Τα φιλμ που περιορίζονται σε έναν χώρο, είτε πρόκειται για ασανσέρ ή τελεφερίκ είτε το αχανές διάστημα ή ο ωκεανός, είναι πάντα δίκοπο μαχαίρι καθώς απαιτείται τεράστιο ταλέντο μπροστά και πίσω από την κάμερα ώστε να αναπληρώσουν όσα χάνουν σε εύρος, ποικιλία και ποσότητα. Με αφορμή το Fall που παίζεται από χθες στις αίθουσες ανατρέχουμε στα περιορισμένα θρίλερ επιβίωσης που εφαρμόζουν το less is more.
Rope (1948)
Το 1924 οι ευκατάστατοι φοιτητές της νομικής Nathan Leopold και Richard Loeb δολοφόνησαν έναν 14χρονο γείτονά τους μόνο και μόνο για να “αποδείξουν” τη θεωρία του Νίτσε περί “υπερανθρώπου”. Ο Alfred Hitchcock εμπνέεται από την συνταρακτική αυτή υπόθεση για την πρώτη του έγχρωμη ταινία όπου όλη η πλοκή διαδραματίζεται σε ένα διαμέρισμα (με το πτώμα μέσα σε ένα μπαούλο-μπουφέ), ενώ οι νιτσεϊκές θεωρίες των δραστών περί ανωτερότητας και ασήμαντων μορφών ζωής καθώς και το υπόκωφο ομοφυλοφιλικό θέμα, αξιοποιούνται με περισσή μαεστρία και μάλλον αρκετά τολμηρά για την εποχή της. Είναι η μοναδική ταινία στην ιστορία που είναι ολόκληρη ένα μοναδικό συνεχές πλάνο που δεν διακόπτεται ποτέ (ακόμα και το πρόσφατο 1917 έχει cuts) – βέβαια, αυτό είναι ψευδαίσθηση (υπάρχουν περίπου οκτώ cuts της κάμερας) αλλά εκεί φαίνεται και το μεγαλείο του Βρετανού δημιουργού. Η ίδια ιστορία ενέπνευσε τα Compulsion (1959) Murder by Numbers (2002)και φυσικά κάθε θρίλερ σε περιορισμένο χώρο που βγήκε από τότε.
Open Water (2003)
Οι διακοπές ενός ζευγαριού μετατρέπονται σε εφιάλτη, όταν, κατά τη διάρκεια μιας κατάδυσης, εγκαταλείπονται κατά λάθος στη μέση του ωκεανού, όπου παραμονεύουν επικίνδυνοι καρχαρίες. To Jaws συναντά το The Blair Witch Project σ’ αυτό το ύπουλο, κλειστοφοβικό (παρά την απεραντοσύνη του ωκεανού) και αφόρητα αγωνιώδες φιλμ που εκλαΐκευσε το υπο-είδος του θρίλερ με “μικρό καστ παγιδευμένο σε περιορισμένο μέρος”. Χάρη στην δεξιοτεχνική σκηνοθεσία νιώθεις αρχικά τον εκνευρισμό, ύστερα τον φόβο και την αγωνία και στο τέλος τον υπέρτατο τρόμο μιας κατάστασης στην οποία μπορείς κάλλιστα να βρεθείς ο ίδιος.
Saw (2004)
Δύο άγνωστοι μεταξύ τους άντρες ξυπνούν παγιδευμένοι σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με ένα πτώμα ανάμεσά τους. Ένα ηχογραφημένο μήνυμα τους πληροφορεί ότι μόνο ένας θα βγει από κει μέσα ζωντανός κι ότι αυτό μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε κόστος. Ο serial killer του Saw δεν αρκείται στο να εξοντώνει τα θύματά του, πρέπει πρώτα τους παραδώσει… μαθήματα ζωής. Άρρωστο, σαδιστικό, θεοσκότεινο, μακάβριο και ψυχοβγαλτικό, το Saw δεν είναι μόνο ένα από τα πιο original θρίλερ τρόμου των 00s αλλά κι εκείνο που πρακτικά λάνσαρε τη μόδα με τα escape rooms – εντάξει, χωρίς να χρειάζεται να πετσοκόψετε κάποιον για να βρείτε το κλειδί!
