Με αφορμή το νέο Death on the Nile που προβάλλεται ήδη στις κυπριακές αίθουσες ανατρέχουμε στις (λίγες) καλές κινηματογραφικές μεταφορές έργων της βασίλισσας του whodunit
To 2017 το remake του Murder on the Orient Express πήγε αρκετά καλά ώστε να αναβιώσει -έστω και αναιμικά- το ξεχασμένο είδος του παλιομοδίτικου whodunit της Αγκάθα Κρίστι με την πλειάδα των σταρ να περιφέρονται ύποπτα γύρω από ένα ή περισσότερα εγκλήματα σε κάποιο εξωτικό μέρος. Το Death on the Nile που προβάλλεται ήδη στις κυπριακές αίθουσες είναι το δεύτερο φιλμ της νέας σειράς all star cast μεταφορών έργων της Κρίστι, σκηνοθετημένο από τον Kenneth Branagh ο οποίος κρατάει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο του εκκεντρικού μυστακοφόρου Βέλγου ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό. Το φιλμ ήταν να βγει στις αίθουσες το 2019 όμως στο ενδιάμεσο η Disney εξαγόρασε τη Fox και το μετακίνησε για το ‘20 ώστε να μην είναι απέναντι από το δικό της Star Wars: The Rise of Skywalker. Μετά προέκυψε η πανδημία αλλά και οι κατηγορίες σε βάρος του πρωταγωνιστή Armie Hammer από πρώην ερωμένη του (μεταξύ άλλων για βιασμό, απειλές και σωματικές βλάβες) που έκαναν το στούντιο να πετάξει λευκή πετσέτα και να το ρίξει δύο χρόνια αργότερα στην ήσυχη περίοδο του Φλεβάρη χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις. Κρίμα, γιατί είναι ένα πανέμορφο φιλμ (συμβάλλει σ’ αυτό η υπέροχη φωτογραφία του δικού μας Χάρη Ζαμπαρλούκου) με ιντριγκαδόρικη πλοκή και εκθαμβωτικό καστ που κρατάει καλά τα μυστικά του μέχρι το τέλος (τουλάχιστον γι’ αυτούς που δεν είναι εξοικειωμένοι με το βιβλίο ή την πρώτη μεταφορά του 1978).
Οι διακοπές του Ηρακλή Πουαρό στη μαγευτική -προπολεμική- Αίγυπτο διαταράσσονται από τη δολοφονία μιας πλούσιας κληρονόμου (Gal Gadot), στον γάμο της οποίας με έναν όμορφο αλλά απένταρο τυχοδιώκτη (Hammer) είναι καλεσμένος μαζί με φίλους, συγγενείς και συνεργάτες του θύματος που φαίνεται πως είχαν προηγούμενα μαζί της. Ανάμεσά τους και ο Bouc (Tom Bateman) σύμμαχος του Πουαρό στο Orient Express συν η πρώην κολλητή της δολοφονημένης (Emma Mackie) από την οποία άρπαξε το κελεπούρι που παντρεύτηκε. Το ελκυστικό καστ συμπληρώνουν οι Annette Bening, Jennifer Saunders, Dawn French, Ali Fazal, Rose Leslie, Russell Brand, Letitia Wright και Sophie Okonedo, όμως είναι καθαρά το σόου της Gal Gadot (για όσο ζει τουλάχιστον) και του Πουαρό-Branagh, η πρώτη μάλιστα είναι εκθαμβωτική σε μια σκηνή ντυμένη ως Κλεοπάτρα λες και αυτή ήταν η οντισιόν που της έδωσε τον επώνυμο ρόλο στο επερχόμενο remake του βιογραφικού έπους.
Για κάποια που φιγουράρει στο βιβλίο ρεκόρ Γκίνες ως η συγγραφέας με τις περισσότερες πωλήσεις όλων των εποχών, υπάρχουν παραδόξως πολύ λίγες κινηματογραφικές μεταφορές βιβλίων της βασίλισσας του whodunit, σε αντίθεση με τις αμέτρητες βρετανικές τηλεταινίες και μίνι σειρές. Εμείς μαζέψαμε εδώ τις καλύτερες:
And Then There Were None (1945)
Το μυθιστόρημα του 1939 (με τον πολιτικώς μη ορθό τίτλο “Δέκα μικροί νέγροι” που άλλαξε αργότερα σε “Ινδιάνοι” για ευνόητους λόγους για να αλλάξει πάλι και σήμερα να εκδίδεται με τον τίτλο της ταινίας) θεωρείται όχι μόνο το αριστούργημα της διάσημης συγγραφέας αλλά κι ένα από τα μεγαλύτερα best sellers στην ιστορία αφού πούλησε πάνω από 100 εκ. αντίτυπα. Έχει γνωρίσει πολλές μεταφορές (με πιο πρόσφατη μία μίνι σειρά του 2015) όμως αυτή εδώ παραμένει η καλύτερη. Δέκα άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι συγκεντρώνονται σε ένα μικρό απομονωμένο νησί κι αφού όλοι τους κατηγορηθούν για διάφορα εγκλήματα από τον μυστηριώδη οικοδεσπότη τους, αρχίζουν να δολοφονούνται ένας-ένας. Μυστήριο, απειλητική ατμόσφαιρα, σασπένς όμως το ζοφερό φινάλε του βιβλίου αντικαταστάθηκε από εκείνο που είχε γράψει η ίδια η Κρίστι για τη θεατρική βερσιόν του έργου.
