Της Ανθής Ερμογένους*
Εμένα γιατί δεν μου έτυχε ποτέ;
Ρωτήθηκα πολλές φορές αν μου έτυχε ποτέ περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης ή αν με έδειρε εμένα ποτέ κανένας άντρας. Απαντούσα με μεγάλο τουπέ – σαν να ήταν δικό μου επίτευγμα «εμένα (!) δεν μου έχει τύχει ΠΟΤΕ».
Πήρε πολλά χρόνια να καταλάβω πόσο μισογύνικη ήταν αυτή η υπεροπτική μου απάντηση. Λες και εμένα δεν μου έτυχε επειδή δεν έδωσα δικαίωμα, επειδή εγώ είμαι καλύτερη και ποιο δυνατή, επειδή μαζί μου δεν τολμούν, οι άλλες στις οποίες τολμούν, αν ήταν σαν εμένα, δεν θα τους τύγχανε. Ότι και καλά έχω ένα τόσο φωτογενή δυναμισμό που είναι αδύνατο να το ασκήσουν πάνω μου. Αμ δε.
Επινόησα την προσωπικότητα μου για την εξάντληση της πιθανότητας να τολμήσει κανείς πάνω μου να ασκήσει βία. Ξεχνώντας, πως σε καμιά δεν έτυχε μέχρι να της τύχει.
Ένα τέτοιο πολτοποιητικό ύφος είναι κακοποιητικό σε εκείνες που τους έτυχε. Και ανασύρει τη λογική του «εκείνη που το έπαθε, το προκαλούσε». Η απάντηση που έδινα (κυρίως στο ύφος που την έδινα) κουβαλά την επιφύλαξη προς εκείνες που το έπαθαν. Κουβαλά τη λογική (την ίδια με εκείνην η οποία δημιουργεί το πρόβλημα) που εξαντλεί τη λύση του γρίφου του ξύλου ή της σεξουαλικής κακοποίησης και της απόπειρας της, στην ευθύνη (ή έστω, το μερίδιο ευθύνης) της γυναίκας. Μα τώρα βλέπω ξεκάθαρα πως έπρεπε να ντρέπομαι να απαντώ έτσι.
Το γιατί τώρα.
Τι έπρεπε δηλαδή; Να είχαν οι γυναίκες καταργήσει το βίωμα επειδή έχει περάσει καιρός;
Το χειρότερο όταν ρωτούν «γιατί τώρα» είναι ότι δεν εννοούν αυτό. Εννοούν ότι αυτός που το κάνει «τώρα» έχει υστεροβουλία, ότι ενδεχομένως να το έχει πλάσει. Γίνεται πάλι, σε πλαίσια αμφισβήτησης. Για να καταργήσει ή να μειώσει την πιθανότητα αλήθειας του.
Τι γιατί τώρα; Που έχεις ένα παιδικό βίωμα στο σχολείο και σου παίρνει 40 χρόνια να πας στο ψυχαναλυτή και άλλο πόσο καιρό να σε κάνει να μιλήσεις για αυτό εκεί. Στον ψυχαναλυτή. Που θα μείνει μεταξύ σας. Που δεν θα το ακολουθήσει καν ένας ολόκληρος κυκεώνας υπερέκθεσης και αμφισβήτησης.
Γιατί τώρα ίσως να ήρθε η εποχή. Και έπρεπε να λέμε ευτυχώς που το τώρα επιτέλους ήρθε. Γιατί πάντα για όλα χρειάζεται μια φλασιά, μια αφορμή, κάποιος που φάνηκε θαρραλέος να δημιουργήσει τη συνθήκη. Και ούτε που ξέρω πόσα ευχαριστώ τους χρωστούμε που σήκωσαν το βάρος της μετατόπισης στους ώμους τους, βγαίνοντας από comfort zones, ξέροντας πως η ζωή τους τώρα πια δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Ξέροντας πως στο εξής θα είναι για πάντα εκτεθειμένες και θα ανήκουν στη δημόσια σφαίρα. Αναλαμβάνοντας το βάρος μιας ζωής που θα ακολουθείται από ανάκριση, συνδέοντας το όνομα και το σώμα τους με αυτό της βιασμένης. Της κακοποιημένης.
Γιατί κάποτε πρέπει να μπει ένα τέλος. Γιατί πρέπει να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος. Και όποιος δεν θέλει να τον κάνει καλύτερο, να κλείσει αυτό το κείμενο και να πάει να ζήσει στη ζούγκλα. Είναι ο μόνος χώρος που του αρμόζει. Εδώ, εμείς, το ανθρώπινο είδος, θέλουμε να ζούμε σε όρους και κόσμους συναισθηματικούς, ακίνδυνους, πολιτισμένους.