Lebanon (2009)
Σ’ αυτό το ασφυκτικό, φρενήρες και αδυσώπητα σκληρό αντιπολεμικό δράμα από το Ισραήλ όλη η δράση λαμβάνει χώρα εντός ενός τανκ που προελαύνει στον νότιο Λίβανο κατά τη διάρκεια της ισραηλινής εισβολής στη χώρα το 1982. Σ’ αυτό υπηρετούν τέσσερις 20άρηδες στρατιώτες που δεν έχουν ξαναβρεθεί σε μάχη και ρίχνονται κατευθείαν στα βαθιά με αποστολή να σκοτώσουν και να καταστρέψουν. Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Samuel Maoz μεταφέρει τις δικές του, τραυματικές, εμπειρίες από τη συμμετοχή του στην εισβολή στριμόχνωντας τον θεατή μαζί με τους ήρωες στο κλειστοφοβικό εσωτερικό του τανκ για να ζήσει ό,τι κι εκείνοι σε πρώτο πρόσωπο (το μοναδικό παράθυρό τους στον κόσμο είναι το στόχαστρο) και να μοιραστεί τη σταδιακή τους κάθοδο στην κόλαση του φόβου, της παράνοιας και της απόγνωσης.
Buried (2010)
Ένας άντρας ξυπνάει βρίσκοντας τον εαυτό του μέσα σε ένα φέρετρο, θαμμένο κάτω
από την γη. Ένας zippo και ένα κινητό τηλέφωνο του δίνουν την ελπίδα ότι αυτή η
περιπέτεια ίσως έχει αίσιο τέλος. Με ένα ασφυκτικά περιορισμένο setting, έναν ηθοποιό που δεν μας είχε συνηθίσει σε δραματικά μεγαλεία (Ryan Reynolds), έναν αναπτήρα και ένα ετοιμοθάνατο κινητό, ο Ισπανός Rodrigo Cortés πέτυχε ένα από τα πιο νευρώδη, αποπνικτικά και αγωνιώδη φιλμ στην πρόσφατη μνήμη, ένα μικρό κινηματογραφικό θαύμα που σε κρατάει καρφωμένο για όλη τη διάρκεια και αποδεικνύει πως όταν υπάρχει διαθέσιμο ταλέντο τότε όντως less is more.
Frozen (2010)
Όχι το κολοσσιαίο animation hit της Disney αλλά βασικά το “Open Water στα χιόνια”. Τρεις σκιέρ ξεχνιούνται σε ένα τελεφερίκ και καθώς πέφτει το σκοτάδι, η θερμοκρασία κάνει βουτιά και οι λύκοι μαζεύονται από κάτω, αναρωτιέσαι αν το ένστικτο για επιβίωση είναι πλέον αρκετό. Αν και το συμβάν είναι τραβηγμένο δεν είναι διόλου απίθανο και γενικά είναι να μην σου τύχει. Παρά το περιορισμένο setting και καστ το φιλμ δημιουργεί αρκετή ένταση κι από ένα σημείο και μετά νιώθεις άβολα και σκέψεις τύπου “τι διάολο θα έκανα εγώ στη θέση τους;;;” αρχίζουν να τρυπώνουν στο μυαλό.
127 Hours (2010)
Θα χρειαστείτε γερό στομάχι για να δείτε αυτό το ασφυκτικά ρεαλιστικό δράμα του Danny Boyle – και όχι μόνο για την επίμαχη σκηνή του ακρωτηριασμού! Ο James Franco συγκλονίζει στον ρόλο του trekker που παγιδεύεται στη μέση του πουθενά με το ένα χέρι σφηνωμένο κάτω από ένα βράχο αρχίζοντας έναν άνισο αγώνα επιβίωσης που διαρκεί το χρονικό διάστημα του τίτλου. Μη σας αποθαρρύνουν το περιορισμένο σκηνικό και το μονομελές καστ – όπως είδατε και πιο πάνω στη λίστα έτσι φτιάχνονται οι πιο συναρπαστικές ιστορίες επιβίωσης.