Ολόκληρη η ταινία:
Witness for the Prosecution (1957)
Αυτό το υποψήφιο για έξι Όσκαρ δικαστικό δράμα βασίστηκε σε ένα διήγημα (κι αργότερα θεατρικό) της Κρίστι και σήμερα θεωρείται ένας από τους καλύτερους εκπροσώπους του είδους. Ο Tyrone Power (στο κύκνειο άσμα του) υποδύεται έναν άντρα που κατηγορείται για τον φόνο μιας πλούσιας γυναίκας και την υπεράσπισή του αναλαμβάνει ένας διάσημος δικηγόρος (Charles Laughton). Το άλλοθί του βρίσκεται στα χέρια της σκληρής γυναίκας του (Marlene Dietrich) η οποία εξαιτίας ενός νομικού κενού καταθέτει εναντίον του – κι αυτό είναι μόνο ένα από τα πάμπολλα twists της υπόθεσης.
Murder on the Orient Express (1974)
Η διασημότερη μεταφορά βιβλίου της Κρίστι αξιοποιεί στο έπακρο την τρέλα των 70s με τα all star cast βάζοντας την αφρόκρεμα της εποχής (Lauren Bacall, Sean Connery, John Gielgud, Vanessa Redgrave, Michael York, Jacqueline Bisset, Anthony Perkins, Jean-Pierre Cassel, Martin Balsam και η Ingrid Bergman που απέσπασε Όσκαρ β΄γυναικείου) πάνω στο θρυλικό τρένο όπου λαμβάνει χώρα ένας άγριος φόνος και φυσικά είναι όλοι ύποπτοι. Ευτυχώς ανάμεσα στους επιβάτες βρίσκεται ο Βέλγος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό για να εξιχνιάσει ακόμα μια πολύπλοκη υπόθεση. Η Κρίστι απογοητευμένη από τη μεταχείριση των έργων της αρνούνταν πεισματικά να πουλήσει άλλα δικαιώματα και πείστηκε με χίλια ζόρια για το “Orient Express”. Τελικά ομολόγησε πως απόλαυσε αυτή την εξαιρετικά φροντισμένη και αρκετά πιστή βερσιόν, εκτός από ένα λάθος, όπως είπε: το κάστινγκ του Albert Finney τον οποίο μίσησε ως Ηρακλή Πουαρό (και ο οποίος παρεμπιπτόντως ήταν υποψήφιος για Όσκαρ).
Death on the Nile (1978)
Οι διακοπές του Ηρακλή Πουαρό στη μαγευτική Αίγυπτο ανατρέπονται από τη δολοφονία μιας πλούσιας κληρονόμου σε μια από τις καλύτερες μεταφορές στην οθόνη μυθιστορήματος της Αγκάθα Κρίστι και η πρώτη που διαθέτει τον αείμνηστο Peter Ustinov στο ρόλο του Ηρακλή Πουαρό (ρόλο με τον οποίο ταυτίστηκε στα μάτια του κοινού). Βετεράνοι και ανερχόμενοι –τότε- σταρ απαρτίζουν το έξοχο καστ (ανάμεσά τους και οι Bette Davis, Mia Farrow, David Niven, Maggie Smith, George Kennedy, Jack Warden και Angela Lansbury) ενώ τα θαυμάσια εξωτικά τοπία συνθέτουν ένα σαγηνευτικό σκηνικό που ταιριάζει απόλυτα με το μυστήριο του φόνου. Απολαυστικές ερμηνείες, ωραία ατμόσφαιρα και η ταυτότητα του δολοφόνου καλά κρυμμένη μέχρι το τέλος.