Καμία δεν θέλει τέτοια έκθεση.
Δεν αποκτούν διασημότητα. Δεν διεκδικούν τέτοια προσοχή. Σας εγγυούμαι, ως γυναίκα, ως γυναίκα που χειρίστηκε πολλές γυναίκες θύματα, πως καμία (ΚΑΜΙΑ) δεν μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία να περάσει κάτι τέτοιο, τόση έκθεση, τόση επανάληψη της κατάθεσης της, τόση αναβίωση του σιχαμερού τραύματος, τόση δυσπιστία, τόσο στιγματισμό, γιατί είναι «της μόδας τώρα», ή γιατί θέλει να εκδικηθεί έναν πρώην, ή γιατί θέλει προσοχή. Καμιά δεν θέλει σημασία τέτοιου είδους.
Το «γιατί τώρα» σας, είναι από κάθε άποψη, η φράση που βάζει την κάθε γυναίκα -ό,τι ώρα και αν επιλέξει να μιλήσει- στην ακλόνητη συνθήκη, και μέσα σε μια παλαίστρα, εναντίον της αντίρρησης της κοινωνίας.
Γιατί όποτε και να μιλήσει, θα είχε να αντιμετωπίσει τον πιο ανίκανο για αντίληψη, μεροληπτικό για ανδραγαθίες εαυτό μας.
Τώρα, γιατί τώρα απομακρύνθηκε από την φόρτιση του τραύματος.
Φανταστήκατε να το είχε κάνει «τότε»;
Για φανταστείτε να είχε να αντιμετωπίσει τη δυσπιστία σας όσο ακόμα ήταν σε σοκ, αηδία και φόβο. Τραυματισμένη, ντροπιασμένη;
Εδώ μετανιώνει που μίλησε ακόμα και τώρα. Εκείνο που πρέπει να ρωτάτε είναι μόνο: γιατί έχουμε αργήσει τόσο να δημιουργήσουμε το έδαφος.
Γιατί όχι τότε;
Γιατί όσες μίλαγαν, δεν ξαναέβρισκαν δουλειά (γιατί συνήθως ο θύτης είναι σε θέσεις κλειδια). Γιατί δεν θα τις πίστευαν. Γιατί «ζηλεύει». Γιατί «μεταφράζετε το φλερτ σε παρενόχληση». Γιατί «κάτι θα κατάλαβες λάθος». Γιατί «υπερβάλλεις». Γιατί «του έδωσες αέρα». Γιατί «εντάξει δεν ήσουν και καμιά παρθένα».
Γιατί, δεν έκλεισαν ακόμα τρία χρόνια από την απόφαση Κυπριακού δικαστηρίου που έδωσε μειωμένη ποινή στον βιαστή επειδή η κοπέλα δεν ήταν παρθένα και μέτρησαν το βάρος του βιασμού, της αξίας της που χάθηκε, με το παρθενόμετρο. Λες και επειδή «ξαναδέκτηκε» αντρικό όργανο, τι είναι ένα ακόμα.
Γιατί, όσοι μίλησαν «τότε» δεν έτυχαν της υποστήριξης μας. Γιατί όπως το είπαν, ακολούθως το ξεχάσαμε Τα βάλαμε από το ένα και τα βγάλαμε από το άλλο. Γιατί πριν τα βγάλουμε ξεράσαμε πάνω στην ομολογία τους χολή.
Ρωτάτε ακόμα γιατί;
Γιατί και όταν μίλησε στο «τότε» η Έλενα για τους βιασμούς από τον θετό πατέρα της ιερωμένο την πιστέψατε; Όχι. Την πιστέψατε όταν ήταν πια νεκρή. Και ίσως, ούτε και τότε.
Έχει γίνει μόδα
«Για να το λένε τόσες πολλές, νομίζω είναι αθώες».
Αθώες; Αθώες; Έτσι αποφανθήκατε;
Καταγγέλλουν, δεν καταγγέλλονται. Δεν διεκδικούν αυτές το τεκμήριο αθωότητας ή ενοχής.
