμε ολοταχώς πίσω από το πίσω. Ένας κοινωνικός παρακείμενος αποτυχημένος να τελειώσει.
Εικόνες, Θεοδωράκηδες, και ομιλίες αριστείας είναι το δείγμα του δημόσιου σχολείου της Κύπρου. Και οι μαθητικές ομιλίες του, ευχαριστώ μπαμπάδες, μανάδες, δασκάλους, διευθύντρια οι υπαγορευμένες. Λες και κρατάμε κούκλες που τους πατάμε το κουμπί στην κοιλιά και λένε το προηχογραφημένο. Τυπολατρείες αταίριαστες με μια υψηλή παιδεία.
Σκέψου τι σπουδαίο θα ήταν σε μια γιορτή να αφήσουμε τα παιδιά στην ομιλία να μας πουν για όσα αποτύχαμε, για όσα αφήσαμε πίσω, για όσα θέλουν μόνοι τους. Για το μπούλιγκ, την κατάθλιψη, τις emo τάσεις τους, τις αυτοκτονίες στα τικ-τοκ, το body shaming, τις αίθουσες χωρίς κλιματισμό στις σάουνες που έζησαν έξι καλοκαίρια. Να μας πουν όπως μας έλεγε εμάς η δική μας -γιατί μια φορά το είπε της διευθύντριας αλλά την αγνόησε- πως αηδίαζε να στέκεται να πίνει θεία κοινωνία από ένα κουταλάκι που έγλειψαν τόσοι. Να μας πουν για τον ψυχολόγο του σχολείου που αναζήτησαν μετά από τον καβγά στο σπίτι των γονιών αλλά έρχεται εκ περιτροπής στο σχολείο τους και δεν τον βρήκαν. Να μας πουν που κέρδισαν στο κολύμπι. Που έχασαν στους αγώνες στίβου. Να μας πουν τι θα γούσταραν να γραφουν στις εκθέσεις. Χωρίς ένα κανονινιστικό και κανονισμένο λεξικό.
Κι ύστερα θα ‘ρθει ένας άλλος, εμπλουτισμένος δάσκαλος. Ένας διευθυντής συντονισμένος με τις πραγματικές συνθήκες. Αφεθήκαν οι σημερινοί εκπαιδευτικοί στο σύστημα παιδείας και τους κατάπιε. Έγιναν αδιάφορες φύσεις, τόσο αδιάφορες που έχασαν ακόμα και τους εχθρούς τους. Δάσκαλοι μιας κοινής πιθανότητας. Εκούσιοι μέτριοι. Με μίνιμουν προγραμματισμούς.
Στερεωθείτε μέσα τους ως άνθρωποι δικοί τους. Μην γίνετε μια εξασθενησμένη μνήμη στα μυαλά τους σε είκοσι χρόνια, ούτε αχρηστευμένες γνώσεις που σε τίποτα δεν εξέλιξαν το μοντέλο του ανθρώπου. Άστε τους και λίγη εκκεντρικότητα. Αφαιρέστε το χαβά της πολεμοχαρούς προγονοπληξίας, τα τρισάγια και τα πανάγια από τις χωριατογιορτές τις σχολικές, και τις αποφοιτήσεις. Προσλάβετε έναν καλό σύγχρονο σεναριογράφο για την παράσταση τους. Βάρτε τη γλώσσα τους στους διαλόγους γιατί τα Ππινού και Ττοουλί είναι γιοκ και γιακ.
Αναπτύξτε με τα παιδιά συνενοχή. Κόψτε τον πρόεδρο του συνδέσμου όταν μιλά για άριστους και κούσβους. Διακόψτε την ατάλαντη ομιλία του και πείτε του ότι θα βγούν και μέτριοι σε βαθμούς, και καλές κομμώτριες, και ευδιάθετοι σκουπιδιάρηδες για να μην βρωμίσει η γειτονιά του, θα βγουν και υπάλληλοι στο DHL και σημερινοί άριστοι δημόσιοι υπάλληλοι μιας αυριανής μετριότητας, θα βγουν και αστροναύτες, θα βγουν και λήπτες επιδομάτων που θα μεγαλώνουν παιδιά καλά, και βολεομπολίστες και γιουτιούμπερς και τικτοκερς και χορευτές και αεροσυνοδοί και παρουσιαστές των αριθμών του λόττο και πως ό,τι θέλουν θα βγουν τελοσπάντων, και όλοι είναι απόλυτα αναγκαίοι στην κοινωνική αλυσίδα.
Βγάλτε από τις γιορτές το πένθιμο πνεύμα, το αρτηριοσκληρωμένο, το αγχωτικό για το μέλλον. Ξετυλίξτε τα παιδιά από τα σελοφάν.
Δάσκαλούι, να είσαι αυτός «που για το χατήρι σου αλλάζουν οι εποχές».
