Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους*
Μισός και πλέον αιώνας συμπληρώνεται φέτος αφότου, μια χούφτα δημοκρατικών Κυπρίων φοιτητών της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ενώ η Χούντα αποφάσιζε και διάτασσε σε ολόκληρη την Ελλάδα, τόλμησαν να σηκώσουν ανάστημα ιδρύοντας την φοιτητική οργάνωση «Αναγέννηση».
Ήταν η εποχή που το Συμβούλιο Κυπρίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης, διοριζόταν από το φασιστικό καθεστώς και κάθε απόπειρα δημοκρατικής έκφρασης, πνιγόταν στην γένεση της δια πυρός και σιδήρου.
Κι όμως, μέσα σε εκείνες τις συνθήκες βίας και τρομοκρατίας που είχε δημιουργήσει το χουντικό καθεστώς μέσω των εκπροσώπων του στις τάξεις του φοιτητικού κινήματος, μια ομάδα υπερκομματικών Μακαριακών φοιτητών που τους ένωνε η αγάπη για την δημοκρατία, την ελευθερία και την δικαιοσύνη, αποφάσισαν να συνασπιστούν.
Πρωτεργάτες, οι Ανδρέας Αρμεύτης, Νίκος Καλλής, Μιχάλης Λύτρας, Χριστάκης Χριστοφόρου, Σοφοκλής Φυττής, Γιάννης Παπανικολάου…
«Κάναμε ένα προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο της οργάνωσης στην οποία βασικός όρος ήταν, ότι δεν θα εκπροσωπούσε κανένα πολιτικό κόμμα αλλά θα εκπροσωπούσε όλους τους Κύπριους φοιτητές…», αναφέρει μιλώντας στο Limassol today, ο Νίκος Καλλής, (Πρόεδρος σήμερα του Κοινοτικού Συμβουλίου Ζωοπηγής), ο οποίος κρατούσε και τα πρακτικά της οργάνωσης.
Ένας άλλος όρος που είχε τεθεί, ήταν ότι δεν θα ασχολείτο η οργάνωση με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα «γιατί όλες οι οργανώσεις που υπήρχαν μέχρι τότε, ασχολούντο με τα πολιτικά παρά με τα φοιτητικά ζητήματα».
Στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου, μπήκαν στο τραπέζι κάποια ονόματα που θα μπορούσε να δοθούν στην οργάνωση και τελικά υιοθετήθηκε ως πιο αντιπροσωπευτική η εισήγηση του Ανδρέα Αρμεύτη (που ήταν δευτεροετής της Γεωπονικής). Έτσι δημιουργήθηκε το 1968 η «Αναγέννηση», υπό την έννοια ότι «θα αναγεννούσαμε το φοιτητικό κίνημα», αναφέρει με συγκίνηση ο Νίκος Καλλής.
Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος, λόγω Χούντας γι’ αυτό και οι ιδρυτές τα οργάνωσης «είπαμε ότι θα επικεντρωθούμε αποκλειστικά στην ανάδειξη των πολλών φοιτητικών προβλημάτων που υπήρχαν και θα καταβάλουμε όλες μας τις δυνάμεις για την επίλυση τους». Στο κάλεσμα της δημοκρατικής «Αναγέννησης» υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση εκ μέρους των φοιτητών «γι’ αυτό και η οργάνωση μας εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλες τις πόλεις όπου υπήρχαν Κύπριοι φοιτητές», σημειώνει ο Νίκος Καλλής.
«…ή κλείνεις το στόμα σου ή κλείνεσαι στην κλούβα…».
Τις δικές της αναμνήσεις από εκείνα τα δύσκολα αλλά και όμορφα φοιτητικά χρόνια, μοιράζεται μαζί μας η Χριστίνα Αρμεύτη (σύζυγος του Ανδρέα Αρμεύτη, σπουδάστρια, τότε, στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης), η οποία επισημαίνει το γεγονός ότι τότε υπήρχαν και χαφιέδες… άτομα που κάρφωναν τους δημοκρατικούς φοιτητές και μάλιστα, όπως θυμάται, «ο Ανδρέας γύρισε και είπε σε κάποιον από αυτούς… δεν είσαι άνθρωπος εσύ… και όπως φάνηκε στην συνέχεια επρόκειτο για άνθρωπο που είχε ανάμειξη στο πραξικόπημα που έγινε στην Κύπρο τον Ιούλιο του 74…».
Μετά την ίδρυση της «Αναγέννησης» και τις πρώτες εκλογές που επέτρεψε το καθεστώς της Χούντας να γίνουν, ο Ανδρέας Αρμεύτης είχε οριστεί υπεύθυνος αλλά, «μόλις άνοιξε η κάλπη ένας Κύπριος πλαισιωμένος από χουντικούς αστυνομικούς μπήκε μέσα κρατώντας ένα μάτσο ψηφοδέλτια και επιχείρησε να τα ρίξει μέσα στην κάλπη… Αντέδρασε όμως έντονα ο Ανδρέας σε αυτή την προσπάθεια νοθείας, οπότε απειλήθηκε από έναν αστυνομικό που του είπε… ή κλείνεις το στόμα σου ή κλείνεσαι στην κλούβα…».
Με τον δυναμισμό όμως και την αποφασιστικότητα που τον χαρακτήριζε, δεν υπέκυψε με αποτέλεσμα να ακολουθήσει συμπλοκή και «έχω ακόμα τα μανικετόκουμπα που είχαν φύγει από το πουκάμισο του Ανδρέα…».
Να σημειωθεί ότι, τόσο πριν όσο και μετά την ίδρυση της «Αναγέννησης», μαζί με τον Ανδρέα Αρμεύτη, στον οποίο όλοι αναγνώριζαν ηγετικές ικανότητες, αρκετοί ήταν οι δημοκρατικοί Κύπριοι φοιτητές που καλούνταν συχνά στην Ασφάλεια της Θεσσαλονίκης.
Η καταπίεση και εκφοβισμός εντάθηκαν ακόμα περισσότερο μετά την απόπειρα δολοφονίας που έγινε το ’70 εναντίον του Μακαρίου, όταν και πάλι με πρωτοβουλία του Ανδρέα Αρμεύτη αρκετοί φοιτητές υπέγραψαν και απέστειλαν ψήφισμα καταδίκης της εγκληματικής ενέργειας και συμπαράστασης στον Μακάριο.
«Από τότε τον είχαν βάλει στο στόχαστρο κι όταν επέστεψε στην Κύπρο και κατέθεσε τα χαρτιά του για διορισμό, κάποιος από τους χουντικούς της Κύπρου που κατείχε πόστο είχε πει ότι… ενόσω ζω εγώ Αρμεύτης, Καλλής και Λύτρας δεν θα δουν ποτέ διορισμό ως γεωπόνοι… και πράγματι κανένας από τους τρεις δεν διορίστηκε ποτέ…», αναφέρει η Χριστίνα Αρμεύτη.
Και βέβαια το μίσος και η εμπάθεια για τον δημοκράτη αγωνιστή Ανδρέα Αρμεύτη κορυφώθηκε με την άνανδρη δολοφονία του στις 16 Ιουνίου του 1974, από την ΕΟΚΑ Β’…
