Γράφει ο Χρήστος Χαραλάμπους
Photography copyrights © Yvonne Zachariou
Είναι το καρνάγιο της Λεμεσού και οι καραβομαραγκοί που ακόμα κρατούν και μάχονται να συνεχίσουν την παράδοση που παρέλαβαν από τους παππούδες και τους πατεράδες τους. Ένας αγώνας, όμως, πολύ δύσκολος που βρίσκεται συνεχώς αντιμέτωπος, από την μια με την εξέλιξη των πραγμάτων, κι από την άλλη με τα κάθε είδους προσκόμματα που παρεμβάλλονται, τόσο από την κεντρική εξουσία, όσο και από τις τοπικές Αρχές.
Θέλοντας να προβάλει την δουλειά αυτών των ανθρώπων και να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, αλλά και την αγωνία που τους διακατέχει καθώς οι αρμόδιοι τους κρατούν στο σκοτάδι σε ό,τι αφορά τους σχεδιασμούς για την ανακατασκευή και αναδιαμόρφωση της Ακταίας Οδού, το Limassol today κατέγραψε μέσα από μια περιδιάβαση στην περιοχή, ειδυλλιακές εικόνες αλλά και τις ιστορίες και τις αγωνίες των ανθρώπων.
«Η δουλειά εδώ πάει από γενιά σε γενιά… την αρχή έκανε ο παππούς μου ο Λευτέρης Μπίλης ο οποίος ήρθε από τα Δωδεκάνησα, από την Σύμη και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του ’50…» μας λέει ο νεότερος Λευτέρη Μπίλης που συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση των καραβομαραγκών.
Ο Λευτέρης Μπίλης, δημιούργησε αρχικά το καρνάγιο στην Αμμόχωστο όπου δούλευε με τον γιο του Νίκο αλλά μετά την προσφυγιά του ‘74, ήρθαν στην Λεμεσό και δραστηριοποιήθηκαν από την αρχή σε αυτόν εδώ τον χώρο.
Ο Λευτέρης που μας μιλά σήμερα, είναι η τρίτη γενιά που συνεχίζει την παράδοση της οικογένειας, ωστόσο εμφανίζεται πολύ απογοητευμένος, όχι βέβαια με την τέχνη που κληρονόμησε αλλά με την αντιμετώπιση που τυγχάνουν πλέον οι καραβομαραγκοί και γενικότερα όσοι ασχολούνται με το στήσιμο ή την επιδιόρθωση σκαφών στο καρνάγιο της Λεμεσού.
«Η δουλειά εδώ πάει από γενιά σε γενιά… την αρχή έκανε ο παππούς μου ο Λευτέρης Μπίλης
ο οποίος ήρθε από τα Δωδεκάνησα, από την Σύμη
και εγκαταστάθηκε στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του ’50…»
«Μας έχουν πεταμένους…» μας λέει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι «εκτός που δουλεύουμε κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, με βροχές, φουρτούνες και καταιγίδες… δεν είχαμε ποτέ και δεν έχουμε καμιά συμπαράσταση από κανένα, καμιά βοήθεια από το κράτος ή τον Δήμο… ότι κάνουμε το κάνουμε μόνοι μας… ποτέ δεν είχαμε ανταπόκριση σε κάτι που ζητήσαμε με σκοπό να βελτιωθούν οι συνθήκες της δουλειάς μας…».
Όπως εξηγεί «ενώ ζητήσαμε να μας παραχωρηθεί επίσημα ο χώρος εδώ ώστε να ξέρουμε και εμείς τι μας γίνεται, οι αρμόδιες Αρχές μας χαρακτηρίζουν παράνομους και μας υποδεικνύουν ότι θα πρέπει να φύγουμε…».
Απογοήτευση και αγωνία για την τύχη του επαγγέλματος
Μισό και πλέον αιώνα ζωής και δραστηριοποίησης στο καρνάγιο μετρά και το ναυπηγείο της οικογένειας Αυγουστή. «Αρχικά το δούλευε ο πατέρας μου απέναντι από τον Ζωολογικό Κήπο και με τις αλλαγές που άρχισαν να γίνονται στην περιοχή, αναγκάστηκε να μεταφερθεί εδώ αλλά χωρίς να του δοθεί καμιά απολύτως βοήθεια», μας λέει ο Νίκος Αυγουστή που σήμερα συνεχίζει την δουλειά με τον γιο και την κόρη του.