The Mirror Crack’d (1980)
Πλέον οι μεταφορές έργων της Κρίστι προσέλκυαν τα μεγαλύτερα ταλέντα και η πρώτη μεταφορά βιβλίου της Κρίστι του τζεϊμσμποντικού σκηνοθέτη Guy Hamilton δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση: Kim Novak, Elizabeth Taylor, Geraldine Chaplin, Tony Curtis, Edward Fox, Rock Hudson, ο Pierce Brosnan στο ντεμπούτο του και η Angela Lansbury ως Μις Μαρπλ (προάγγελος της ηλικιωμένης “Συγγραφέα Ντετέκτιβ” που θα υποδυθεί από το 1984 και για 12 χρόνια στη σειρά Murder she Wrote) συγκεντρώνονται στη δεξίωση που παραθέτει το κιν/φικό συνεργείο μιας ταινίας προς τιμήν των κατοίκων της μικρής πόλης που το φιλοξενεί. Εκεί φυσικά διαπράττεται ένας φόνος, όμως η δαιμόνια Μις Μαρπλ υποψιάζεται ότι ο πραγματικός στόχος ήταν μία από τις δύο πρωταγωνίστριες (Elizabeth Taylor) μία έκπτωτη σταρ που ευελπιστεί σε ένα δυναμικό comeback που πρέπει όμως να μοιραστεί με την συμπρωταγωνίστριά της (και σε παρόμοια μοίρα) Kim Novak.
Evil Under the Sun (1982)
Στη δεύτερη εμφάνισή του με τη φυσιογνωμία του Peter Ustinov ο Ηρακλής Πουαρό ερευνά “δύο εγκλήματα κάτω από τον ήλιο” -όπως είναι ο ελληνικός τίτλος του βιβλίου του 1941 αλλά και της ταινίας- και συγκεκριμένα σε ένα φανταστικό τουριστικό θέρετρο της Αδριατικής. Η πλοκή είναι από τις πλέον πανούργες: Ο Πουαρό πρέπει να βρει την άκρη μέσα από δεκάδες στοιχεία, μυστικά και διαβολικές συνωμοσίες προκειμένου να φτάσει στον ένοχο και στο φινάλε -όπως πάντα- όλα βγάζουν νόημα. Ο Guy Hamilton κρατά ένα ικανοποιητικό τέμπο χειριζόμενος επάξια τόσο το πυκνό μυστήριο και το σασπένς όσο και το πολυπληθές, εκλεπτυσμένο, καστ (Colin Blakely, Jane Birkin, Maggie Smith, Roddy McDowall, James Mason, Diana Rigg) που προσφέρει ακόμα μία φουρνιά από ξιπασμένους υπόπτους.
Appointment with Death (1988)
Αυτή η φιλόδοξη κι επίσης all star cast μεταφορά θα έβγαινε (και πήγαινε) πολύ καλύτερα εάν α) δεν κυκλοφορούσε σε μια εποχή που πλέον η αγορά για whodunits της Αγκάθα Κρίστι είχε κορεστεί λόγω των αναρίθμητων τηλεταινιών και β) δεν ήταν παραγωγή της θρυλικής Cannon Films των Ισραηλινών Menahem Golan και Yoram Globus που φημιζόταν για τα σφιχτά budgets και τις διαβόητες μεθόδους εξοικονόμησης χρημάτων. Παρά το ότι πρόκειται για μια μάλλον φτηνιάρικη παραγωγή που δείχνει ακριβή, διαθέτει ελκυστικό καστ (Carrie Fisher, Piper Laurie και τους Lauren Bacall και John Gielgud από το Murder on the Orient Express), εξωτικό setting, το απαιτούμενο μυστήριο και τον Peter Ustinov στην τελευταία του εμφάνιση ως Ηρακλής Πουαρό. Απέτυχε εισπρακτικά όμως αυτό δεν εμπόδισε την Cannon απ’ το να θάψει το είδος για τα καλά με το κάκιστο Ten Little Indians την επόμενη χρονιά.
Murder on the Orient Express (2017)
H νέα μεταφορά του διασημότερου έργου της Αγκάθα Κρίστι προσπάθησε να επαναφέρει τις λαμπερές, πολυδάπανες, all star cast μεταφορές έργων της πολυδιαβασμένης Αγγλίδας συγγραφέως στη μεγάλη οθόνη, κάτι που έχει να επιτευχθεί από το 1989 (με εξαίρεση κάτι ρωσικές, ινδικές και γαλλικές βερσιόν βιβλίων της στο ενδιάμεσο που όμως πέρασαν απαρατήρητες). Στη νέα εκδοχή τον ρόλο του Ηρακλή Πουαρό κράτησε για τον εαυτό του ο σκηνοθέτης του φιλμ Kenneth Branagh ενώ τον γαλαξία των υπόπτων απαρτίζουν αστέρια όπως οι Penélope Cruz, Willem Dafoe, Judi Dench, Johnny Depp, Josh Gad, Derek Jacobi, Leslie Odom Jr., Michelle Pfeiffer και Daisy Ridley.
