Της Έλιας Στεφανίδου*
Το στρες της επιστροφής στο σχολείο είναι φυσιολογικό και κατανοητό. Πολλά παιδιά μπορεί να αισθάνονται παράξενα, διότι επιστρέφουν στο σχολείο μετά από ένα μακρύ καλοκαιρινό διάλειμμα. Άλλα μπορεί να αισθάνονται νευρικότητα και ανασφάλεια που θα ξεκινήσουν το σχολείο για πρώτη φορά.
Ανεξάρτητα από το ποια μπορεί να είναι η περίπτωση του κάθε παιδιού, οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν στη διευκόλυνση της μετάβασης στο σχολείο, έχοντας τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα του στρες και να εφαρμόσουν κάποιες δημιουργικές στρατηγικές.
Λόγοι για τους οποίους τα παιδιά μπορεί να είναι αγχωμένα:
Οι ανησυχίες ορισμένων παιδιών έχουν τις ρίζες τους στον φόβο για το άγνωστο, ειδικά αν βρίσκονται σε ένα νέο κτίριο, σε μια νέα σχολική περιοχή. Μπορεί επίσης να σκέφτονται μήπως δεν κάνουν φίλους ή να ανησυχούν για τον φόρτο εργασίας και για το αν έχουν ή όχι τις δεξιότητες που απαιτούνται για να είναι επιτυχημένοι μαθητές.
Μπορεί να ανησυχούν για τα πάντα, από το να φορούν μάσκες, να είναι εμβολιασμένα ή όχι, μέχρι και να αναρωτιούνται αν θα έχουν τους ίδιους φίλους μετά από τόσο καιρό. Μερικές φορές, τα παιδιά, ανησυχούν για την επερχόμενη σχολική χρονιά λόγω εμπειριών με εκφοβιστές (bulling). Σίγουρα η περίοδος μακριά από το σχολείο ήταν μια ωραία ανάπαυλα από την κακή συμπεριφορά και τα απαίσια σχόλια. Έτσι, καθώς πλησιάζει η νέα σχολική χρονιά, μπορεί να αρχίσουν να αγωνιούν για το ότι θα πρέπει να ζήσουν ξανά τις ίδιες εμπειρίες.
Μπορεί επίσης να αγχώνονται για θέματα που σχετίζονται με την εμφάνιση. Μπορεί να σκέφτονται μήπως δεν έχουν τα κατάλληλα ρούχα ή τις απαραίτητες σχολικές προμήθειες, λογω οικονομικών δυσχερειών. Άλλα παιδιά μπορεί να ανησυχούν για το πώς θα τα βλέπουν οι άλλοι, ειδικά αν έχουν βιώσει αλλαγές βάρους, φοράνε τώρα γυαλιά ή έχουν αναπτύξει ακμή.
Άλλοι συνηθισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες περιλαμβάνουν τη διαμάχη με έναν στενό φίλο, την αποκοπή από μια αθλητική ομάδα, την αντιμετώπιση ενός νέου μαθησιακού περιβάλλοντος, ή την ανάθεση της εκμάθησης τους σε δύσκολους και αυστηρούς δάσκαλους.
Υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι για τους οποίους τα παιδιά μπορεί να βιώνουν στρες καθώς πλησιάζει η πρώτη μέρα του σχολείου. Οι λόγοι τους είναι τόσο μοναδικοί όσο και αυτά.
Πώς να αναγνωρίσετε το στρες
Αν και το στρες σχετικά με την επιστροφή στο σχολείο είναι συνηθισμένο, δεν είναι επίσης κάτι που πρέπει να αγνοηθεί. Για αυτόν τον λόγο, πρέπει να είστε σε θέση να αναγνωρίσετε πότε τα παιδιά σας παλεύουν με το στρες και τις σκέψεις τους.
Όταν τα παιδιά είναι ανήσυχα, μπορεί να μην ξέρουν πώς να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με λόγια. Αντίθετα, αναζητήστε ενδείξεις στη συμπεριφορά τους. Τα παιδιά που βιώνουν στρες μπορεί να:
- Είναι πιο προσκολλημένοι από το κανονικό με σας.
- Κάνουν παράπονα για στομαχόπονους.
- Έχουν ανεξήγητες διάρροιες.
- Εμφανίζουν αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και στον ύπνο.
- Εκφράζουν καινούργιες αρνητικές σκέψεις ή φοβίες.
- Αναστατώνονται ή θυμώνουν πιο εύκολα.
