Γράφει η Ελίνα Λοΐζου*
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια πάθηση όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια. Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.
Ο διαβήτης κύησης χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα (γλυκόζης) που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και συνήθως εξαφανίζεται μετά τον τοκετό.
Μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης, αλλά είναι πιο συχνή η διάγνωση στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο.
Συμβαίνει όταν το σώμα της γυναίκας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη – μια ορμόνη που βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα – για να καλύψει τις επιπλέον ανάγκες στην εγκυμοσύνη.
Παράγοντες κινδύνου
Ο διαβήτης της εγκυμοσύνης είναι συχνός και προκύπτει στο 4-8% των κυήσεων. Αυξημένο κίνδυνο (σε ποσοστό έως και 14%) έχουν οι εξής περιπτώσεις:
- Ηλικία άνω των 25 και ιδιαίτερα άνω των 35 ετών
- Παχυσαρκία ή υπέρβαρο προ κύησης. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν 4πλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη κύησης, ενώ σε εκείνες με Δείκτη Μάζας Σώματος >40 είναι 9πλάσιος.
- Υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης
- Ιστορικό προηγούμενης κύησης με διαβήτη. Στις γυναίκες αυτές ο κίνδυνος αυξάνεται σε 30-80% σε επόμενη κύηση.
- Ιστορικό προδιαβήτη/αντίστασης στην ινσουλίνη
- Ιστορικό κύησης με νεογνό άνω των 4 κιλών
- Ιστορικό ανεξήγητου εμβρυϊκού θανάτου
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
- Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδους διαβήτη (1ου βαθμού συγγένεια) ή διαβήτη κύησης
- Φυλή (λατίνοι, αφροαμερικάνοι)
Τρόποι Αντιμετώπισης
- Διατροφική Αντιμετώπιση
- Αύξηση φυσικής δραστηριότητας, ακόμα και 20 λεπτά περπάτημα μετά από κάθε γεύμα μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην ελάττωση των επίπεδων του σακχάρου. Συζητήστε με τον γυναικολόγο σας τι είδη ασκήσεων μπορείτε να κάνετε και με τι ένταση.
- Έλεγχος σακχάρου 4 φορές την ημέρα, κάθε πρωί και μια ώρα μετά από κάθε γεύμα. Διατήρηση ημερολόγιου με τις τιμές αυτές.
Στόχοι για επίπεδα σακχάρου:
Το πρωί πριν το πρωινό: <95 mg/dl
Μια ώρα μετά τα γεύματα: <130 mg/dl
Διατροφική Αντιμετώπιση:
Αυτές οι συμβουλές διατροφής για γυναίκες με διαβήτη κύησης είναι γενικές.
Για κάθε γυναίκα γίνεται εξατομικευμένη αξιολόγηση και δίνονται οδηγίες και μεμονωμένες συμβουλές που είναι κατάλληλες για εσάς.
Επιλέξτε υγιέστερους υδατάνθρακες
Όλοι οι υδατάνθρακες επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας, οπότε πρέπει να γνωρίζετε ποια τρόφιμα περιέχουν υδατάνθρακες. Επιλέξτε τα πιο υγιεινά τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες γνωρίζοντας τις μερίδες σας.
Εδώ είναι μερικές καλές πηγές υδατανθράκων:
- Δημητριακά ολικής αλέσεως όπως καστανό ρύζι, φαγόπυρο και βρώμη
- Λαχανικά
- Όσπρια όπως ρεβίθια, φασόλια και φακές
- Γαλακτοκομικά όπως γιαούρτι και γάλα.
Ταυτόχρονα, είναι επίσης σημαντικό να μειώσετε τα τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως το άσπρο ψωμί, το άσπρο ρύζι και τα δημητριακά υψηλής επεξεργασίας.
Μπορείτε να ελέγχετε τις ετικέτες των τροφίμων όταν ψάχνετε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες εάν δεν είστε σίγουροι.
Μειώστε την επεξεργασμένη ζάχαρη
Γνωρίζουμε ότι η μείωση της ζάχαρης μπορεί να είναι πολύ δύσκολη στην αρχή, οπότε οι μικρές πρακτικές ανταλλαγές είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης.