Και τα δικά του λεγόμενα, αποπνέουν απογοήτευση και αγωνία για το επάγγελμα. «Στήσαμε τα ναυπηγεία, επενδύσαμε σ’ αυτή την δουλειά και δίνουμε την ψυχή μας αφού είναι οικογενειακή υπόθεση και προσπαθούμε όλα αυτά τα χρόνια να κρατηθεί αυτό το παραδοσιακό επάγγελμα, μια που είμαστε και νησί, αλλά βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας εμπόδια και προβλήματα που μας κόβουν τα πόδια…».
«Αρχικά το δούλευε ο πατέρας μου απέναντι από τον Ζωολογικό Κήπο
και με τις αλλαγές που άρχισαν να γίνονται στην περιοχή,
αναγκάστηκε να μεταφερθεί εδώ
αλλά χωρίς να του δοθεί καμιά απολύτως βοήθεια»
Όπως μας εξηγεί, δεν βρίσκουν ανθρώπους να δουλέψουν μαζί τους και αναγκάζονται να διώχνουν σκάφη που έρχονται όχι μόνο από την Κύπρο αλλά και από το εξωτερικό για επιδιορθώσεις… «Δεν υπάρχουν εργάτες που να θέλουν να δουλέψουν στο καρνάγιο και ειδικά οι Κύπριοι, οπότε μοιραία κάποια στιγμή αυτό το επάγγελμα θα σταματήσει να υπάρχει… θα συνεχίσουν να δουλεύουν οι μαρίνες όπου, όμως, δεν μπορούν να γίνουν κάποια πράγματα που μόνο εδώ στο καρνάγιο μπορούν να διεκπεραιωθούν από τους καραβομαραγκούς».
Βρέθηκαν, όπως μας λέει ο Νίκος Αυγουστή, κατάλληλοι εργάτες στην Αίγυπτο που ξέρουν την δουλειά και «ζητήσαμε να μας δοθούν βίζες για να τους φέρουμε να δουλέψουν μαζί μας αλλά δεν ενδιαφέρεται κανένας αρμόδιος να βοηθήσει… Αντίθετα δίνουν άδειες για να φέρουν εργατικό προσωπικό από την Αίγυπτο, στους ψαράδες και στα τουριστικά σκάφη και καλά κάνουν αφού δεν υπάρχουν Κύπριοι… όμως δεν γίνεται εμάς να μας λένε να εργοδοτήσουμε πολιτικούς πρόσφυγες οι οποίοι δεν έχουν τα προσόντα που απαιτεί η δική μας εργασία, οπότε τι να τους κάνουμε…».
Με αυτά τα δεδομένα, άμα δεν υπάρχουν εργατικά χέρια, είναι επόμενο ότι κάποια στιγμή τα ναυπηγεία στο καρνάγιο θα οδηγηθούν σε κλείσιμο… Κι όπως διαπιστώσαμε, αυτό είναι κάτι που γίνεται σιγά σιγά αλλά σταθερά τα τελευταία χρόνια. «Σκεφτείτε ότι μέχρι πριν λίγα χρόνια εδώ στο καρνάγιο δούλευε πολύς κόσμος ενώ σήμερα μείναμε 3-4 ναυπηγεία και παλεύουμε να κρατηθούμε… μέχρι πότε όμως θα αντέξουμε αυτή την κατάσταση;»
Έντονα παράπονα διατυπώνονται και για το γεγονός ότι καμιά επιδότηση δεν παρέχεται από το κράτος στους καραβομαραγκούς και γενικότερα στους σκαπανείς του καρνάγιου, ενώ βοήθεια δίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε άλλα επαγγέλματα που επίσης έχουν ως βασικό αντικείμενο τους είναι την θάλασσα.
«Είμαστε εγκαταλειμμένοι και δεχόμαστε και πόλεμο…»
Από το 1990 λειτουργεί το δικό του εργαστήρι στο καρνάγιο και ο Φοίβος Ζανέτος. Η δική του δουλειά έχει να κάνει με το ξεσκαρτάρισμα κορμών από τους οποίους επιλέγονται γερά ξύλα, κατάλληλα για τις ανάγκες των καρβομαραγκών αλλά και για γενικότερη χρήση.
«Κατά κύριο λόγο, παράγουμε την πρώτη ύλη την οποία χρειάζονται οι άνθρωποι εδώ που ασχολούνται με την κατασκευή ή τις επιδιορθώσεις σκαφών» μας λέει, επισημαίνοντας ότι και η δική τους δουλειά είναι δύσκολη, αφού χρειάζεται μεγάλη προσοχή και ακρίβεια στα ξύλα που θα κοπούν και θα διαμορφωθούν ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες που υπάρχουν για κάθε περίπτωση.