- Έχουν κρίσεις ανεξήγητου κλάματος.
- Κάνουν αγώνες για συγκέντρωση.
Εάν το στρες των παιδιών σας διαρκεί περισσότερο από 2 – 3 εβδομάδες και αναστατώνεται η καθημερινότητά τους, αυτό θα μπορούσε να είναι σημάδι αγχώδους διαταραχής.
Το στρες που δεν θεραπεύεται θέτει τα παιδιά σε κίνδυνο για κακές σχολικές επιδόσεις, δυσκολία διατήρησης φιλίων, ακόμη και κατάθλιψη. Και καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, το άγχος που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάχρηση ουσιών.
Συμβουλές για την αντιμετώπιση του στρες
Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε το στρες είναι να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας μιλήσουν για αυτά που τα ενοχλούν. Ακούστε χωρίς να επικρίνετε, αναγνωρίστε και επικυρώστε τα συναισθήματά τους. Μερικές φορές, το να εκφράσουν τα συναισθήματά τους είναι το μόνο που χρειάζονται τα παιδιά, για να νιώσουν καλύτερα.
Ένας άλλος πολύ καλός τρόπος για να απαλύνετε τις ανησυχίες των παιδιών σας για την επιστροφή στο σχολείο, είναι να προετοιμάσετε το σπίτι σας για τη μετάβαση. Στρατηγικές όπως ο προγραμματισμός του σχολικού γεύματος εκ των προτέρων ή η δημιουργία ενός άνετου χώρου για τις εργασίες στο σπίτι.
Άλλο ένα από τα πράγματα που μπορεί να προκαλέσει άγχος για την επιστροφή στο σχολείο στα παιδιά είναι να μην ξέρουν τι να περιμένουν, καθώς τα σχολεία θα συνεχίζουν να προσαρμόζονται σε περιπτώσεις πανδημίας και καινούργιες οδηγίες.
Υποστηρίξτε την οικειότητα στα θέματα αυτά και αφιερώστε χρόνο για να βοηθήσετε τα παιδιά σας να προετοιμαστούν για το πώς τα πράγματα μπορεί να είναι διαφορετικά με την νέα σχολική χρονιά.
Βοηθήστε τα να προσαρμοστούν σε νέες ρουτίνες και άγνωστο περιβάλλον, μιλώντας για αυτό που μπορεί να περιμένουν να δουν. Αφήστε τους να κάνουν ερωτήσεις και απαντήστε τους με ειλικρίνεια.
Μια άλλη επιλογή για να βελτιώσετε το επίπεδο άνεσης των παιδιών σας είναι να κάνετε μερικά ταξίδια από και προς το σχολείο. Είτε τα παιδιά σας θα περπατήσουν, θα πάρουν σχολικό λεωφορείο ή θα οδηγηθούν στο σχολείο, βοηθώντας τα να εξοικειωθούν με τη διαδρομή μπορεί να τα βοηθήσετε στην ανακούφιση από το άγχος της καινούργιας τους καθημερινής πραγματικότητας.
Ένας άλλος τρόπος για να μειώσετε το στρες σχετικά με την έναρξη του σχολείου είναι να είστε θετικοί και να υπενθυμίζετε στα παιδιά σας τι άλλο μπορούν να κάνουν στο σχολείο, πόσο υπέροχο και ενδιαφέρον μπορεί να είναι μέσα από την εκμάθηση νέων πραγμάτων και τη συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες.
Διαβεβαιώστε τους ότι δεν είναι οι μόνοι που μπορεί να ανησυχούν στο να ξαναρχίσουν το σχολείο. Και άλλοι μαθητές είναι πιθανό να είναι το ίδιο ανήσυχοι με τον ίδιο τρόπο. Καθησυχάστε τους επίσης, λέγοντας τους, ότι ο δάσκαλος ξέρει ότι τα παιδιά είναι νευρικά και πιθανότατα θα αφιερώσει χρόνο βοηθώντας τα να αισθάνονται πιο άνετα.
Εάν τα παιδιά σας ανησυχούν για την επανασύνδεση με φίλους που δεν έχουν δει εδώ και μήνες, κανονίστε μερικές ημερομηνίες συναντήσεων πριν το άνοιγμα των σχολείων. Βοηθώντας τα παιδιά σας να επανασυνδεθούν με παλιούς φίλους ή να ενισχύσετε τους δεσμούς με νέους φίλους, όχι μόνο συμβάλετε στην μείωση του στρες τους, επίσης δίνετε και την ώθηση στα παιδιά σας να βλέπουν τη σχολική χρονιά με θετικότητα.