Και να που όλο αυτό μου θυμίζει μια ιστορία που ως καταγγέλλουσα στην Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων Κατά της Αστυνομίας, για κατάχρηση αστυνομικής εξουσίας και λεκτική βία, ο ανακριτής της αρχής διερεύνησης (και πρώην αστυνομικός αξιωματούχος – άλλο αυτό) αφού έγραφε, έγραφε, έγραφε τη μακροσκελή καταγγελία μου, άφησε κάτω την πένα και μου είπε «πατρικά/συμβουλευτικά»: «Νομίζω κορίτσι μου καλό, να πας να ζητήσεις και εσύ ένα συγγνώμη από τα παιδιά, τους αστυνομικούς, που τους μίλησες και εσύ απότομα. Και για την καταγγελία. Και να το λήξουμε όλο αυτό»
Σε εμένα που κατάγγελλα. Ξεχνώντας (έχοντας προδικάσει στο μυαλό του την αναλήθεια μου) ποιος κατηγορείται. Και έψαχνε «για το καλό μου» πως «να συγχωρεθώ» που μίλησα. Η ανακριτική διαδικασία μιας καταγγελίας, ξεκινά πρώτα προσπαθώντας να εντοπίσει τα σημεία ενοχής του καταγγέλλοντα κι όχι εκείνου που καταγγέλλεται. Να γιατί όχι τότε, ή όχι ποτέ.
Μην ξανακούσω το “Έγινε μόδα”
Το να φέρνουμε τα πάνω κάτω μια μέρα, έστω μεταχρονολογημένα, για να ανατρέπουμε αυτά: τα αδικαίωτα, την αμοραλιστική μας καθυστέρηση, δεν είναι μόδα. Είναι αργοπορημένο normality. Και αν είναι να γίνει «μόδα» η αποκατάσταση μιας πολιτισμένης κοινωνίας, η ανάκτηση της ασφάλειας των γυναικών, ναι να γίνει μόδα.
Δεν είναι μόδα. Είναι το μομέντουν του να μην φοβούνται πια. Τώρα ένιωσε έτοιμη. Τώρα ένιωσε ότι μπορούμε να την πιστέψουμε. Τώρα που μαζεύτηκαν πολλές είναι που δεν μπορούμε να τις αμφισβητούμε πια. Γιατί τοσα χρόνια οι θύτες στηρίζονταν στον φόβο των θυμάτων τους. Και στο ότι θα βγείτε σαν φύλακες-σκυλιά όλοι οι άλλοι (λέγοντας διασύρει τον θύτη) να τους προστατέψετε.
«Κανείς δεν θα σε πιστέψει». Αυτό λέει ο θύτης στο θύμα και ξέρει πολύ καλά που βασίζει τη βεβαιότητα του.
Ας καταλάβετε
Καταλάβατε τι αντιμετωπίζουμε τα κοριτσάκια τόσα χρόνια; Καταλάβατε από τα «ναι, αλλά…» που διαβάζετε σε σχόλια από ‘δω κι από ‘κει γιατί δεν μιλάμε ποτέ;
Καταλάβατε ότι όταν περπατάμε να πάμε σε χώρους στάθμευσης τα βράδια να πάρουμε τα αυτοκίνητα μας, έχουμε ένα -κοντά στο έμφραγμα- χτυποκάρδι ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ; Ότι κρατάμε τα κλειδιά ανάμεσα στα δάκτυλα μας κάνοντας σιδηρογροθιές; Ότι ρουφιέται το στομάχι μας αν νομίζουμε ότι είδαμε μια σκιά στο δρόμο; Ότι όταν ανοίγουμε την πόρτα του σπιτιού μας, και μέχρι να βρούμε την τρύπα να μπει το κλειδί κοιτάμε συνέχεια πίσω μας; Καταλάβατε πως δεν ξέρετε ούτε θα μάθετε ποτέ, τι είναι να το νιώθεις αυτό σε όλη τη ζωή σου;
Πως ακόμα και οι γυναίκες έχουν αποδεχτεί αυτή την μόνιμα αμυντική θέση και τον εργοσταστιακό φόβο, σαν κανονικότητα, τόσο που ξεχνάνε πως αυτές οι συνθήκες ζωής είναι αδιανόητες; Καταλάβατε πως αν μας συμβεί κακοποίηση ή βιασμός θα φερθείτε σαν ασφαλιστικές εταιρείες να ψάχνετε το ποσοστό ευθύνης μας και αν πήραμε όλα τα μέτρα να το αποτρέψουμε; Ότι αυτό θα συζητάτε σαν πρώτο και κύριο στην ατζέντα;
Καταλάβατε πως υπάρχουν σχολεία που μετράνε με τον χάρακα την φούστα των κοριτσιών και τα αποβάλλουν αν είναι πιο πάνω από το γόνατο γιατί προκαλούν τα αγοράκια και τις τύχες τους;
Ακόμα ρωτάτε «Γιατί τώρα»;
Ανθή Ερμογένους