Devil (2010) & Elevator (2011)
Τώρα έχετε ακόμα έναν λόγο να φοβάστε τα ασανσέρ ή μάλλον… δύο. Στο πρώτο, σε παραγωγή M. Night Shyamalan, πέντε άτομα εγκλωβίζονται στο ασανσέρ ενός κτιρίου και εκτός από την κλειστοφοβία που αντιμετωπίζουν, πρέπει να βρουν και ποιος από την παρέα είναι… δαιμονισμένος. Στο δεύτερο έχουμε εννιά ξένους στην ίδια κατάσταση μόνο που ένας απ’ αυτούς μεταφέρει πάνω του μια βόμβα τη στιγμή που πολιτικές, κοινωνικές και φυλετικές διαφορές βγαίνουν με άσχημο τρόπο στην επιφάνεια.
Gravity (2013)
Μια επιστήμονας κι ένας αστροναύτης (Sandra Bullock και George Clooney) προσπαθούν να επιβιώσουν έπειτα από ένα ατύχημα που τους άφησε να περιπλανιούνται στο αχανές Διάστημα. Αυτό το “Open Water στο διάστημα” είναι η ομορφότερη και η ρεαλιστικότερη ταινία για το διάστημα που είδαμε μέχρι τώρα και ίσως το κοντινότερο σ’ αυτό σημείο που θα φτάσουμε ποτέ εγώ κι εσύ. Το να πω ότι οι εικόνες της Γης (παρμένες από το πραγματικό Hubble) απλά κόβουν την ανάσα, ίσως και να τις υποτιμώ. Παρά το αχανές του διαστήματος ο Alfonso Cuarón πετυχαίνει να δημιουργήσει μία τόσο άβολη και κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που κάνει το κλείσιμο στο ασανσέρ να μοιάζει με κολύμπι στ’ ανοιχτά. Ένα αγωνιώδες δράμα επιβίωσης, σκηνοθετημένο με νεύρο, ρεαλισμό και τη σφραγίδα αυθεντικότητας της NASA.
The Shallows (2016)
Από τον Ισπανό σκηνοθέτη που μας έδωσε το πανούργο Orphan (και τρία actioners με τον Liam Neeson) Jaume Collet-Serra έρχεται το καλύτερο μέχρι στιγμής rip off του Open Water που παραδίδει ό,τι ακριβώς υπόσχεται: μία μπικινοφορούσα Blake Lively να μάχεται για μιάμιση ώρα έναν καρχαρία – και πιστέψτε με δεν χρειάζεστε τίποτα περισσότερο! Η Lively είναι η φοιτήτρια της ιατρικής (ναι, χρησιμεύει αργότερα) που αναζητά τη μεξικανική παραλία που λάτρευε η συχωρεμένη η μητέρα της για να σερφάρει στη μνήμη της. Όταν διακόπτει το μασούλημα μιας φάλαινας από έναν τεράστιο λευκό καρχαρία εκείνος αποφασίζει ν’ αλλάξει μενού και η ηρωίδα μας παγιδεύεται με δαγκωμένο πόδι σε μικροσκοπικό σκόπελο που μικραίνει ακόμα περισσότερο όσο προχωράει η παλίρροια. Όμως μην ανησυχείτε, παρά το περιορισμένο τοπίο δράσης το σενάριο φροντίζει να διατηρεί την ένταση και το σασπένς σε ικανοποιητικά επίπεδα καθώς η ηλιοκαμένη Lively προσπαθεί να επιβιώσει αλλά και να αντιμετωπίσει το ανθρωποφάγο ψάρι που την έβαλε στο μάτι.
12 Feet Deep (2017)
Ωκεανός, διάστημα, τάφος, ασανσέρ, τελεφερίκ, γιατί όχι και μια… πισίνα; Δύο αδελφές παγιδεύονται σε μια ολυμπιακών διαστάσεων πισίνα όταν ο ιδιοκτήτης (ο Tobin Bell των Saw) κλείνει βιαστικά το αυτόματο κάλυμμα από fiberglass προκειμένου να την κάνει για το γουίκεντ χωρίς να αντιληφθεί ότι οι δύο κοπέλες βρίσκονται ακόμα μέσα. Ναι, είναι ψιλοανόητο ως concept όμως η νευρώδης σκηνοθεσία, η σύντομη διάρκεια, οι συμπαθητικοί χαρακτήρες και κανα δυο εκπλήξεις στην πορεία βοηθούν στο να αποφύγει το μούλιασμα.