«Όμως, παρά το έργο που κάνουμε, είμαστε εγκαταλειμμένοι
και πολλές φορές δεχόμαστε και πόλεμο από τον Δήμο
αφού δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε κάποια πράγματα μέσα στα υποστατικά μας
που θα διευκολύνουν τις συνθήκες δουλειάς μας
ενώ οι ίδιοι δεν κάνουν κάποια έργα για να μας βοηθήσουν…».
Για παράδειγμα αναφέρει ο Φοίβος Ζανέτος το γεγονός ότι «δεν βελτιώνουν την κατάσταση του δρόμου με αποτέλεσμα τον χειμώνα να καλύπτεται όλη η περιοχή εδώ από λάσπη» αλλά και το ότι «όλοι όσοι δραστηριοποιούνται στο καρνάγιο είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν ένα μεγάλο ποσό στον Δήμο για να παραλαμβάνει κάθε τόσο κάποια στερεά απόβλητα ενώ τα καθημερινά σκουπίδια τα πετάμε από μόνοι μας».
Τους κρατούν στο σκοτάδι για τα έργα στην Ακταία Οδό
Αναπόφευκτα στην κουβέντα μας με τους ανθρώπους στο καρνάγιο, τίθενται και οι σχεδιασμοί του Δήμου Λεμεσού για την διαμόρφωση της Ακταίας Οδού. Ένα έργο που εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια και θεωρείται ότι αποτελεί τη λυδία λίθο στην αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής.
«Κι εμείς θέλουμε να βελτιωθεί η εικόνα της περιοχής
Λευτέρης Μπίλης
αλλά να μας ενημερώσουν εμάς που ακόμα είμαστε εδώ,
τι ακριβώς έχουν στο νου τους να κάνουν…
να μας πουν αν θα έχουμε κάποιο δικό μας χώρο να συνεχίσουμε την δουλειά μας,
με βάση ποια σχέδια, με τι προδιαγραφές και προϋποθέσεις θα μείνουμε εδώ
ή αν θα μας εκδιώξουν…»
«Πολλές φορές ζητήσαμε να ενημερωθούμε αλλά τίποτε, μας έχουν στο περίμενε κι αυτό μάλλον επειδή και ο ίδιος ο Δήμος δεν ξέρει τι του γίνεται, τι ακριβώς θέλει να κάνει στην περιοχή…».
Την εκτίμηση ότι εκείνο που θέλει ο Δήμος Λεμεσού, είναι να «ξηλειφτούμε», εκφράζει ο Νίκος Αυγουστή. Περιμένουν, όπως εμφαντικά αναφέρει «να διαλυθούμε όσοι μείναμε στο καρνάγιο για να εφαρμόσει τα σχέδια που έχει για την περιοχή… Εμάς, όμως κανένας δεν θεωρεί υποχρέωση του να μας συναντήσει και να μας εξηγήσει τι περιλαμβάνουν αυτά τα σχέδια και ποια θέση θα έχουμε πλέον εδώ…».
Όλοι συζητούν για τους δρόμους και τα έργα που θα γίνουν στην περιοχή μεταξύ της μαρίνας και του νέου λιμανιού, γίνονται αναφορές από τα μέσα ενημέρωσης αλλά «εμείς είναι σαν μην υπάρχουμε αφού δεν έχουμε καμιά επίσημη ενημέρωση από τον Δήμο στον οποίο πληρώνουμε άδειες λειτουργίας υποστατικών και επαγγελματικούς φόρους».
Το μόνο που αρνούνται να πληρώσουν οι άνθρωποι εδώ, όπως αναφέρει ο Νίκος Αυγουστή, είναι τα τέλη σκυβάλων κι αυτό επειδή «δεν περνά από εδώ το σκυβαλοφόρο του Δήμου με την δικαιολογία ότι είναι παλιόδρομος».
Το γεγονός ότι πολλές φορές έχει ζητηθεί από τον Δήμο ενημέρωση για το τι ακριβώς προγραμματίζει να κάνει στην περιοχή, χωρίς όμως να υπάρχει ανταπόκριση, στιγματίζει και ο Φοίβος Ζανέτος.
«Ακούμε συνέχεια τα τελευταία χρόνια για την Ακταία Οδό αλλά ούτε ο Δήμαρχος, ούτε κανένας άλλο αρμόδιος του Δήμου ήρθε να μας μιλήσει ή να ρωτήσει την άποψη μας αφού εδώ παίζεται και το δικό μας επαγγελματικό μέλλον» αναφέρει, επισημαίνοντας ότι «μιλούν για δρόμους που θα γίνουν εδώ, για αποβάθρες και κτήρια αλλά κανένας δεν μας έχει ενημερώσει τι θα γίνουμε εμείς… αν θα μείνουμε ή αν θα φύγουμε και που θα πάμε;».