Εδώ είναι μερικοί εύκολοι τρόποι για την μείωση της υπερβολικής ζάχαρης:
- Ανταλλάξτε ζαχαρούχα ποτά, ενεργειακά ποτά και χυμούς φρούτων με νερό, με αποβουτυρωμένο ή ημι-αποβουτυρωμένο γάλα.
- Δοκιμάστε γλυκαντικά χαμηλών ή μηδενικών θερμίδων, επίσης γνωστά ως τεχνητά γλυκαντικά, αντί να χρησιμοποιήσετε ζάχαρη.
- Αποφύγετε τα γλυκαντικά sweet n low λόγω αντένδειξης για εγκυμοσύνη.
- Καταναλώστε λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως κέικ, σοκολάτες, παγωτά και μπισκότα.
- Μάθετε τις διάφορες κρυφές ‘ονομασίες’ για τη ζάχαρη στις ετικέτες τροφίμων. Αυτές είναι η σακχαρόζη, η γλυκόζη, η δεξτρόζη, η φρουκτόζη, η λακτόζη, η μαλτόζη, το μέλι, το ιμβερτοσάκχαρο, το σιρόπι, το γλυκαντικό καλαμποκιού και η μελάσα.
Καθορίστε τα μεγέθη της μερίδας σας
Αυτό θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας και να αποφύγετε την υπερβολική αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μιλήστε με την ομάδα φροντίδας σας σχετικά με το τι είναι σωστό το βάρος σας. Το βάρος σας μπορεί να παρακολουθείται στενά ενώ είστε έγκυος.
Επιλογή σνακ
Εάν χρειάζεστε σνακ όταν έχετε διαβήτη κύησης, επιλέξτε γιαούρτι χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, ξηρούς καρπούς, σπόρους, φρούτα και λαχανικά αντί για πατατάκια, μάρκες, μπισκότα και σοκολάτες. Ωστόσο, παρακολουθήστε τα μεγέθη των μερίδων σας – θα σας βοηθήσει να ελέγξετε το βάρος σας.
Αποφύγετε τα διαβητικά τρόφιμα
Ο νόμος έχει αλλάξει και οι κατασκευαστές δεν επιτρέπεται πλέον να χαρακτηρίζουν τα τρόφιμα ως διαβητικά ή κατάλληλα για διαβητικούς. Δεν έχουν ειδικά οφέλη για την υγεία, είναι ακριβά, θα μπορούσαν να επηρεάσουν το σάκχαρο στο αίμα σας και μπορεί να προκαλέσουν αναστάτωση στο στομάχι.
Κατανοήστε τον γλυκαιμικό δείκτη
Η επιλογή τροφών με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (ΓΔ) μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σας. Ο ΓΔ είναι ένα μέτρο του πόσο γρήγορα τα τρόφιμα που περιέχουν υδατάνθρακες επηρεάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας αφού τα φάτε. Ορισμένα τρόφιμα επηρεάζουν γρήγορα τα επίπεδα σακχάρου και έτσι έχουν υψηλό ΓΔ και άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επηρεάσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και έτσι έχουν χαμηλό ΓΔ.
Θα πρέπει ακόμη να σκεφτείτε τα μεγέθη των μερίδων σας. Είναι η ποσότητα υδατανθράκων στο γεύμα που θα επηρεάσει περισσότερο τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας.
Δεν είναι όλα τα τρόφιμα με χαμηλό ΓΔ υγιή, γι ‘αυτό φροντίστε να διαβάσετε τις ετικέτες και να κάνετε πιο υγιεινές επιλογές.
Διαχειριστείτε το βάρος σας
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για μια αυστηρή δίαιτα και δεν πρέπει να στοχεύετε να χάσετε βάρος. Ωστόσο, είναι σημαντικό το βάρος σας να παρακολουθείται από τον διαιτολόγο ή γυναικολόγο σας και να μην αυξάνετε πολύ βάρος, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα για εσάς και το μωρό σας.
Κάνοντας μικρές αλλαγές στη διατροφή σας και τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε να πάρετε πάρα πολύ βάρος. Θα σας βοηθήσει επίσης να μειώσετε τον κίνδυνο επιπλοκών. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε τον υγιεινό τρόπο ζωής και μετά την γέννα και να διατηρήσετε ένα υγιές βάρος. Αυτό θα μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κύησης σε μελλοντικές εγκυμοσύνες και θα συμβάλει επίσης στη μείωση του μελλοντικού κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
*Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc
Αθλητική Διατροφολόγος, MSc