7500 (2019)
Σ’ αυτό το γυρισμένο-εξ’ ολοκλήρου-σε-cockpit δραματικό θρίλερ το αεροπλάνο που πιλοτάρει ο Joseph Gordon-Levitt καταλαμβάνεται από φανατικούς ισλαμιστές που θέλουν να μπουκάρουν στο στο πιλοτήριο ώστε να πάρουν τον έλεγχο του αεροσκάφους και να το ρίξουν σε κατοικημένη περιοχή. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινίας του Γερμανού Patrick Vollrath είναι ένα σφιχτοδεμένο, γεμάτο ένταση και νεύρο δράμα σε πραγματικό χρόνο που αξιοποιεί στο έπακρο τόσο το ασφυκτικό, κλειστοφοβικό setting όσο και την ερμηνευτική δεινότητα του Levitt που αποδίδει με εξαιρετική πειθώ όλες τις φάσεις που περνάει ο έγκλειστος χαρακτήρας του (φόβος, παράνοια, πανικός, οργή, αποφασιστικότητα, τρόμος, απόγνωση, κούραση). Αν και δεν απογειώνεται δραματουργικά και από τη μέση και μετά χάνει λίγο… ύψος, εντούτοις το 7500 (ο κωδικός για αεροπειρατεία που στέλνει κρυφά ο πιλότος) παραμένει μία αγωνιώδης και ψυχοβγαλτική πτήση που εγγυημένα θα κάνει τα νεύρα σας τσατάλια.
Fall (2022)
Ένα χρόνο μετά τον χαμό του άντρα της σε ορειβατικό δυστύχημα η Becky (Grace Caroline Currey) αποδέχεται την πρόσκληση της κολλητής της Hunter (Virginia Gardner) να ανέβουν έναν ύψους 300 μέτρων εγκαταλελειμμένο πύργο μετάδοσης στη μέση της ερήμου προκειμένου η πρώτη να σκορπίσει από κει τις στάχτες του. Όταν η σκουριασμένη σκάλα καταρρέει οι δύο φίλες βρίσκονται παγιδευμένες στη μικροσκοπική κορυφή του (“στο μέγεθος πίτσας” σχολιάζει η μία) χωρίς σήμα, χωρίς προμήθειες, χωρίς εξοπλισμό και χωρίς ψυχή για χιλιόμετρα και θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τόσο το μυαλό όσο και τις ορειβατικές τους ικανότητες προκειμένου να βρουν έναν τρόπο να ειδοποιήσουν για βοήθεια και φυσικά να επιβιώσουν.
Γιατί δύο έμπειρες ορειβάτριες να επιλέξουν έναν ετοιμόρροπο πύργο στη μέση του πουθενά αντί ξέρωγω κάποια κανονική βουνοκορφή, δεν εξηγείται καθώς αυτή η τελείως αψυχολόγητη απόφαση λειτουργεί απλά ως πρόφαση για το σενάριο ώστε να ανεβάσει εκεί πάνω τις ηρωίδες και να τις παγιδέψει στο ίσως πιο στριμόκωλο μέρος που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Παραδόξως το Fall λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα. Αν και σε ορθάνοιχτο μέρος με την αχανή έρημο πιάτο είναι απελπιστικά κλειστοφοβικό, η δυναμική ανάμεσα στις δύο ηρωίδες παρουσιάζει ενδιαφέρον (έχουν και κάτι προσωπικά) και οι απανωτές ατυχίες και αποτυχίες μπορεί να καταντούν από ένα σημείο και μετά εκνευριστικές και απίθανες όμως συμβάλλουν τα μέγιστα στο σασπένς – βοηθάει φυσικά και η νευρώδης σκηνοθεσία που δεν σε αφήνει να πάρεις ανάσα. Αν πάσχετε από υψοφοβία/ακροφοβία μην περάσετε ούτε απ’ έξω από την αίθουσα που το παίζει.