Στην περίπτωση που τα παιδιά σας αγχώνονται μήπως δεν είναι στην ίδια τάξη με παλιούς φίλους, διαβεβαιώστε τα ότι μπορεί να συνεχίσουν να μένουν σε επαφή.
Κάντε μια προσπάθεια να είστε παρών, όταν τα παιδιά σας επιστρέφουν από το σχολείο, και καταβάλετε κάθε δυνατή προσπάθεια να είστε δίπλα τους, ειδικά τις πρώτες εβδομάδες. Ένας τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να προσπαθήσετε να είστε στο σπίτι περισσότερο κατά τη διάρκεια της επιστροφής από το σχολείο, εάν αυτό είναι δυνατό για εσάς .
Εάν εργάζεστε μακριά από το σπίτι, προσπαθήστε να κανονίσετε τις ώρες σας έτσι ώστε να μπορείτε να αφήνετε τα παιδιά σας στο σχολείο καθώς και να είστε εκεί μετά το σχολείο εάν μπορείτε.
Εναλλακτικά, εάν δεν μπορείτε να είστε εκεί, ζητήστε από άλλον έμπιστο συγγενή, φίλο ή φροντιστή να καλύψει αυτόν τον ρόλο. Το να τους αφήσετε ένα ενθαρρυντικό σημείωμα στην τσάντα τους ή να τους τηλεφωνήσετε όταν επιστρέψουν από το σχολείο, μπορεί να τους βοηθήσει επίσης να αισθάνονται πιο ασφαλείς.
Άλλος ένας τρόπος για την καταπολέμηση του στρες είναι η σωστή αντιμετώπιση των διατροφικών συνηθειών, του ύπνου και της άσκησης. Βεβαιωθείτε ότι τα παιδιά κοιμούνται αρκετά και τρώνε μια ισορροπημένη διατροφή. Ο επαρκής ύπνος, η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων και η άσκηση ιδιαίτερα έξω στην φύση είναι σημαντικά για τη λειτουργία του εγκεφάλου, την θετική διάθεση και την ικανότητα εστίασης και προσοχής στο σχολείο.
Αναγνωρίστε πότε πρέπει να λάβετε εξωτερική βοήθεια επειδή εσείς γνωρίζετε καλύτερα τα παιδιά σας. Εάν αισθάνεστε ότι το στρες της επιστροφής στο σχολείο μπορεί να έχει τις ρίζες του σε κάτι πιο σοβαρό, όπως μια αγχώδη διαταραχή ή ένα πρόβλημα με έναν εκφοβιστή, μιλήστε με το παιδί σας, τον δάσκαλο του παιδιού σας και τον σχολικό σύμβουλο.
Και να θυμάστε ότι πρέπει επίσης να χαλαρώσετε. Η διαδικασία επιστροφής στο σχολείο μπορεί να είναι εξίσου ταραχώδης και αγχωτική και για τους γονείς. Φροντίστε τον εαυτό σας τρώγοντας σωστά, να κοιμάστε αρκετά και να ασκείστε κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβατικής φάσης.
Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι οποιοδήποτε στρες μπορεί να νιώθετε εσείς και η οικογένεια σας είναι συνήθως προσωρινό.
Το κλειδί για να στηρίξετε τα παιδιά σας όταν είναι αγχωμένα ή ανήσυχα για την επερχόμενη σχολική χρονιά είναι να είστε δίπλα τους. Ακούστε τις ανησυχίες τους χωρίς να ελαχιστοποιήσετε τα συναισθήματά τους ή να προσπαθήσετε να διορθώσετε την κατάσταση. Αφήστε τους το χώρο και τον χρόνο να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους χωρίς κριτική.
Μερικές φορές, μόνο το να γνωρίζουν ότι κάποιος καταλαβαίνει τι βιώνουν είναι αρκετό για να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν μια δύσκολη κατάσταση. Άλλες φορές, χρειάζονται λίγη επιπλέον βοήθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μιλήστε με το γιατρό των παιδιών σας ή ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας και διαχείρισης του στρες. Με τη σωστή βοήθεια και θεραπεία, τα παιδιά σας μπορούν να μάθουν τεχνικές ούτως ώστε να διαχειρίζονται από μόνα του τις σκέψεις τους και τα συναισθήματα τους.